Τίτλος: Αποκατάσταση και επανάχρηση του «Σάρλιτζα Παλλάς» στη Θερμή Μυτιλήνης
Φοιτήτρια: Βουκλαρή Ευαγγελία
Επιβλέποντες Καθηγητές: Αλκιβιάδης Πρέπης, Μαρία Αναστασίου, Θεμιστοκλής Τσαλκατίδης
Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Παρουσίαση: 17 Ιουνίου 2015
Θέμα της Διπλωματικής αυτής εργασίας είναι η αποκατάσταση και επανάχρηση του ξενοδοχείου Sarlidje Pallace («Σάρλιτζα Παλλάς») στη Λουτρόπολη Θερμής Μυτιλήνης. Πρόκειται για ξενοδοχείο του 1905, από τον Χασάν εφέντη Μολλά Μουσταφά, αδελφού του πρωθυπουργού του τότε Οθωμανικού κράτους.
Το κτίριο βρίσκεται σε οικόπεδο 23.500 m2, και η ιδιαιτερότητα αυτού είναι ότι συναντώνται επίσης αρχαιολογικές ανασκαφές εντός της έκτασής του, καθώς και λουτροπηγές σε άμεση επαφή με αυτό.
Το ίδιο το ξενοδοχείο είχε κτισθεί εξαρχής προς εκμετάλλευση των λουτροπηγών της περιοχής.
Τόσο το κτίριο, οι ανασκαφές, και οι λουτροπηγές, βρίσκονται σήμερα υπό καθεστώς πλήρους εγκατάλειψης.
Με αφορμή το γεγονός αυτό, επιχείρησα στο πλαίσιο της εκπόνησης της Διπλωματικής μου, να προτείνω ένα τρόπο ιστορικής αποκατάστασης του κτιρίου, κατόπιν ενδελεχούς μελέτης των ιστορικών οικοδομικών φάσεών του και της μορφολογικής του εξέλιξης.
Η χρήση που προτείνω στη νέα μου πρόταση παραμένει ξενοδοχειακή, και προς καλύτερη εκμετάλλευσή του, προτείνω και σχεδιάζω νέα ξενοδοχειακή πτέρυγα, σύγχρονων προδιαγραφών, με παροχές όπως λουτρικές εγκαταστάσεις, spa, συνεδριακό κέντρο και γήπεδα. Παράλληλα με αυτές τις κινήσεις, επιχειρώ την ανάδειξη του έως τώρα εγκαταλειμμένου αρχαιολογικού χώρου, και το σχεδιασμό πορείας και περιπτέρων πληροφόρησης επί των ανασκαφών, προς καλύτερη εποπτεία και αντίληψη του χώρου.
Η όλη νέα πρόταση, συστάθηκε με γνώμονα τη συμπλήρωση και την ανάδειξη του υφιστάμενου ιστορικού κτιρίου, προκειμένου να το καταστήσει βιώσιμο, και οικονομικά συμφέρον ως πρόταση επένδυσης και διάθεσής του.
1. Ιστορικά Στοιχεία
Στο πλαίσιο της γενικότερης ακμής που γνώρισαν οι λουτροπηγές Θερμής κατά τις αρχές του εικοστού αιώνα, αναγείρεται από τον Χουσείν Χιλμή Πασά κτιριακό συγκρότημα, σε σχέδια Γάλλων αρχιτεκτόνων, πρωτόγνωρα μεγαλοπρεπές για την εποχή, το ξενοδοχείο «Σάρλιτζα Πάλλας.
Το έργο αυτό άλλαξε την όψη της παραλίας Θερμής και συνετέλεσε στη μετατροπή της σε σύγχρονη για την εποχή λουτρόπολη. Το υψηλό επίπεδο υπηρεσιών που προσέφερε το ξενοδοχείο «Σάρλιτζα Πάλλας», είχε ως αποτέλεσμα την προσέλκυση υψηλών εισοδηματικά στρωμάτων από τη Λέσβο, τα μικρασιατικά παράλια και την πρωτεύουσα του κράτους αλλά και τις μεγαλουπόλεις της αυτοκρατορίας.
2. Οικοδομικές φάσεις κτιρίου – Τυπολογία
Με την πάροδο των χρόνων υπήρξαν αλεπάλληλες ιδιοκτησιακές αλλαγές στο κτιριακό συγκρότημα που επέφεραν και τις αντίστοιχες κτιριακές μετασκευές.
