Δ017.18 Η επιβεβαίωση του ταξιδιού | Κατοικώντας την Υδρούσα

Διπλωματική Εργασία: Η επιβεβαίωση του ταξιδιού | Κατοικώντας την Υδρούσα

Φοιτητής: Ιάσονας Βωβός

Επιβλέπων καθηγητής: Γιάννης Αίσωπος

Τμήμα Αρχιτεκτόνων  Μηχανικών Πανεπιστημίου Πατρών | Νοέμβριος 2018

Η παρούσα διπλωματική εργασία πειραματίζεται με τον εννοιολογικό χαρακτήρα της Αρχιτεκτονικής και επιχειρεί να αποδείξει πως η αρχιτεκτονική είναι ένα ισχυρό εργαλείο έκφρασης. Η αρχιτεκτονική στην προκειμένη περίπτωση αντιμετωπίζεται ως μια πηγή μορφών από την οποία επιλέγονται οι καταλληλότερες  προκειμένου το σύνολο τους υστέρα από την συνθετική διαδικασία να λειτουργήσει ως ένα μέσο έκφρασης ιδεών και ερωτημάτων. Για να γίνει πιο κατανοητή η πρόθεση θα μπορούσαμε να πούμε πως η αρχιτεκτονική είναι ένα σύνολο λέξεων από το οποίο αντλούμε τις κατάλληλες λέξεις προκειμένου να εκφραστούμε. Στην συγκεκριμένη περίπτωση οι λέξεις αντικαθίστανται από αρχιτεκτονικές μορφές. 

Ο βασικός στόχος της συγκεκριμένης διπλωματικής είναι να θέσει ένα βασικό ερώτημα. Αν ένας τόπος χωρίς ιστορία και πολιτιστικό χαρακτηριστικά μπορεί να μετατραπεί και να λειτουργήσει ως τουριστικός προορισμός. Προκειμένου να δοθεί απάντηση σε αυτό το ερώτημα επιλέχθηκε το νησί «Υδρούσα» στην Αττική και αντιμετωπίστηκε ως το λευκό χαρτί πάνω στο οποίο θα γραφτούν οι σκέψεις, οι ιδέες και τα ερωτήματα με το συντακτικό της αρχιτεκτονικής.

Η μέθοδος που ακολουθήθηκε προκειμένου το νησί να γίνει προορισμός και πεδίο νέων εμπειριών, βασίστηκε στην εξέλιξη του ταξιδιού και στις πρώτες ειρηνικές μετακινήσεις των ανθρώπων με κινητήρια δύναμη, την δύναμη της θρησκείας. Η περίοδος που γινόταν αυτή η μεγάλη μετακίνηση ανθρώπων-πιστών ήταν κατά τις άγιες μέρες Holy days.Το να ακολουθηθεί η αντίστοιχη διαδικασία η οποία βασίζεται στην δύναμη της πίστης προκειμένου να παρακινήσει τον υποψήφιο τουρίστα να επισκεφθεί την Υδρούσα, θα ήταν άτοπο, καθώς δεν υπάρχει κάποιο σημείο θρησκευτικού χαρακτήρα ή κάποιο άλλο στοιχείο το οποίο θα μπορούσε να λειτουργήσει ως πόλος έλξης.

Έτσι, εφόσον το νησί δεν μπορεί να ενταχθεί σε κάποιο υπάρχον είδος τουρισμού όπως για παράδειγμα (θρησκευτικός τουρισμός, αγροτουρισμός) θα πρέπει να αποκτήσει την δική του μοναδική ταυτότητα προκειμένου να προσδιοριστεί ως τουριστικός προορισμός. Για τον λόγο αυτό στην Υδρούσα επιχειρείται να δοθεί νόημα από το νόημα που χάθηκε στον όρο άγιες μέρες (holy days), εφόσον η λέξη αυτή δεν σχετίζεται πλέον με κάτι ιερό, καθώς σήμερα holidays είναι οι διακοπές.

