Τίτλος: Δίκτυο παρεμβάσεων στο ΒΔ άκρο του ιστορικού κέντρου της πόλης της Θεσσαλονίκης: Νέο Μουσείο Πόλης Θεσσαλονίκης
Φοιτήτριες: Ν. Κωστούλα, Κ. Μπόμπολα, Χ. Σαξώνη
Υπεύθυνοι Καθηγητές: Γ. Πατρίκιος, Π. Κόκκορης, Δ. Λουκόπουλος
Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Ξάνθη
Ημερομηνία παρουσίασης: 8/7/2016
Μελέτη αστικής αναγέννησης της υποβαθμισμένης περιοχής του Βαρδάρη στη δυτική Θεσσαλονίκη και κατά μήκος του βυζαντινού τείχους, με επίκεντρο την πλατεία Δημοκρατίας και τη δημιουργία νέου Μουσείου Πόλης αξιοποιώντας τις διατηρητέες όψεις της ιταλικής σχολής Alessandro Manzoni και το αρχαιολογικό σκάμμα των νεωρίων, πίσω από αυτές.
Η περιοχή μελέτης είναι ο Βαρδάρης, το δυτικό όριο του Ιστορικού Κέντρου της Θεσσαλονίκης, άλλοτε σύμβολο λαϊκής αστικής ζωής, με κόμβο του την πολυσύχναστη πλατεία Δημοκρατίας. Στο τοπίο παρατηρούνται διάσπαρτα αστικά κενά, πολιτιστικά και αρχιτεκτονικά δείγματα ιστορικής σημασίας που παραμερίζονται από τη ροή πεζών και επισκεπτών και από πόλους έλξης της πόλης. Οι αλλαγές στην περιοχή μετέτρεψαν την πλατεία σε ένα παράξενο φουτουριστικό τοπίο με γιγαντιαία κτίρια, υψηλές τιμές αγοράς, εξορίζοντας τους παραδοσιακούς θαμώνες της καθώς και την παλιά της φυσιογνωμία. Αναλύοντας και αξιολογώντας την σημερινή εικόνα του Βαρδάρη και τις δυνατότητες της περιοχής για ανασυγκρότηση, καταλήξαμε στον προγραμματισμό 3 σταδίων άμεσης παρέμβασης.
Πρώτη φάση μελέτης: MASTERPLAN
Η μελέτη ξεκινά με τη σωστή καταγραφή των χαρακτηριστικών της περιοχής και συνεχίζει με την αναδιοργάνωση του δομημένου περιβάλλοντος και των χρήσεων.
Συνολικά οριοθετήθηκαν 6 υποπεριοχές με κάθε μία να αποτελεί έναν πόλο έλξης για τη συνολική έκταση, ικανοποιώντας διαφορετικούς αλλά αλληλοτροφοδοτούμενους σκοπούς.
Δεύτερη φάση: Ο ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΠΕΡΙΠΑΤΟΣ- η πλατεία Δημοκρατίας
Με στόχο την προστασία αλλά και την από-μνημειοποίηση των αρχαιολογικών υπολειμμάτων, προτείνονται στη συνέχεια κάποιες πρακτικές που συμβαδίζουν με αυτή και με τη μετατροπή τους σε πεδία γνώσης, επικοινωνίας και ανάπτυξης.
Διαμορφώνουμε έτσι έναν περίπατο πλαι στα τείχη, με πλατώματα και περάσματα στις δύο πλευρές τους, βασισμένος στα ίχνη της αυθόρμητης κίνησης των κατοίκων. Ο περίπατος έχει ως σημείο εκκίνησης τη Νέα πλατεία Δημοκρατίας και απόληξη την επίσης ανασχεδιασμένη πλατεία Μουσχουντή, στο κατώφλι της Άνω Πόλης.
Για την πλατεία Δημοκρατίας κρίνουμε απαραίτητη τη σύνδεση των δύο πιο αντικριστών νησίδων, ξεπερνώντας το όριο της Εγνατίας, υπέργεια και υπόγεια. Η υπόγεια σύνδεση αποτελεί βασικό κομμάτι της σύνθεσης και μέρος του αρχαιολογικού περιπάτου.
Τρίτη φάση: ΤΟ ΝΕΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΟΛΗΣ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Η Θεσσαλονίκη διαθέτει μια πολύ σύνθετη ταυτότητα, πολεοδομική, πολιτιστική και κοινωνική με εμφανή δείγματα αρχαίας, βυζαντινής, τουρκοκρατούμενης και μοντέρνας εποχής, διάσπαρτα μέσα σε ένα αστικό περιβάλλον συνθέτοντας μια εικόνα ασυνέχειας και εγκατάλειψης. Καταλήξαμε λοιπόν στον εφοδιασμό της Θεσσαλονίκης με ένα μουσείο Πόλης στην είσοδο του ιστορικού της κέντρου.
Βασικός παράγοντας της νέας σύνθεσης του μουσείου αποτέλεσε το νότιο σκέλος της πλατείας Δημοκρατίας με τις δύο διατηρητέες όψεις της ΙΤΑΛΙΚΗΣ ΒΑΣΙΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ALESSANDRO MANZONI (1930), έργο του Ελί Μοδιάνο. Δεύτερο συνθετικό στοιχείο αποτελούν τα «Νεώρια», το αρχαιολογικό σκάμμα πίσω από τις όψεις, ένα επιμήκες οικοδόμημα του 5ου-6ου αιώνα που σήμερα σώζεται τμηματικά.
Η ιδέα περιλαμβάνει ένα νέο κτίριο σε μικρή απόσταση από τις διατηρητέες όψεις, που θα συλλειτουργεί με την Πλατεία Δημοκρατίας. Οι όψεις αφενός ορίζουν μία πιο προστατευμένη εσωστρεφή πλατεία και αφετέρου, με το νέο εικαστικό σκελετό υποστήριξης τους, αναδεικνύονται ως μνημεία. Ο βασικός πυρήνας του μουσείου είναι το αρχαιολογικό σκάμμα, στο χαμηλότερο επίπεδο, ένα αίθριο γύρω από το οποίο αρθρώνονται επιμέρους στοιχεία.
Το τελικό στάδιο της μελέτης αφορά τη στέψη του συγκροτήματος, μια μεταλλική κατασκευή που προσφέρει αίσθημα ενότητας και προστατεύει μνημεία και δημόσιους περιπάτους. Στόχος του στεγάστρου δεν είναι να ανταγωνιστεί τα μνημεία, αλλά η δημιουργία ενός μικροκλίματος μόλις περάσεις από το όριο της μπροστινής όψης. Εννοιολογικά θα μπορούσε να συμβολιστεί ως το σύγχρονο τμήμα της διαστρωμάτωσης της πόλης της Θεσσαλονίκης, πάνω από τα μνημεία του μεταμοντέρνου και το κατώτατο στρώμα των αρχαιολογικών υπολειμμάτων.
