Τίτλος: Αγροτικές φυλακές Τίρυνθας
Υπότιτλος: Διερευνώντας τη σχέση ιδιωτικού – δημοσίου σε μία φυλακή
Φοιτήτρια: Αλίκη Αγγελίδη
Επιβλέπον Καθηγητής: Κωνσταντίνος – Αλκέτας Ουγγρίνης
Πολυτεχνείο Κρήτης / Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Ημερομηνία παρουσίασης: 21/9/2016
Μία φυλακή είναι εξ’ορισμού ένας από τους πιο σαφώς ορισμένους χώρους «αποθήκευσης» του «εξοβελισμένου άλλου». Ως εκ τούτου για να δημιουργηθεί μία φυλακή, ένα τμήμα του δημόσιου χώρου αποχαρακτηρίζεται, αποκόβεται από αυτόν και αποτελεί για τον εξωτερικό παρατηρητή έναν χώρο κενό που έχει πάψει να ανταλλάσει πληροφορίες με το έξω.
Στην περίπτωση όμως των αγροτικών φυλακών το όριο με το «έξω» είναι πιο ελαστικό και σε πολλές περιπτώσεις παραπέμπουν στο μοντέλο της ανοιχτής φυλακής. Το «ανοικτό» του όρου έγκειται κυρίως στην απουσία φυσικών εμποδίων κατά των αποδράσεων και στο βαθμό εμπιστοσύνης που προσδίδεται στον κρατούμενο. Στις αγροτικές φυλακές ο κρατούμενος έχει άμεση επαφή με τον εξωτερικό χώρο, καθώς εκεί εργάζεται, κυρίως σε αγροτικές εργασίες. Έτσι αλληλεπιδρά εντονότερα με αυτόν. Η σχεδόν απουσία του ορίου των αγροτικών φυλακών, δημιουργεί έναν χώρο όπου οι δύο αντίρροπες δυνάμες του έξω – δημοσίου και του μέσα – ιδιωτικού συγκρούονται.
Η περιοχή μελέτης που εξετάζω βρίσκεται στον νομό Αργολίδας, μεταξύ του Ναυπλίου και του Άργους, πάνω στην επαρχιακή οδό που ενώνει αυτές τις δύο πόλεις. Στην περιοχή μελέτης που εξετάζω λειτουργούν μέχρι και σήμερα αγροτικές φυλακές. Οι συγκεκριμένες αγροτικές φυλακές απότελούν τη φυσική συνέχεια της γεωργικής σχολής που ίδρυσε εκεί ο Καποδίστριας όταν ήταν ο πρωθυπουργός του πρώτου ελληνικού κράτους με πρωτεύουσα το Ναύπλιο.
Στόχος της διπλωματικής εργασίας είναι η εισχώρηση του δημοσίου στη φυλακή, μέσω μίας σαφούς διαβάθμισης ιδιωτικού και δημοσίου στις χρήσεις της. Προκειμένου να επιτευχθεί αυτό, δημιουργήθηκε ένα διάγραμμα – χάρτης ιδιωτικού δημοσίου για την περιοχή μελέτης: μια προσωπική χαρτογράφηση για το πού θα τοποθετηθούν οι χρήσεις ανάλογα με το πόσο ιδιωτικές ή δημόσιες είναι. Το διάγραμμα προέκυψε από τις υπάρχουσες χρήσεις της φυλακής ως προς τη σημασία τους και της κίνησης που συγκεντρώνουν και από τις επιδράσεις του εξωτερικού περιβάλλοντος της φυλακής.
Το διάγραμμα που προέκυψε μεταφράστηκε σε χάρτη διαβάθμισης ιδιωτικού δημοσίου και ταυτόχρονα σε ανάγλυφο της περιοχής. Βασική πρόθεση ήταν η συνένωση των δύο βυθίσεων – ιδιωτικών περιοχών με μία άμεση πορεία. Στα σημεία που η πορεία αυτή συναντά την «οροσειρά» του δημοσίου, τη διασπά, δημιουργώντας ένα δημόσιο τμήμα που έχουν πρόσβαση και οι ελέυθεροι και οι κρατούμενοι (επισκεπτήριο) και ένα δημόσιο τμήμα μόνο για τους κρατούμενους. Οι χρήσεις που επιλέγω για την φυλακή μου τοποθετούνται κατά μήκος του άξονα που συνενώνει τα ιδιωτικά. Όσες είναι δημόσιες αποκτούν μία κατεύθυνση παράλληλη στο ανάγλυφο και εγκάρσια στον άξονα, σαν να προσπαθούν να απομακρυνθούν από αυτόν, και όσες είναι ιδιωτικές αποκτούν μία κατεύθυνση παράλληλη στον άξονα, σαν να αποτελούν τη συνέχειά του. Με βάση αυτά τοποθετήθηκαν οι χρήσεις της νέας φυλακής.
