Τίτλος: «Επαναπροσδιορίζοντας τα όρια: Διαμόρφωση του τοπίου στη ευρύτερη περιοχή των Μύλων Αλλατίνη στη Θεσσαλονίκη»
Φοιτητές: Ζουγανέλης Σπυρίδων, Μαρκοζάνη Ελισσάβετ
Επιβλέποντες καθηγητές: Βαζάκας Αλέξανδρος, Καραμενέα Πανίτα
Πολυτεχνείο Κρήτης – Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Ημερομηνία παρουσίασης: 19 Οκτωβρίου 2016
Η παρούσα διπλωματική εργασία επιχειρεί τη διαμόρφωση του τοπίου στην περιοχή του εγκαταλειμμένου βιομηχανικού συγκροτήματος Αλλατίνη στη Θεσσαλονίκη. Η παλιά αλευροβιομηχανία βρίσκεται στο νοτιοανατολικό τμήμα της πόλης, στα όρια του δήμου, σε μικρή απόσταση από τη θάλασσα και γειτνιάζει με αστικούς ελκυστές όπως τη νέα διαμορφωμένη παραλία, το Μέγαρο Μουσικής, το Ποσειδώνιο κολυμβητήριο και τον ιστιοπλοϊκό όμιλο. Ο σχεδιασμός ξεκινά με σημείο αναφοράς τα βιομηχανικά κατάλοιπα με στόχο την ενοποίηση αρχικά των δύο βασικότερων πόλων, που βρίσκονται εκατέρωθεν τους, την πόλη και τη θάλασσα και στη συνέχεια των κατακερματισμένων αστικών τμημάτων που χαρακτηρίζουν την περιοχή. Η περιοχή μετατρέπεται σε ένα «λιμάνι» πολλαπλών δραστηριοτήτων με το δημόσιο πράσινο να οργανώνει τη σύνθεση. Το πάρκο και οι υπόλοιποι δημόσιοι χώροι που αναπτύσσονται, εντάσσουν ένα σημαντικό κομμάτι της βιομηχανικής κληρονομιάς στην πόλη της Θεσσαλονίκης και παράλληλα αποτελούν το συνδετικό κρίκο των διαφόρων ετερόκλητων στοιχείων της περιοχής, δημιουργώντας ένα ενιαίο αστικό σύστημα.
Οι κυριότερες παρατηρήσεις που προέκυψαν μετά από την απαιτούμενη ανάλυση σχετικά με την περιοχή μελέτης ήταν οι εξής: Βρίσκεται στην απόληξη της Νέας διαμορφωμένης Παραλίας, συνδέεται με την υπόλοιπη πόλη μέσω πρωτευόντων αλλά κυρίως μέσω δευτερευόντων οδικών αξόνων, έχει δυνατότητα σύνδεσης με τη γραμμή θαλάσσιων μεταφορών, είναι απομακρυσμένη από την Παλιά Πόλη και από τα περισσότερα σημεία αναφοράς, παρουσιάζει έλλειψη πεζοδρόμων και ποδηλατοδρόμων, έχει άμεση σχέση με πληθώρα χρήσεων και θα μπορούσε να αποτελέσει τμήμα του δικτύου πρασίνου της πόλης.
Καίριο ζήτημα της ανάλυσης, αλλά και της πρότασης μετέπειτα, αποτέλεσε το ανάγλυφο. Παρατηρήθηκε ότι οι υψομετρικές καμπύλες συσσωρεύονται προς την πόλη ενώ προς τη θάλασσα δεν υπάρχουν υψομετρικές διαφορές. Το γεγονός αυτό βασίζεται στην ύπαρξη του ολικού τεχνητού παραλιακού μετώπου της Θεσσαλονίκης. Η βιομηχανία υπέστη τροποποιήσεις με το πέρασμα των χρόνων ενώ παράλληλα αναδιαμορφωνόταν συνεχώς και το παραλιακό τμήμα της, προκειμένου να εξυπηρετήσει τις εκάστοτε ανάγκες του βιομηχανικού λιμανιού.
