Τίτλος: Ναυτικό Μουσείο στην περιοχή του Κόβα της Ρόδου
Φοιτητής: Νασούφη Έλγκερτ
Επιβλέπων: Τσακαλάκης Δημήτριος
Πολυτεχνείο Κρήτης, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Ημερομηνία παρουσίασης: 5/4/2017
Θέμα της Διπλωματικής Εργασίας αποτελεί ο σχεδιασμός ενός νέου ναυτικού μουσείου στην περιοχή του Κόβα της Ρόδου. Το carnagio φιλοξενείται στην περιοχή από την δεκαετία του ’80 μέχρι και σήμερα. Παρόλα αυτά, από τις αρχές του 2000 έχει ζητηθεί η απομάκρυνση του από την περιοχή. Βέβαια, μια τέτοια απόφαση θα έχει σαν αποτέλεσμα την εξαφάνιση μια ιδιαίτερης τέχνης, εκείνης των καραβομαραγκών, η οποία έχει παίξει σημαντικό ρόλο στην ναυπηγική ιστορία των Δωδεκανήσων αλλά και ολόκληρης της χώρας.
Εκτιμάται ότι η χωροθέτηση του ναυτικού μουσείου στην περιοχή, μπορεί να αποτρέψει την εξαφάνιση της τέχνης αυτής αλλά και της απομάκρυνσης του carnagio, καθώς μπορούν να λειτουργήσουν συμπληρωματικά. Επίσης, μπορεί να βοηθήσει στην ευαισθητοποίηση του κοινού και στην ενημέρωση τους σχετικά με την συγκεκριμένη τέχνη.
Η εικόνα που αποκομίζει σήμερα ο επισκέπτης από την περιοχή, είναι η υποβάθμιση και η εγκατάλειψη της, πράγμα που είναι αποτέλεσμα της αποβιομηχάνισης. Ωστόσο, η μεταφορά του εμπορικού λιμανιού, στο λιμάνι της Ακαντίας και η κατασκευή της νέας μαρίνας σηματοδοτούν την έναρξη για την αναβάθμιση της περιοχής. Ενώ όμως η νέα μαρίνα υπόσχεται καλύτερου επιπέδου τουρισμό για όλο το νησί, με τον εσωστρεφή σχεδιασμό της, αποκόπτει και αποθαρρύνει τους μόνιμους κατοίκους από το υδάτινο στοιχείο.
Στις αεροφωτογραφίες φαίνεται η περιοχή πριν και μετά την κατασκευή των λιμενικών εγκαταστάσεων. Στην κάτω αεροφωτογραφία φαίνεται η νέα μαρίνα ολοκληρωμένη στην πρώτη της φάση, όπως είναι στη σημερινή της κατάσταση. Αυτό που παρατηρείται έντονα μετά την κατασκευή της είναι η διάβρωση της φυσικής ακτογραμμής και η εξαφάνιση της μικρής παραλίας που υπήρχε. Αν και δεν ήταν κατάλληλη για κολύμπι, είχε μια έντονη κίνηση για αλιευτικές δραστηριότητες. Την ίδια ακριβώς λογική θέλουν να κρατήσουν και στην επέκταση του εμπορικού λιμανιού της Ακαντίας, όπου η κίνηση αυτή θα έχει ακριβώς το ίδιο αποτέλεσμα, την εξαφάνιση δηλαδή μιας άλλης φυσικής παραλίας της πόλης.
Ο παραθαλάσσιος περίπατος στην υφιστάμενη κατάσταση του, καταλήγει μπροστά από το λιμάνι της Ακαντίας, ενώ ξεκινάει από το κέντρο της πόλης. Όπως φαίνεται στις κάτω δεξιά φωτογραφίες έχει γίνει μια πρώτη προσπάθεια για την διαμόρφωση του μπροστά από την πύλη κολόνα της μεσαιωνικής πόλης. Ουσιαστικά όμως είναι σημειακή. Ως πρόθεση, είναι η ένωση του με εκείνον της νέας μαρίνας ώστε να δημιουργηθεί ένας ενιαίος «παραθαλάσσιος περίπατος».
Όλα τα παραπάνω, αποτέλεσαν τους βασικούς λόγους για την επιλογή της τοποθεσίας για την χωροθέτηση του ναυτικού μουσείου. Την περιοχή εκείνη δηλαδή μεταξύ της νέας μαρίνας και του εμπορικού λιμανιού. Μια περιοχή που δεν έχει ενταχθεί σε καμία από τις προτάσεις, ούτε στην δεύτερη φάση της νέας μαρίνας ούτε σε εκείνης του εμπορικού λιμανιού που δεν έχει ξεκινήσει ακόμα.
