Τίτλος: Ελαίου γης
Φοιτητές: Μπαρκονίκου Μαρία, Ξηρόκωστας Μιχαήλ, Παπαγεωργίου Ελένη
Επιβλέποντες καθηγητές: Παπαϊωάννου Τάσης, Τουρνικιώτης Παναγιώτης
ΕΜΠ, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Ημερομηνία: Ιούλιος 2017
Φοιτητές: Μπαρκονίκου Μαρία, Ξηρόκωστας Μιχαήλ, Παπαγεωργίου Ελένη
Επιβλέποντες καθηγητές: Παπαϊωάννου Τάσης, Τουρνικιώτης Παναγιώτης
ΕΜΠ, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Ημερομηνία: Ιούλιος 2017
Η διπλωματική αυτή αποτελεί συνέχεια της ερευνητικής μας εργασίας και ως σύνολο, έχει σκοπό να απαντήσει σε σύγχρονα ζητήματα, στις ανάγκες της εποχής μας. Βασικό προβληματισμό αποτελεί το φαινόμενο της αποκέντρωσης, η επιστροφή στην περιφέρεια, γεγονός που ανοίγει πολλά μέτωπα προς συζήτηση, κυρίως γύρω από τη δημιουργία κινήτρων στους νέους.
Η επιτόπια έρευνάς μας επικεντρώθηκε στην περιοχή της Μεσσηνιακής Μάνης και συγκεκριμένα σε δύο δίκτυα οικισμών στις πλαγιές του Δυτικού Ταΰγετου. Το πρώτο δίκτυο περιλαμβάνει τους οικισμούς: Νέδουσα, Αλαγονία, Πηγές, Αρτεμισία και Λαδά. Και το δεύτερο δίκτυο περιλαμβάνει τους οικισμούς: Πηγάδια, Άνω Βέργα, Αλτομυρά, Σωτηριάνικα και Ελαιοχώρι. Γύρω από τους 3 άξονες Παραγωγή-Πολιτισμός-Τουρισμός, ορίστηκαν συγκεκριμένες παράμετροι μελέτης των οικισμών και προτάθηκαν 5 σημεία ως κατευθυντήριες γραμμές στρατηγικής παρέμβασης στον τόπο με στόχο την αναβίωση αυτών των ημι-ορεινών και ημι-εγκαταλελειμμένων οικισμών. Πιστεύουμε ότι ένας ολιστικός σχεδιασμός που θα περιλαμβάνει τη διάχυση λειτουργιών μεταξύ των οικισμών προσφέροντας στα δύο οικιστικά δίκτυα σχετική αυτάρκεια, μπορεί να επιτελέσει αυτόν τον σκοπό. Νέες μικρές παραγωγικές, πολιτιστικές και κοινωνικές χρήσεις μπορούν να δώσουν ζωή στους οικισμούς και να δημιουργήσουν κίνητρα εσωτερικής επικοινωνίας.
Επιλέχθηκε ο οικισμός Σωτηριάνικα ως μελέτη περίπτωσης. Γεωμορφολογικά ο οικισμός τμηματοποιείται σε τρία μέρη με δύο χαράδρες που μεταφέρουν τα ύδατα από τους γύρω ορεινούς όγκους στη θάλασσα. Το συγκεκριμένο φυσικό στοιχείο προσδίδει στον οικισμό ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον ανάπτυξής του στο έντονο κεκλιμένο έδαφος και στις δύο κατευθύνσεις.
Προτείνεται η δημιουργία ελαιουργείου, τυποποιητηρίου και εργαστηρίων υποπροϊόντων της ελιάς και λοιπών τοπικών προϊόντων. Ουσιαστικά πρόκειται για τις νέες εγκαταστάσεις της παραγωγικής μονάδας του συνεταιρισμού που δραστηριοποιείται στα Σωτηριάνικα. Συμπληρωματικά, προτείνονται πολυχώρος εκδηλώσεων και εκπαιδευτικών προγραμμάτων, πωλητήριο των προϊόντων που παρασκευάζονται στα εργαστήρια του συνεταιρισμού, χώρος εστίασης και ξενώνες φιλοξενίας που απευθύνονται σε επισκέπτες του συγκροτήματος αλλά και επαγγελματίες-συνεργάτες του συνεταιρισμού. Ως περιοχή παρέμβασης επιλέχθηκε η πλαγιά βορειοανατολικά του οικισμού, χαρακτηριστικά στοιχεία της οποίας αποτελούν οι πέτρινες πεζούλες ξερολιθιάς που οργανώνουν το φυσικό έδαφος και δημιουργούν πλατώματα, καθώς και η πυκνή φύτευση από ελιές και λίγες καρυδιές.
Τα εργαλεία που προκύπτουν από τον τόπο μετατρέπονται σε σύγχρονη αρχιτεκτονική.
Τη μεγαλύτερη πρόκληση για εμάς αποτέλεσε η διατήρηση της συνεχούς ανταποδοτικής σχέσης μεταξύ φυσικού και ανθρωπογενούς που σημειώνεται στο τοπίο, καθώς και ο συνδυασμός των τόσο ετερογενών χρήσεων που προτείνονται και διαχωρίζονται σε δύο κύριες χωρικές και νοηματικές ενότητες. Την παραγωγή και τον πολιτισμό-τουρισμό. Ενοποιητικό στοιχείο μεταξύ των δύο ενοτήτων αποτελεί ο πυρήνας και η διαδρομή ως ραχοκοκαλιά της σύνθεσης που αφήνει ένα αποτύπωμα μονοκονδυλιάς στο τοπίο.
Πρόκειται για ένα ψηφιδωτό εμπειριών, όπου βασική επιδίωξη είναι η ταύτιση του επισκέπτη με τον τόπο, δημιουργώντας μια ανταποδοτική σχέση μεταξύ αντικειμένου (ΤΟΠΟΣ) και υποκειμένου (ΕΠΙΣΚΕΠΤΗΣ).
Μέσα από τον τόπο, το υλικό, το βίωμα η αρχιτεκτονική γεννιέται και οφείλει να συμβάλει στην αναδημιουργία της κοινωνίας.