Κελιά
Τη μεγαλύτερη έκταση του χώρου καταλαμβάνει η περιοχή κοιτωνισμού. Οι ιδιωτικοί χώροι των κρατουμένων, τα κελιά, οργανώνονται ανά 5 σε μία γειτονία γραμμικής μορφής με σκοπό τη δημιουργία αίσθησης κοινότητας. Η είσοδος στο καθένα κελί γίνεται μέσα από έναν χώρο που λειτουργεί σαν φίλτρο μεταξύ του δημοσίου και του ιδιωτικού.
Επισκεπτήριο
Το επισκεπτήριο αποτελεί το σημαντικότερο κτήριο της πρότασης καθώς εκεί ο κρατούμενος έρχεται σε επαφή με την οικογένειά του. Το επισκεπτήριο χωρίζεται στα δύο. Έναν χώρο ιδιωτικό, όπου ο κάθε κρατούμενος μόνος του συναντάει την οικογένειά του και έναν χώρο πιο δημόσιο.
Το ισόγειο τμήμα του επισκεπτηρίου αποτελεί το δημόσιο τμήμα του. Είναι χωρισμένος σε 5 χώρους – κουτιά. Η κίνηση δεν είναι γραμμική όπως στα υπόλοιπα κτήρια της φυλακής αλλά στην προκειμένη περίπτωση γίνεται πιο παιχνιδιάρικη και διασπά τους χώρους – κουτιά σε διαφορετικά σημεία. Αυτό το τμήμα του επισκεπτηρίου έχει αντιμετωπιστεί σαν πολυχώρος όπου ο κρατούμενος μπορεί να κάνει κάποιες δραστηριότητες με την οικογένειά του.
Ο υπαίθριος χώρος του επισκεπτηρίου είναι επίσης οργανωμένος με τη λογική των boxes. Οι πλατείες είναι τοποθετημένες ανάμεσα στις καλλιέργειες των κρατουμένων επειδή από άποψη ψυχολογίας ο κρατούμενος έχει την ανάγκη να επιδεικνύει στην οικογένειά του ότι είναι σημαντικός στην κοινωνία μέσω της εργασίας του.
Υπότιτλος: Διερευνώντας τη σχέση ιδιωτικού – δημοσίου σε μία φυλακή
Φοιτήτρια: Αλίκη Αγγελίδη
Επιβλέπον Καθηγητής: Κωνσταντίνος – Αλκέτας Ουγγρίνης
Πολυτεχνείο Κρήτης / Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Ημερομηνία παρουσίασης: 21/9/2016
Μία φυλακή είναι εξ’ορισμού ένας από τους πιο σαφώς ορισμένους χώρους «αποθήκευσης» του «εξοβελισμένου άλλου». Ως εκ τούτου για να δημιουργηθεί μία φυλακή, ένα τμήμα του δημόσιου χώρου αποχαρακτηρίζεται, αποκόβεται από αυτόν και αποτελεί για τον εξωτερικό παρατηρητή έναν χώρο κενό που έχει πάψει να ανταλλάσει πληροφορίες με το έξω.
Στην περίπτωση όμως των αγροτικών φυλακών το όριο με το «έξω» είναι πιο ελαστικό και σε πολλές περιπτώσεις παραπέμπουν στο μοντέλο της ανοιχτής φυλακής. Το «ανοικτό» του όρου έγκειται κυρίως στην απουσία φυσικών εμποδίων κατά των αποδράσεων και στο βαθμό εμπιστοσύνης που προσδίδεται στον κρατούμενο. Στις αγροτικές φυλακές ο κρατούμενος έχει άμεση επαφή με τον εξωτερικό χώρο, καθώς εκεί εργάζεται, κυρίως σε αγροτικές εργασίες. Έτσι αλληλεπιδρά εντονότερα με αυτόν. Η σχεδόν απουσία του ορίου των αγροτικών φυλακών, δημιουργεί έναν χώρο όπου οι δύο αντίρροπες δυνάμες του έξω – δημοσίου και του μέσα – ιδιωτικού συγκρούονται.
Η περιοχή μελέτης που εξετάζω βρίσκεται στον νομό Αργολίδας, μεταξύ του Ναυπλίου και του Άργους, πάνω στην επαρχιακή οδό που ενώνει αυτές τις δύο πόλεις. Στην περιοχή μελέτης που εξετάζω λειτουργούν μέχρι και σήμερα αγροτικές φυλακές. Οι συγκεκριμένες αγροτικές φυλακές απότελούν τη φυσική συνέχεια της γεωργικής σχολής που ίδρυσε εκεί ο Καποδίστριας όταν ήταν ο πρωθυπουργός του πρώτου ελληνικού κράτους με πρωτεύουσα το Ναύπλιο.
