τίτλος:EΠΑΝΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΕΙΣ: ΜΙΑ ΑΜΦΙΒΙΑ
ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΟΝ ΚΟΛΠΟ ΤΗΣ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ
φοιτήτρια: ΚΑΠΡΟΥΛΙΑ ΧΑΪ∆Ω
επιβλέπων καθηγητής: ΚΟΤΙΩΝΗΣ ΖΗΣΗΣ
τµήµα αρχιτεκτόνων µηχανικών
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ
ιούνιος 2018
Πώς µπορούµε να αντιµετωπίσουµε τη θάλασσα ως µία νέα τοπογραφία; Η διπλωματική αυτή εργασία, µέσα από τη διερεύνηση της τωρινής κατάστασης του κόλπου της Ελευσίνας, επιχειρεί, µέσα από υποθέσεις, αναιρέσεις και ενεργήµατα, να επανενεργοποιήσει µέρος της συνολικής δραστηριότητας και της παραγωγικότητας της του κόλπου, µέσα από την εγκατάσταση πολλαπλών δράσεων πάνω στη θάλασσα. Αυτές έχουν στόχο, τόσο να κάνουν τους κατοίκους να επιστρέψουν στο εδώ και πολλά χρόνια επιβαρυµένο θαλάσσιο οικόπεδο της περιοχής, όσο και να εκµεταλλευτούν τη θάλασσα προς όφελός τους, µέσα από εναλλακτικούς τρόπους παραγωγής τροφής, ενέργειας και τουρισµού. Οι κατασκευές αυτές, σχεδιάστηκαν µε τη λογική της µονάδας που πολλαπλασιάζεται, έτσι ώστε να έχουν µμεταβλητή χρήση αλλά και να παραλαμβάνουν διαφορετικά τεχνητά εδάφη, ανάλογα µε την εκάστοτε ανάγκη της περιοχής. Αυτές τοποθετούνται είτε σε σηµεία στα οποία εντοπίζονται πολλών ειδών προβλήματα, σε µία προσπάθεια αναίρεσής τους, είτε σε σηµεία ιστορικού, αρχιτεκτονικού και ναυτικού ενδιαφέροντος ή κοντά σε περιοχές στις οποίες εκτιµάται ότι θα πληµµυρίσουν εξαιτίας της ανόδου της στάθµης της θάλασσας τα επόµενα χρόνια. Η συνολική προσέγγιση, εστιάζει στην όσο πιο άµεση επαφή του χρήστη µε το νερό, κατά την παραµονή του στις κατασκευές, προκειμένου να έρθει αντιµέτωπος µε την αίσθηση που απορρέει από την ισχυρή επιβολή του νερού, όταν αυτό περικυκλώνει µία αστική χρήση από όλες τις πλευρές και τη διαχωρίζει από τη στέρεη γη.
To αποτύπωµα που αφήνει η ανθρώπινη δραστηριότητα στη γη, έγινε ως επί το πλείστον εµφανές τον τελευταίο αιώνα. H αυγή της Ανθρωποκαίνου σηµατοδοτεί το τέλος της Ολοκαίνου εποχής, καθιστώντας τον άνθρωπο ένα γεωλογικό παράγοντα. Τόσο η στεριά, όσο και το θαλάσσιο περιβάλλον έχει επηρεαστεί έντονα από την ανθρώπινη παρέµβαση. Το υγρό στοιχείο είναι οικείο στον άνθρωπο πριν καν αυτός γεννηθεί, η αποµάκρυνσή του όµως από τη φύση και τις ιδιαιτερότητές της έχει διαµορφώσει το φόβο του απέναντι σε αυτό. Nοµίζουµε πως όλες οι θάλασσες, είναι όµοιες µε αυτές των καλοκαιρινών µας αναµνήσεων, στιλπνές και ατάραχες, κάτω από τον ήλιο. Σύµφωνα όμως µε τον Bachelard, σχεδόν κάθε θάλασσα, είναι βίαιη και για όσους τη διασχίζουν και επιλέγουν να κατοικήσουν κοντά της, η ζωή τους είναι µία συνεχής πάλη.
Mία τέτοια θάλασσα, θα µπορούσε να θεωρηθεί και αυτή που εξετάζεται στη διπλωματική αυτή, δηλαδή ο ελευσινιακός κόλπος. Η βιομηχανική ζώνη που δηµιουργήθηκε στο παράκτιο µέτωπο του κόλπου αναπτύχθηκε άναρχα πάνω στις αρχαιότητες και δίπλα στην περιοχή κατοικίας. Η ρύπανση του περιβάλλοντος πήρε µμεγάλες διαστάσεις δηµιουργώντας παράλληλα την εικόνα µίας θάλασσας, που δεν δημιουργεί οικειότητα και συνεχώς γίνεται πεδίο διαµάχης αλλά και εναπόθεσης όλων αυτών που η υπόλοιπη Αττική δεν θέλει να βλέπει.
Η διπλωματική αυτή, επιχειρεί πρώτον, να εντοπίσει προβληματικές καταστάσεις στον ελευσινιακό κόλπο, να προβεί σε μια σειρά υποθέσεων και αναιρέσεων των παραπάνω, καταλήγοντας έτσι σε ορισμένα ενεργήματα που οδήγησαν στο σχεδιαστικό κομμάτι.