Συνολικά το κτίριο υπέστη τέσσερις οικοδομικές φάσεις, με κάποιες από αυτές να αλλοιώνουν την αρχική τυπολογία και μορφολογική του διάρθρωση. Σκοπός της εργασίας ήταν να διακριθούν και να αποτυπωθούν επακριβώς οι φάσεις αυτές και να αξιολογηθεί η αρχιτεκτονική, αισθητική και κατασκευαστική τους αξία στο κτιριακό σύνολο.
 |
| ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΕΣ ΦΑΣΕΙΣ |
 |
| ΤΥΠΟΛΟΓΙΑ |
3. Μορφολογία
Η κατασκευή του «Σάρλιτζα Πάλλας» γίνεται κατά την περίοδο πρωθυπουργίας του Hüseyin Hilmi Paşa, και συμπίπτει με την ανάδυση του κινήματος των Νεοτούρκων. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι στο «Σάρλιτζα Πάλλας», χρησιμοποιήθηκαν μορφολογικές αναφορές οι οποίες προβάλλουν τα οθωμανικά στοιχεία και η όλη αρχιτεκτονική αντιμετώπιση είχε σκοπό να προβάλλει την νέα τάξη πραγμάτων η οποία ήταν επί σκηνής. Η μορφολογία των όψεών είναι δυνατόν να ενταχθεί στον εκλεκτικισμό με «οριενταλιστικά στοιχεία». Ωστόσο μια προσεκτικότερη ανάγνωση της αρχιτεκτονικής της περιόδου των Νεοτούρκων θα το ενέτασσε στην περίοδο του «πρώτου εθνικού στυλ».
Οι διαδοχικές προσθήκες αλλοίωσαν σοβαρά και αμετάκλητα την ογκοπλαστική του κτιρίου. Στον αντίποδα του νεοκλασικισμού (με τον οποίο η ορθόδοξη κοινότητα επιχειρεί να προβάλει την εθνική σχέση της με την Ελλάδα), η ανάπτυξη της οθωμανικής αναβίωσης αποτέλεσε ένα όχημα για την προβολή των εθνικών στοιχείων της οθωμανικής κοινότητας. Λειτούργησε ως ένα πολύτιμο εργαλείο για την «ανόρθωση και την επανεκτίμηση» της οθωμανικής αρχιτεκτονικής παράδοσης, ενώ έθεσε τις βάσεις για την ανάπτυξη της Τουρκικής «εθνικής αρχιτεκτονικής
4. Παθολογία
Η εκτίμηση της παθολογίας πραγματοποιήθηκε μετά από προσωπική αποτύπωση του κτιρίου και μετέπειτα καταγραφή των φθορών των επιμέρους κατασκευαστικών στοιχείων.
Εποπτικά, μπορεί να αποτυπωθεί στα παρακάτω σχέδια:
5. Πρόταση Αποκατάστασης και Επανάχρησης
Η παρούσα μελέτη επικεντρώνεται αρχικά στην επίτευξη της μορφολογικής αλλά κυρίως της δομικής αποκατάστασής του κτιρίου, έτσι ώστε να μην επιδεινωθούν τα προβλήματα που αντιμετωπίζει. Σε μία δεύτερη φάση προτείνεται μία νέα χρήση του κτιρίου με σκοπό να άρει τις συνθήκες εγκατάλειψης και να εξασφαλίσει την διάσωση και συντήρησή του.
Οι βασικότερες αρχές της επεμβάσεως που προτείνεται είναι:
-Η διατήρηση της αυθεντικότητας του κτιρίου μέσω της διατήρησης και συντήρησης όσο το δυνατόν περισσότερων από τα αυθεντικά αρχιτεκτονικά του στοιχεία.
-Ο σεβασμός των αξιόλογων προσθηκών και επεμβάσεων, όσων έχουν ιστορική αξία και δεν αλλοιώνουν τον χαρακτήρα του κτιρίου.
- Η αφαίρεση τυχόν μεταγενέστερων στοιχείων που αλλοιώνουν το αρχικό αρχιτεκτονικο και μορφολογικό ύφος του κτιρίου.