Στόχος της διπλωματικής εργασίας είναι η εισχώρηση του δημοσίου στη φυλακή, μέσω μίας σαφούς διαβάθμισης ιδιωτικού και δημοσίου στις χρήσεις της. Προκειμένου να επιτευχθεί αυτό, δημιουργήθηκε ένα διάγραμμα – χάρτης ιδιωτικού δημοσίου για την περιοχή μελέτης: μια προσωπική χαρτογράφηση για το πού θα τοποθετηθούν οι χρήσεις ανάλογα με το πόσο ιδιωτικές ή δημόσιες είναι. Το διάγραμμα προέκυψε από τις υπάρχουσες χρήσεις της φυλακής ως προς τη σημασία τους και της κίνησης που συγκεντρώνουν και από τις επιδράσεις του εξωτερικού περιβάλλοντος της φυλακής.
Το διάγραμμα που προέκυψε μεταφράστηκε σε χάρτη διαβάθμισης ιδιωτικού δημοσίου και ταυτόχρονα σε ανάγλυφο της περιοχής. Βασική πρόθεση ήταν η συνένωση των δύο βυθίσεων – ιδιωτικών περιοχών με μία άμεση πορεία. Στα σημεία που η πορεία αυτή συναντά την «οροσειρά» του δημοσίου, τη διασπά, δημιουργώντας ένα δημόσιο τμήμα που έχουν πρόσβαση και οι ελέυθεροι και οι κρατούμενοι (επισκεπτήριο) και ένα δημόσιο τμήμα μόνο για τους κρατούμενους. Οι χρήσεις που επιλέγω για την φυλακή μου τοποθετούνται κατά μήκος του άξονα που συνενώνει τα ιδιωτικά. Όσες είναι δημόσιες αποκτούν μία κατεύθυνση παράλληλη στο ανάγλυφο και εγκάρσια στον άξονα, σαν να προσπαθούν να απομακρυνθούν από αυτόν, και όσες είναι ιδιωτικές αποκτούν μία κατεύθυνση παράλληλη στον άξονα, σαν να αποτελούν τη συνέχειά του. Με βάση αυτά τοποθετήθηκαν οι χρήσεις της νέας φυλακής.
Κελιά
Τη μεγαλύτερη έκταση του χώρου καταλαμβάνει η περιοχή κοιτωνισμού. Οι ιδιωτικοί χώροι των κρατουμένων, τα κελιά, οργανώνονται ανά 5 σε μία γειτονία γραμμικής μορφής με σκοπό τη δημιουργία αίσθησης κοινότητας. Η είσοδος στο καθένα κελί γίνεται μέσα από έναν χώρο που λειτουργεί σαν φίλτρο μεταξύ του δημοσίου και του ιδιωτικού.
Επισκεπτήριο
Το επισκεπτήριο αποτελεί το σημαντικότερο κτήριο της πρότασης καθώς εκεί ο κρατούμενος έρχεται σε επαφή με την οικογένειά του. Το επισκεπτήριο χωρίζεται στα δύο. Έναν χώρο ιδιωτικό, όπου ο κάθε κρατούμενος μόνος του συναντάει την οικογένειά του και έναν χώρο πιο δημόσιο.
Το ισόγειο τμήμα του επισκεπτηρίου αποτελεί το δημόσιο τμήμα του. Είναι χωρισμένος σε 5 χώρους – κουτιά. Η κίνηση δεν είναι γραμμική όπως στα υπόλοιπα κτήρια της φυλακής αλλά στην προκειμένη περίπτωση γίνεται πιο παιχνιδιάρικη και διασπά τους χώρους – κουτιά σε διαφορετικά σημεία. Αυτό το τμήμα του επισκεπτηρίου έχει αντιμετωπιστεί σαν πολυχώρος όπου ο κρατούμενος μπορεί να κάνει κάποιες δραστηριότητες με την οικογένειά του.
Ο υπαίθριος χώρος του επισκεπτηρίου είναι επίσης οργανωμένος με τη λογική των boxes. Οι πλατείες είναι τοποθετημένες ανάμεσα στις καλλιέργειες των κρατουμένων επειδή από άποψη ψυχολογίας ο κρατούμενος έχει την ανάγκη να επιδεικνύει στην οικογένειά του ότι είναι σημαντικός στην κοινωνία μέσω της εργασίας του.
