Τίτλος: Κέντρο φροντίδας για την ώριμη ηλικία στο Βελεστίνο Μαγνησίας
Φοιτήτριες: Παπακωνσταντίνου Μαρία, Σιγκρίδη Αναστασία-Μαρία
Υπεύθ. Καθηγητές: Αμερικάνου Ελένη, Εξαρχόπουλος Πάνος, Παπαγιαννόπουλος Γεώργιος
Δ.Π.Θ. Πολυτεχνική Σχολή, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Ιούλιος 2016
Η Τρίτη ηλικία αποτελεί μια κοινωνική ομάδα παραγκωνισμένη από το σύνολο, που αντιμετωπίζει διάφορα κοινωνικά προβλήματα καθώς και δυσκολίες για να καταφέρει να συνεχίσει να είναι αποδεκτή από την κοινωνία και χρήσιμη σε αυτήν. Η ψυχολογία αυτών των ανθρώπων είναι ευαίσθητη και επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες. Ένας από αυτούς είναι και ο χώρος στον οποίο διαμένουν.
Βάσει επιστημονικών ερευνών, η αρχιτεκτονική των χώρων φροντίδας ηλικιωμένων αποτελεί παράγοντα μείζονος σημασίας για τη ψυχολογία και κατ’ επέκταση τη σωματική υγεία τους. Οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας δεν είναι μια σταθερή ομάδα ατόμων αλλά είναι κάθε φορά οι άνθρωποι του εκάστωτε παρόντος στα μελλοντικά χρόνια της ζωής τους. Επομένως οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας είμαστε εμείς. Σκεφτόμενοι αν η διαβίωση τους στοχεύει απλά στο ζην ενώ θα έπρεπε να στοχεύει στο ευ ζην, οριστικοποιήθηκε το θέμα της παρούσας διπλωματικής εργασίας.
Θέμα
Το ήπιο κλίμα χωρίς υγρασία, η θέα και η επαφή με τη φύση, το ήσυχο περιβάλλον χωρίς έντονη κυκλοφορία αλλά και η εύκολη πρόσβαση σε ένα συνοικιακό περιβάλλον γειτονιάς ήταν παράγοντες που θέλαμε να ικανοποιεί η τοποθεσία στην οποία θα επιλέγαμε να τοποθετήσουμε το θέμα μας. Το μέρος το οποίο μελετήσαμε ότι πληρεί όλες τις παραπάνω προϋποθέσεις είναι το Βελεστίνο.
Πρόκειται για μια κωμόπολη του Νομού Μαγνησίας, της Περιφέρειας Θεσσαλίας και αποτελεί την έδρα του δήμου Ρήγα Φεραίου. Έχει πληθυσμό 5.000 περίπου κατοίκων καθώς και στρατηγική θέση στο χάρτη, αφού βρίσκεται ανάμεσα από τις δυο μεγάλες πόλεις Λάρισα και Βόλο. Αξίζει να τονιστεί και η ιστορική σημασία του τόπου αφού εκεί γεννήθηκε ο Ρήγας Φεραίος το 1757.
Περιοχή
Το Βελεστίνο διαθέτει ένα κεντρικό πεζόδρομο ο οποίος συνδέεται άμεσα με το οικόπεδο της σύνθεσης για εύκολη πρόσβαση στο κέντρο φροντίδας αλλά και την ικανοποίηση της ανάγκης εξόδου των αυτοεξυπηρετούμενων ηλικιωμένων. Επιπλέον στον κεντρικό ιστό διαθέτει μια εκκλησία που θα εξυπηρετεί τις θρησκευτικές ανάγκες των ηλικιωμένων του κέντρου καθώς και εξυπηρετήσεις γειτονιάς.
Επιπλέον στην περιοχή, υπάρχει μεγάλος αριθμός ηλικιωμένων που θα μπορούν να συναναστρέφονται με τους ηλικιωμένους του κέντρου φροντίδας. Ουσιαστικά όραμά μας είναι η επέκταση των ορίων του χωριού και η πλήρης ένταξη του κέντρου στην περιοχή χωρίς να μοιάζει κάτι ξένο. Στόχος είναι να προσφέρουμε οικειότητα στους ηλικιωμένους είτε αυτοί είναι εκτός είτε εντός του κέντρου.
Αναγνώριση
Στην περιοχή υπάρχει και ένα νηπιαγωγείο που μας εξυπηρετεί στο σκοπό μας να εντάξουμε στο κέντρο φροντίδας μια ιδέα συναναστροφής και διάδρασης των μικρών ηλικιών με τους ηλικιωμένους. Σύμφωνα με έρευνες η συγκεκριμένη αυτή επαφή έχει αμοιβαία θετικά αποτελέσματα, αφού οι ηλικιωμένοι αισθάνονται χρήσιμοι που παρέχουν γνώσεις στα παιδιά, αλλά και τα παιδιά εξοικοιώνονται με τη μεγαλύτερη ηλικία.