-Η χρήση παραδοσιακών υλικών και τρόπων δομής, όπου αυτό είναι δυνατόν. Στις περιπτώσεις που αυτό δεν είναι δυνατόν προτείνεται να χρησιμοποιηθούν δοκιμασμένα νέα υλικά και τρόποι δομής.
-Η κατά το δυνατόν αναστρεψιμότητα των επεμβάσεων.
-Η ένταξη των νέων κατασκευών, με σαφή διάκριση από τις παλιές.
Όλα αυτά, οδηγούν στην κατεύθυνση μίας ιστορικής αποκατάστασης του κτιρίου, με μικρές αλλαγές που θα προταθούν μέσω νέων κατασκευών, που θα λειτουργήσουν επικουρικά με την υφιστάμενη κατασκευή, κατέχοντας δευτερεύοντα ρόλο.
Εχοντας διατυπώσει την πρόθεση της αποκατάστασης και επανάχρησης του κτιρίου, καταλήγουμε στο συμπέρασμα, ότι δεδομένων των αλλαγών που πρέπει να υλοποιηθούν, το κτίριο, ως ξενοδοχείο, δεν μπορεί να λειτουργήσει επαρκώς προκειμένου να δεχθεί ικανοποιητικό – και συγχρόνως προσοδοφόρο- πλήθος επισκεπτών. Γίνεται επομένως αντιληπτό, ότι θα σταθεί αναγκαίος για την αξιοποίηση του κτιρίου και του οικοπεδου ευρύτερα, ο σχεδιασμός ενός νέου κτιρίου, που θα παραλάβει συμπληρωματικές ξενοδοχειακές παροχές, καθώς επίσης λουτρικές εγκαταστάσεις και παροχές υδροθεραπείας και spa, οι οποίες απομακρύνονται από το υφιστάμενο κτίριο.
Μία τέτοια πρόταση θα πρέπει να μπορέσει να αναδείξει το υφιστάμενο κτίριο, να αναδείξει τον υφιστάμενο αρχαιολογικό χώρο, να επικουρήσει στις λειτουργίες του υφιστάμενου κτιρίου, και να μπορέσει, εν τέλει, να κρατήσει τον επισκέπτη στο χώρο με διάφορες παροχές – δραστηριότητες.
Όλα αυτά φυσικά οφείλουν, και προσπαθούν να γίνουν, με σεβασμό στο ήδη υπάρχον κτίριο.
Προτεινόμενες χρήσεις – Κτιριολογικό πρόγραμμα
Στο υφιστάμενο κτίριο του Σάρλιτζα Παλλάς επιλέγεται να διατηρηθεί η χρήση του ξενοδοχείου με παράλληλη διατήρηση ορισμένων χώρων ως κοινόχρηστων.
Κρίθηκε ωστόσο ότι, ως έχει, η δυναμική παροχής καταλύματος και παροχών του υφιστάμενου κτιρίου, δεν ανταποκρίνεται στις προθέσεις μας για συνολική και επαρκή επίτευξη των στόχων που τέθηκαν.
Αποφασίζεται συνεπώς, η δημιουργία νέου κτιριακού συγκροτήματος που θα παρέχει:
• Συμπληρωματικό κατάλυμα
• Παροχές εστίασης, τόσο σε επίπεδο εξυπηρέτησης των χρηστών που θα διαμείνουν, όσο και σε εξωτερικούς επισκέπτες
• Χώρο διαλέξεων/ συνεδρίων μεγαλύτερης κλίμακας από αυτούς που θα μπορούσε να φιλοξενήσει το ίδιο το Σάρλιτζα Παλλάς σήμερα
• Λουτρικές εγκαταστάσεις, σύγχρονων προδιαγραφών, σε αρμονία και συνέχεια της σχέσης του αρχικού κτιρίου με το θερμαλιστικό τουρισμό.
• Αθλητικές εγκαταστάσεις απασχόλησης των επισκεπτών του χώρου
Αλλά και
• Αξιοποίηση / οργάνωση του αρχαιολογικού χώρου, με διαμορφωμένες πορείες που θα μπορούν να παρέχουν καλύτερη εποπτεία και αξιολόγηση του επισκέπτη σχετικά με τα ευρήματα. Στοχεύεται και η διαμόρφωση χώρου παροχής πληροφοριών σχετικά με τα αρχαία που ευρέθησαν.