Ξεκινώντας τον σχεδιασμό, δόθηκε εξαρχής ιδιαίτερη έμφαση αλλά και χρόνος στην καλύτερη δυνατή χωροθέτηση των κτιριακών όγκων. Αυτό που μας απασχόλησε ιδιαίτερα σε κάθε μια από τις προτάσεις που εξετάσαμε ήταν να δημιουργηθεί ένας δημόσιος χώρος για τους μόνιμους κατοίκους της περιοχής αλλά και ολόκληρης της πόλης της Ρόδου. Επίσης, η έλλειψη δημόσιου οργανωμένου πρασίνου στην περιοχή αποτέλεσε τον κύριο παράγοντα που μας οδήγησε να δημιουργήσουμε ένα Πάρκο-Μουσείο.
Τέλος, ο φορέας αποτελεί ένα από τα βασικότερα στοιχεία της σύνθεσης. Επηρεασμένοι από τον τρόπο που στήνεται ένα καράβι, συνεπώς και ο φορέας του, θελήσαμε να πειραματιστούμε με αυτήν την μορφή. Επομένως, απομονώσαμε το ένα στοιχείο του, το αντιστρέψαμε και τέλος το διπλασιάσαμε για να γεφυρώσουμε μεγαλύτερο άνοιγμα.
Περνώντας πλέον στη πρόταση και πιο συγκεκριμένα στο masterplan, η σύνθεση αποτελείται από τρία κτίρια. Με την σύνθεση μας, επιχειρούμε να συνδεθούμε με το υδάτινο στοιχείο τόσο ογκοπλαστικά, μεταφράζοντας τις μορφές και την δυναμική που έχει η κίνηση της θάλασσας, όσο και βιωματικά για τον ίδιο τον επισκέπτη. Επιπλέον, η σχέση ενός πλοίου με το νερό της θάλασσας είναι πιο δυνατή σε αντίθεση με εκείνη της στεριάς, πράγμα που αποτέλεσε μια ακόμη αφορμή για το πώς θα ενισχύσουμε την σύνδεση των κτιρίων με το υδάτινο στοιχείο. Επομένως, η σύνθεσή μας δεν έπρεπε να αποτελεί μια προέκταση των οικοδομικών τετραγώνων, αλλά ένα τελείωμα της πόλης από την δύση προς την ανατολή. Ένας άλλος βασικός στόχος ήταν η ομαλή ένταξη των κτιρίων στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του φυσικού τοπίου, με στόχο ο περιπατητής να έχει οπτική επαφή με την θάλασσα όσο το δυνατόν περισσότερο είναι εφικτό. Κάτι που επιτυγχάνεται με τις αυξομειώσεις του ύψους των κτιρίων και την διαμήκη οργάνωση τους.
Το πάρκο έχει σχεδιαστεί στο μεγαλύτερο μέρος του αμφιθεατρικά και στα δυο τμήματα, με τα πλατώματα να στρέφονται σε διαφορετικές κατευθύνσεις, ώστε ο επισκέπτης μέσα από τις διαδρομές να έχει την επιλογή σε ποιο σημείο θα ήθελε να κάνει στάση αλλά και της θέασης που προσφέρει το καθένα από αυτά. Τέλος, τα πλατώματα προτείνονται για άλλο ένα βασικό σκοπό, εκείνο της υπαίθριας έκθεσης. Με αυτόν τον τρόπο όλο το πάρκο μπορεί να γίνει ένα ανοιχτό μουσείο.
Η κεντρική είσοδος του μουσείου επιτυγχάνεται από το επίπεδο του δρόμου. Το κέλυφος λόγω της μορφής του κάνει πιο εύκολη τόσο την πρόσβαση. Περνώντας κάποιος τις πόρτες του μουσείου έχει διαφορετικές επιλογές προσέγγισης της κεντρικής αίθουσας hall. Αρχικά θα βρεθεί σε ένα μεγάλο πλατύσκαλο, που ξεκινάει ήδη από το εξωτερικό του κτιρίου.
Η πρώτη επιλογή που έχει ο επισκέπτης για να φθάσει στην αίθουσα hall είναι η ράμπα, που με τον ίδιο ρυθμό μπορεί κάποιος να οδηγηθεί στον εκθεσιακό όροφο. Αν κάποιος επιλέξει αυτήν την διαδρομή έχει την δυνατότητα να εξετάσει και να παρατηρήσει ένα από τα βασικά εκθέματα από το υψηλότερο σημείο του ( τα κατάρτια τους πιθανότατα). Κατά μήκος της ράμπας και ανάμεσα στις κολόνες υπάρχει η δυνατότητα έκθεσης αντικειμένων του μουσείου. Ως δεύτερη επιλογή αποτελεί η κεντρική σκάλα, όπου σε αυτήν την περίπτωση ο επισκέπτης μπορεί να κάνει μια στάση στα πλατύσκαλα και να παρακολουθήσει τις δραστηριότητες και τα εκθέματα της αίθουσας hall. Τέλος ως τρίτη επιλογή είναι η βοηθητική σκάλα που διατρέχει όλα τα επίπεδα, που είναι κατά κύριο λόγο για το προσωπικό του μουσείου ώστε να βρεθούν άμεσα στο επίπεδο που επιθυμούν.