Το ερώτημα που τίθεται σε αυτό το σημείο είναι: εφόσον ο όρος holidays έχει σταματήσει να είναι εμποτισμένος με «ιερότητα» και δεν έχει τίποτα κοινό με την αρχική του σημασία, πώς θα ήταν οι ιεροί χώροι όπως οι ναοί και τα μοναστήρια που επισκέπτονταν στο παρελθόν οι προσκυνητές, εάν έχαναν και αυτοί την δική τους «ιερότητα»;

Θα μπορούσαν να υφίστανται αυτοί οι χώροι χωρίς την ιερότητα τους;

Θα μπορούσαν να συνεχίσουν να υπάρχουν ως προορισμοί;

Θα μπορούσαν να δημιουργηθούν τέτοιοι χώροι και προγράμματα από την αρχή για να λειτουργήσουν ως προορισμοί;

Λαμβάνοντας υπόψιν τα παραπάνω ερωτήματα και επιδιώκοντας να οριστεί η Υδρούσα ως ένας τόπος επισκέψιμος, με συνήθειες και μοναδικά χαρακτηριστικά, η παρέμβαση στην Υδρούσα υιοθετεί το πρόγραμμα του μοναστηριού. Το νέο αυτό μοναστήρι για τουρίστες ενεργοποιείται την περίοδο των καλοκαιρινών διακοπών.

Αρχικά το νησί διαιρείται  σε δύο άξονες, σε αυτόν της διαμονής των μόνιμων κατοίκων του καλοκαιριού και σε αυτόν του εφήμερων επισκεπτών.

Η συνολική παρέμβαση αποτελείται από επιμέρους σημεία τα οποία βρίσκονται σε συγκεκριμένες θέσεις ανάλογα με τον προσανατολισμό, το ανάγλυφο και την υλικότητα του νησιού.

Με αυτόν τον τρόπο ο επισκέπτης ή ο κάτοικος του νησιού έχει την δυνατότητα να ανακαλύψει όλες τις διαφορετικές εκφάνσεις της Υδρούσας.

Ο πρώτος άξονας αναφέρεται στην καθορισμένη πορεία και χρόνο που έχει ο επισκέπτης στο νησί, ο οποίος έχει ως στόχο να βιώσει την εμπειρία του ταξιδιού, την εξερεύνηση του νέου αυτού τόπου και να επιβεβαιώσει την παρουσία του σε αυτόν. Ο χρόνος του επισκέπτη είναι αρκετά περιορισμένος αφού μέσα στο διάστημα μίας ημέρας, δηλαδή από την ανατολή μέχρι την δύση του ηλίου, θα πρέπει να συλλέξει όσο το δυνατόν περισσότερες εμπειρίες, χωρίς αυτό να σημαίνει απαραίτητα ότι έχει ενσωματωθεί και έχει ζήσει σε αυτόν. Στον άξονα αυτό βρίσκονται τρία κομβικά σημεία.

Το πρώτο είναι αυτό που εισάγει τον εφήμερο επισκέπτη στην εμπειρία του νησιού.

Στην συνέχεια το δεύτερο σημείο που βρίσκεται πάνω σε αυτόν τον άξονα είναι ο στεγασμένος κοινόχρηστος χώρος που λειτουργεί ως τραπεζαρία και χώρος συνάντησης, με χώρους αποθήκευσης τροφίμων και υποδομές παρασκευής φαγητού.

Οι οπές κατά μήκους του τοίχου αυτού συμβολίζουν τις πολυάριθμες και διαφορετικές οπτικές που αποδίδει μια εικόνα. Όπως κάθε εικόνα εμπεριέχει διαφορετικές οπτικές και μπορεί να διαβαστεί με διαφορετικούς τρόπους ανάλογα με τα βιώματα του θεατή της, έτσι ο χώρος αυτός λειτουργεί ως πυρήνας ανταλλαγής διαφορετικών εμπειριών και βιωμάτων.