Το οικόπεδο βρίσκεται στα όρια του σχεδίου πόλεως και περιτριγυρίζεται από δρόμους ήπιας κυκλοφορίας καθώς και από έναν πιο κεντρικό στην ανατολική του πλευρά. Η κλίμακα του δομημένου γειτονικού περιβάλλοντος είναι μέτρια ως χαμηλή αφού τα περισσότερα κτίρια διατηρούνται σε ύψος ενός η δύο ορόφων. Εξαίρεση αποτελούν τα εκπαιδευτικά κτίρια του γυμνασίου, του λυκείου και του ΕΠΑΛ που διαθέτουν μεγάλη κλίμακα. Όλες αυτοί οι παράμετροι λαμβάνονται υπόψιν κατά τη συνθετική διαδικασία. Επιπλέον η περιοχή διαθέτει πλούσια βλάστηση και θέα από όλες τις πλευρές.
Πορεία 1
Πορεία 2
Πρώτες σκέψεις- επιρροές
Μας κέντρισε το ενδιαφέρον η κλίμακα της κωμόπολης στην οποία εντασσόμαστε. Το Βελεστίνο χαρακτηρίζεται από κτίσματα ήπιας κλίμακας, αποτελούμενα από έναν ή δύο ορόφους. Ταυτόχρονα, ωστόσο, κοντά στην περιοχή παρέμβασής μας βρίσκονται τα κτίρια της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης τα οποία είναι τριώροφα και αποτελούν δείγμα της υψηλότερης δόμησης της κωμόπολης. Αποφασίσαμε, λοιπόν, πως θέλαμε να εντάξουμε αυτή την συνύπαρξη της μικρής με την μεγάλη κλίμακα και στη σύνθεση του κέντρου φροντίδας. Το οικόπεδο που επιλέξαμε βρίσκεται στα όρια της κωμόπολης, ενταγμένο στο σχέδιο πόλης, με αποτέλεσμα ουσιαστικά να προεκτείνουμε την ίδια την κωμόπολη. Χαρακτηρίζεται από έντονη υψομετρική διαφορά 20 μέτρων, στοιχείο που θελήσαμε να το αξιοποιήσουμε με την αντιδιαμετρική τοποθέτηση της υψηλής μας δόμησης στο ανώτερο υψομετρικά σημείο του οικοπέδου και αντίστοιχα τη χαμηλή δόμηση στο κατώτερο και αυτό κυρίως γιατί εκεί βρίσκονται τα κτίρια της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και δε θέλαμε να εντείνουμε την ύπαρξη των έντονων και μεγάλων όγκων.
Πιο συγκεκριμένα όσον αφορά την χωροθέτηση των χρήσεων στο οικόπεδο, επηρεαστήκαμε κυρίως από τον δρόμο που ενώνει το οικόπεδο με το κέντρο της κωμόπολης. Επιλέξαμε, λοιπόν, στο επίπεδο του δρόμου να δημιουργήσουμε ένα συνεπίπεδο πλάτωμα στο οποίο θα βρίσκονται συγκεντρωμένες οι δημόσιες χρήσεις του κέντρου ευγηρίας. Στην πορεία θέλοντας να προσδώσουμε μεγαλύτερη απομόνωση στο συγκρότημα κατοικιών των ΑΜΕΑ, τους τοποθετήσαμε στο ψηλότερο σημείο του οικοπέδου, καθώς παρ΄ όλη την απομόνωση δε θέλαμε να τους στερήσουμε την θέα που απλόχερα μας χαρίζει η κωμόπολη αλλά και τα υψώματα με την πλούσια βλάστηση. Τέλος στο χαμηλότερο υψομετρικά σημείο του οικοπέδου χωροθετήσαμε τις κατοικίες των αυτοεξυπηρετούμενων ηλικιωμένων με σκοπό τη δημιουργία ενός μικρού και ανεξάρτητου χωριού μέσα στην ευρύτερη σύνθεσή μας.
Εξελικτική πορεία
Προχωρώντας η συνθετική διαδικασία θα λέγαμε πως ενώ οι κτιριακοί όγκοι, καθορισμένοι από τις χρήσεις που επέβαλλε το κτιριολογικό μας πρόγραμμα, άλλαζαν μέγεθος και χαράξεις δεν μετακινήθηκαν μέσα στο οικόπεδο, με μόνη εξαίρεση την αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, η οποία από το ανατολικό όριο του οικοπέδου μεταφέρθηκε στο πλάτωμα των δημόσιων χρήσεων. Δημιουργήθηκαν, λοιπόν, 3 πλατείες σε διαφορετικά υψομετρικά επίπεδα που επεξεργάστηκαν ανάλογα με τις χρήσεις που καλούνταν να καλύψουν κάθε φορά. Αποτέλεσμα όλων των παραπάνω ήταν η συνθετική δημιουργία ενός κέντρου φροντίδας που ξεκινάει από το ανώτερο υψομετρικά επίπεδο του οικοπέδου και ξετυλίγεται διαμέσου διάφορων πτυχώσεων ως μια ενιαία γραμμή που ελίσσεται ανάμεσα σε όγκους. Μια γραμμή που εκτείνεται σε όλος το μήκος του οικοπέδου και καταλήγει στο ίδιο σημείο από όπου και ξεκίνησε.
Μακέτα