Χαράσσεται η πρώτη και η τελευταία ακτογραμμή της περιοχής και επιδιώκεται η σύνδεση τους μέσω των εκατέρωθεν χαράξεων του βιομηχανικού συγκροτήματος και των πολλαπλών παράλληλων μετατοπίσεων που προκύπτουν, δημιουργώντας με αυτόν τον τρόπο γεωμορφολογικά μία «αγκαλιά», ένα «λιμάνι», που σηματοδοτεί την αρχή ή αντίστοιχα το τέλος του θαλάσσιου κόλπου της πόλης. Το νέο λιμάνι ως βασική ιδέα της σύνθεσης σχετίζεται άμεσα με την ενεργοποίηση της μνήμης του τόπου. Η περιοχή οργανώνεται σε τρείς οριζόντιες ζώνες. Τη ζώνη της πόλης που παραλαμβάνει τον αστικό ιστό, τη ζώνη της θάλασσας και την ενδιάμεση ζώνη του πρασίνου που αποτελεί και τον συνδετικό κρίκο των δύο προαναφερθέντων ενοτήτων. Η ένωση αυτή ενισχύεται με τις εγκάρσιες χαράξεις που προκύπτουν από τον υφιστάμενο ιστό. Το πράσινο παίζει δομικό ρόλο στο σχεδιασμό και μαζί με τα υπόλοιπα στοιχεία της σύνθεσης αρχίζουν να αποδομούνται από την πόλη προς τη θάλασσα δημιουργώντας ποικίλες καταστάσεις και αναδεικνύοντας το βιομηχανικό συγκρότημα.
Προσεγγίζοντας την περιοχή από τη Νέα Παραλία (βόρεια), συναντά κανείς τη βασική πορεία του πάρκου, η οποία έχει άμεση σχέση με τους τρεις βασικούς τόπους που δημιουργούνται. Στα δυτικά, το Μέγαρο Μουσικής και ανατολικά την «Πλατεία Βιομηχανικής Κληρονομιάς»(1ος τόπος). Η βασική πορεία του πάρκου καταλήγει στην κεντροβαρική πλατεία μπροστά από την παλιά βιομηχανία (2ος τόπος). Στα ανατολικά, ψηλές φυτεύσεις παραλαμβάνουν τον όγκο της πόλης και οδηγούν είτε στη μεταλλική πλατεία που οργανώνει το βιομηχανικό συγκρότημα, είτε στην κεντρική πλατεία και στους αναβαθμούς λίγο πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Από εκεί και πέρα στη ζώνη της πόλης επανατοποθετείται το Ποσειδώνιο Κολυμβητήριο και εκατέρωθεν του δημιουργούνται γήπεδα, ενώ στη ζώνη του πρασίνου αναπτύσσονται οι «Κήποι»(3ος τόπος). Στο νότιο άκρο της περιοχής μελέτης δημιουργείται μία πλατεία και ένας πεζόδρομος υποδηλώνοντας την εν δυνάμει ένωση με την περιοχή της Καλαμαριάς. Η ζώνη του πρασίνου καταλήγει στον νέο ιστιοπλοϊκό όμιλο και σε έναν πύργο, οποίος σηματοδοτεί την περιοχή και παραλληλίζεται με «τον φάρο του λιμανιού».
Έπειτα από μελέτη του δήμου Θεσσαλονίκης διαπιστώθηκε έλλειψη ενός οργανωμένου πολιτιστικού κέντρου. Το γεγονός αυτό και η γειτνίαση με το Μέγαρο Μουσικής οδήγησε στη μετατροπή της πρώην βιομηχανίας Αλλατίνη σε Κέντρο Τεχνών. Κεντρική ιδέα για την αποκατάσταση και επανάχρηση του κεντρικού κτιρίου αποτέλεσε η κατακόρυφη μεταφορά του σίτου στα χρόνια λειτουργίας του Μύλου. Η κίνηση αυτή μεταφράζεται σε κατακόρυφες οπτικές φυγές και κινήσεις.
Η Πλατεία Βιομηχανικής Κληρονομιάς βρίσκεται στην απόληξη δύο βασικών αξόνων και της Νέας Παραλίας, της οποίας κεντρική ιδέα είναι οι θεματικοί κήποι. Έτσι η πλατεία γίνεται ο τελευταίος κήπος με θεματική τη βιομηχανική κληρονομιά της πόλης. Τοποθετούνται εφτά ψηλές μεταλλικές επιφάνειες αφιερωμένες στις πρώτες εφτά βιομηχανίες της πόλης. Πάνω τους χαράσσεται η ιστορία των βιομηχανιών και εκατέρωθεν τους αναπτύσσονται πίδακες νερού που υποδεικνύουν στον επισκέπτη να περιπλανηθεί ανάμεσα στις επιφάνειες.
Οι Κήποι αποτελούν το βασικό μέσο αποκλιμάκωσης της πόλης προς τη θάλασσα. Δέντρα, βότανα και λουλούδια δημιουργούν περάσματα, πράσινους θύλακες, παιδικές χαρές και καθιστικούς χώρους. Διεγείρονται όλες οι αισθήσεις από ποικίλα χρώματα, υφές και μυρωδιές. Το στοιχείο του νερού εισβάλει σαν ενοποιητικό στοιχείο των ζωνών και σηματοδοτεί ταυτόχρονα τη θέση των δύο περιπτέρων – καφέ.