Το τελευταίο και πιο βασικό σημείο του κοινόχρηστου άξονα είναι το στοιχείο που λειτουργεί ως σημείο αναφοράς της πραγματικότητας της Υδρούσας. Αποτελεί το τέλος της διαδρομής, ή την αρχή της επιστροφής και ορίζεται ως ο Ναός του προορισμού.

Η επιλογή της λέξης Ναός ως τη λέξη που θα προσδιορίσει αυτό το σημείο προέρχεται από την λέξη ναίω που σημαίνει κατοικώ. Η σύλληψη της έννοιας του ναού στην θρησκεία των αρχαίων Ελλήνων ήταν ότι σε αυτόν κατοικεί ο Θεός. Ωστόσο ναός είναι κάθε χώρος που θεωρείται σύμβολο συγκεκριμένης κοινωνικής δραστηριότητας, όπως ναός της τέχνης και της επιστήμης που είναι το πανεπιστήμιο ή ο ναός του χρήματος που είναι το χρηματιστήριο. Στην προκειμένη περίπτωση ο ναός αυτός έχει ως κάτοικο την έννοια του προορισμού και συμβολίζει την συνεχόμενη εναλλαγή των ταξιδιωτών στο νησί.

Ο επισκέπτης βρίσκεται εκεί για να δοξάσει το ταξίδι του και να πεισθεί για την πραγματικότητα του. Η φωτογραφία αναμφίβολα είναι το μέσο που λειτουργεί ως διαπιστευτήριο της ύπαρξης αυτού του ταξιδιού. 

Η ιδιότητα του χώρου αυτού, είναι να σε εντάξει στην εικόνα του τοπίου καθώς κατά την είσοδο σου σε αυτόν υπάρχουν ανακλαστικές επιφάνειες που σου δίνουν την δυνατότητα να δεις το τοπίο και τον εαυτό σου την ίδια στιγμή δημιουργώντας μια συνθήκη χωρικής αλήθειας. 

Οι φωτογραφίες και το ηλιοβασίλεμα επισφραγίζουν την επίσκεψη του ταξιδιώτη και επιβεβαιώνουν την παρουσία του στο νησί. Τώρα κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει το ταξίδι του. 

Στον άξονα διαμονής υπάρχουν τρία σημεία κατοίκησης τα οποία έχουν διαφορετικό επίπεδο πολυτέλειας το καθένα. Τα σημεία αυτά διακρίνονται ανάλογα με την ιδιωτικότητα, την θέα, την πρόσβαση και την επαφή με το φυσικό περιβάλλον.

Στην πρώτη εκδοχή κατοίκησης ο κάτοικος του νησιού διαμένει σε μία τεχνητή κεκλιμένη παραλία.

Σε αυτή την περίπτωση ο κάτοικος βρίσκεται σε απόλυτη εξάρτηση με τους γείτονές του εφόσον η συναναστροφή του με αυτούς είναι σχεδόν αναπόφευκτη.

Στην δεύτερη περίπτωση ο κάτοικος διαμένει σε ένα προστατευόμενο εξώστη, ο οποίος έρχεται σε επαφή με τον βραχώδη χαρακτήρα του νησιού ενσωματώνοντας τον περισσότερο στο τοπίο ενώ ταυτόχρονα οι άλλοι κάτοικοι  μετατρέπονται σε μεταβαλλόμενη θέα η οποία με την σειρά της έρχεται να προστεθεί στην θέα του τοπίου.

Στην τρίτη περίπτωση ο κάτοικος διαμένει σε ένα υπερυψωμένο δωμάτιο που σου δίνει την δυνατότητα να κινείσαι ελεύθερος στο χώρο, ανενόχλητος από τα αδιάκριτα βλέμματα. Οι ιδιότητές αυτού του χώρου παρέχουν εύκολη πρόσβαση με ανεξάρτητη ιδιωτική προβλήτα και σκιασμένο χώρο που έχει πρόσβαση στην θάλασσα.