Η προσέγγιση της αίθουσας hall μπορεί να γίνει ή με τους τρόπους που αναφέραμε από το επίπεδο του δρόμου, ή από τον «παραθαλάσσιο περίπατο». Από τον «παραθαλάσσιο περίπατο» κάποιος έχει την δυνατότητα να διασχίσει την αίθουσα και να προχωρήσει προς την βιβλιοθήκη και τη νέα μαρίνα ή να περιηγηθεί στα εκθέματα που θα υπάρχουν εκεί. Από την άλλη, κάποιος μπορεί να επισκεφτεί το μικρό καφέ, να απολαύσει ένα ρόφημα στα ειδικά διαμορφωμένα καθίσματα, τα οποία δίνουν την αίσθηση στον επισκέπτη ότι βρίσκετε σε μια γέφυρα ανάμεσα σε δυο εκθέματα. Επομένως, η αίθουσα hall αποτελεί ένα δημόσιο χώρο, ένα δημόσιο πέρασμα αλλά και έναν εκθεσιακό χώρο. Όπου, με αφορμή την πρακτική άλλων μουσείων, μπορεί να αποτελέσει και ένα χώρο για την έκθεση αντικειμένων από τοπικούς καλλιτέχνες σχεδιασμένες ειδικά για αυτόν.
Η βιβλιοθήκη, που την προσεγγίζουμε, από τον «παραθαλάσσιο περίπατο» ή την εξωτερική σκάλα, συσχετίζεται τόσο με το μουσείο όσο και με τις λιμενικές εγκαταστάσεις. Από την άλλη πλευρά βρίσκονται οι πιο εμπορικές λειτουργίες του μουσείου. Όπου κάποιος μπορεί να προσεγγίσει το κτίριο από τον «παραθαλάσσιο περίπατο» ή από την κεντρική υπαίθρια σκάλα, όπου οδηγεί στην πόρτα του. Περνώντας κάποιος την πόρτα του κτιρίου, μπορεί να κάνει μια στάση στο πωλητήριο ή να πάρει την σκάλα και να ανέβει στο αμφιθέατρο. Τέλος κάποιος καταλήγει στο εστιατόριο, όπου καδράρει την πύλη της μαρίνας.
Προχωρώντας κάποιος στον εκθεσιακό χώρο, έχει την δυνατότητα να επιλέξει όποια διαδρομή θέλει να ακολουθήσει. Οι πάγκοι των εκθεσιακών αντικειμένων έχουν τοποθετηθεί με τέτοιον τρόπο ώστε να δίνουν μια ελευθερία κίνησης αλλά και να οδηγούν ταυτόχρονα τον επισκέπτη με ποια σειρά να εξετάσει τα αντικείμενα τέχνης. Εφόσον, οι επισκέπτες έχουν έρθει σε μια πρώτη επαφή με τα εκθέματα από την αίθουσα hall εξετάζοντας ένα καράβι από ψηλά, στον χώρο αυτό μπορούν να μελετήσουν σχέδια και μοντέλα πλοίων, ώστε στη συνέχεια να τα δουν στη πραγματική τους κλίμακα.
Από την δεξιά πλευρά οι επισκέπτες μπορούν να δουν τα αντικείμενα που βρίσκονται στο νερό από κοντά μέσα από τις μικρές προβλήτες. Από τα λοξά τοιχία που οριοθετούν τον διάδρομο μπορούν να απολαύσουν πίνακες ή προβολές . Η κλίση των τοιχίων ανάμεσα στις κολόνες είναι ιδανική για τέτοιες δραστηριότητες. Αν κάποιος πάλι επιλέξει την αριστερή πλευρά, μπορεί να απολαύσει τα αντικείμενα που υπάρχουν στα ειδικά διαμορφωμένα εκθεσιακά κουτιά, που διαμορφώνονται από την κλίση του κελύφους. Με την διαφορά πλέον, ότι τα αντικείμενα έχουν για φόντο το υδάτινο στοιχείο, αντί του συνηθισμένου φόντου με προβολείς. Μια διαφορετική εμπειρία από αυτήν που έχουμε συνηθίσει μέχρι σήμερα.
Μέχρι αυτό το σημείο ο επισκέπτης έχει εξετάσει ένα πλοίο από ψηλά, σχέδια, φωτογραφίες, μοντέλα, περνώντας και τον τρίτο εκθεσιακό χώρο έχει την δυνατότητα να εξετάσει ένα πλοίο και από την κάτω τους πλευρά ανεβαίνοντας την σκάλα για να φθάσει στο επίπεδο της θάλασσας. Οπότε κατά κάποιο τρόπο μέσα από την ολοκλήρωση της διαδρομής αυτής έχει μια σφαιρική άποψη για ένα πλοίο-καράβι. Το τέλος της διαδρομής, που είναι συμβολικό, είναι η θάλασσα, όπου κάποιος έχει την δυνατότητα να βγει έξω στο πλάτωμα και να απολαύσει την θέα, αλλά κυρίως να παρακολουθήσει την κίνηση των πλοίων στο νερό πλέον.