Οι εντοπισμοί είναι: Tα πολλά ναυάγια στον κόλπο, τα παροπλισμένα πλοία, το κλειστό θαλάσσιο μέτωπο της πόλης της Ελευσίνας, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας σε πόλεις όπως η Ελευσίνα και ο Ασπρόπυργος, καθώς και η μόλυνση των υδάτων.
Ενώ οι υποθέσεις και οι αναιρέσεις που αντιστοιχούν στους παραπάνω εντοπισμούς, είναι η ναυαγιοκατάδυση και οι τεχνητοί ύφαλοι, η δυνατότητα πρόσβασης και επισκεψιμότητας των παροπλισμένων πλοίων, η διασπορά της παραλίας, η μεταφορά δράσεων που θα πληγούν από την άνοδο της στάθμης στο νερό, οι πλωτές καλλιέργειες και τα πλωτά φωτοβολταικά.
Ως ενεργήματα, με τη λογική της µονάδας που πολλαπλασιάζεται, έτσι ώστε να έχουν µεταβλητή χρήση αλλά και να παραλαµβάνουν διαφορετικά τεχνητά εδάφη, ανάλογα µε την εκάστοτε ανάγκη της περιοχής, σχεδιάζονται πλατφόρμες πάνω στη θάλασσα, οι οποίες τοποθετούνται είτε σε σηµεία στα οποία εντοπίζονται πολλών ειδών προβλήµατα, σε µία προσπάθεια αναίρεσής τους, είτε σε σηµεία ιστορικού, αρχιτεκτονικού, ναυτικού ενδιαφέροντος, σε σηµεία που θεωρούνται ιδανικά για ψάρεµα ή κοντά σε περιοχές στις οποίες εκτιµάται ότι θα πλημυρίσουν εξαιτίας της ανόδου της στάθµης της θάλασσας τα επόµενα χρόνια. Η συνολική προσέγγιση, εστιάζει στην όσο πιο άµεση επαφή του χρήστη µε το νερό, κατά την παραµονή του στις κατασκευές.
Πιο συγκεκριµένα αρχικά σχεδιάζεται µία πλωτή πλατφόρµα 5x5 µ. η οποία παραλαµβάνει πολλά διαφορετικά εδάφη, τα οποία µας είναι οικεία από τις θερινές διακοπές πλάι στη θάλασσα. Η κύρια βάση αποτελείται από ένα μεταλλικό σκελετό και από µεταλλικά τυφλά βαρέλια που την κάνουν να επιπλέει. Και τα δύο αυτά στοιχεία θα μπορούσαν να κατασκευαστούν στις τοπικές βιομηχανίες να συναρµολογηθούν εκεί. Πέρα από την κύρια βάση, η κατασκευή µπορεί να παραλάβει διάφορα εδάφη. Αυτά είναι το ξύλινο δάπεδο που συναντάται στις αυτοσχέδιες καντίνες, το ύφασµα που χρησιµοποιείται στις ξαπλώστρες και το δίχτυ παρόµοιο µε αυτό των καταµαράν. Ανάλογα µε την ανάγκη του εκάστοτε σηµείου, αλλά και τον τρόπο που θα ενεργοποιείται το θαλάσσιο απόθεµα, αυτές οι μονάδες συνδυάζονται µεταξύ τους, πολλαπλασιάζονται και δημιουργούν το πλωτό έδαφος για την εκάστοτε χρήση. Η µεταφορά του κόσµου στις κατασκευές, µπορεί να γίνει µε τις παροπλισµένες λάτζες που υπάρχουν στο λιµάνι της Ελευσίνας και δεν χρησιμοποιούνται αλλά και από µικρά σκάφη από τον Πειραιά.
Τέλος, πρέπει να διευκρινιστεί ότι δεν προτείνεται η ταυτόχρονη τοποθέτηση όλων των κατασκευών σε αυτό το θαλάσσιο οικόπεδο, όµως προτείνονται τα σηµεία εκείνα τοποθέτησης, στα οποία υπάρχει πυκνότητα πληροφορίας (π.χ. ναυάγια, σηµεία πολιτιστικού ενδιαφέροντος κλπ) ή σηµεία στα οποία η πλατφόρµα θα εξυπηρετήσει και πρακτικά το κοινό (π.χ. πρόσβαση στα παροπλισµένα πλοία).
Μέσα από την τοποθέτηση κάποιων συνδιασµών ή και πιθανόν νέων, επιχειρείται, η επανενεργοποίηση µέρους της συνολικής δραστηριότητας και της παραγωγικότητας του κόλπου. Μπορεί έτσι να δωθεί η ευκαιρία στους κατοίκους να επιστρέψουν και να απολαύσουν το εδώ και πολλά χρόνια επιβαρυµένο θαλάσσιο οικόπεδο της περιοχής, αλλά και να εκµεταλλευτούν τη θάλασσα προς όφελός τους, µέσα από εναλλακτικούς τρόπους παραγωγής τροφής, ενέργειας και τουρισµού.
Μπορεί όµως να δώσει στον επισκέπτη τη δυνατότητα, να δει µία θάλασσα διαφορετική από την τυπική ειδυλλιακή εικόνα που έχει στο µυαλό του, η οποία όµως µπορεί να του προσφέρει νέες εικόνες και εμπειρίες.
