Τίτλος: Πανεπιστημιούπολη στα Ταμπάκικα Χίου. Μια κατασκευή μνήμης.
Φοιτητής: Βαλτικός Βαγγέλης
Επιβλέπων Καθηγητής: Γυφτόπουλος Σταύρος, Εφεσίου Ειρήνη
Ε.Μ.Π., Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Μάρτιος 2016
Ο Maurice Halbwachs εισήγαγε πρώτος τον όρο «συλλογική μνήμη» αναφέροντας ότι «η μνήμη δεν περιορίζεται απλά στην ανάμνηση του παρελθόντος, αλλά περιλαμβάνει ένα πλέγμα εξωτερικών προς το άτομο σχέσεων, μορφών και αντικειμένων που ενσαρκώνουν το παρελθόν». Σύμφωνα με τον Halbwachs, αυτές οι «εξωτερικές» σχέσεις είναι η κοινωνικές σχέσεις και προφανώς, τα άτομα ως μέλη μιας κοινωνίας είναι αυτά που «θυμούνται». Η συλλογική μνήμη είναι μεταφορικά μία κατασκευή. Η διαμόρφωση της έχει ανάγκη από κάποιο μέσο. Η αρχιτεκτονική είναι το μέσο που περνά νοήματα και συμβολίζει πράγματα, δίνοντας επιπλέον μια εικόνα που εντυπώνεται εύκολα στον ανθρώπινο νου.
Τα μνημεία, ως κατασκευές του ανθρώπου στο χώρο, αποτελούν μέρος των συλλογικών αναπαραστάσεων που στοχεύουν στη δημιουργία μιας κοινωνικής μνήμης. Συμπυκνώνουν ένα χώρο αφηγηματικό που συνθέτει τον «έμμεσο» λόγο της ιστορίας με τον «άμεσο» λόγο της μνήμης και επιβιώνουν υλικά και νοητικά στο χώρο και το χρόνο.
Η επανάχρηση παλαιών βιομηχανικών κελυφών δεν διέπεται από ένα συγκεκριμένο πρότυπο σχεδιασμού. Για το λόγο αυτό, είναι σκόπιμη η εύρεση της βέλτιστης χρήσης, ώστε να επιτευχθεί η επανένταξη του βιομηχανικού κελύφους στον αστικό ιστό. Η συγκεκριμένη διπλωματική ήρθε να προτείνει την ένταξη των τμημάτων του Παν. Αιγαίου στα διατηρητέα βυρσοδεψία των Ταμπάκικων με όσο το δυνατόν, καλύτερο τρόπο.
4 νέα κτίρια που συνοψίζουν το βαθύτερο νόημα του βιομηχανικού κτιρίου. Κέλυφος και Επανάληψη. Συνδετικό στοιχείο τους: το έδαφος, η γη. Μια λεπτή σκηνοθετική επεξεργασία του περιβάλλοντος χώρου που στόχο έχει να σε κατευθύνει με απλό και κατανοητό τρόπο μέσα από χαράξεις, τοιχία, τοπόσημα και οπτικές φυγές. Οι όγκοι των καινούριων κτιρίων προσανατολίζονται κατά μήκος προς τη θάλασσα (άξονας ανατολή – δύση). Τα νέα κτίρια είναι ίδια, κελυφιακά και εσωστρεφή μιμούμενα τη βιομηχανική αρχιτεκτονική ως άλλα «εργοστάσια παραγωγής γνώσης». Είναι σχεδιασμένα με εξαιρετική γραμμική και γλυπτική απλότητα με σκοπό να είναι ευδιάκριτα από τον χρήστη του χώρου. Η σχισμή που τα διατρέχει έχει βιοκλιματικές προεκτάσεις μιας και το φως του ήλιου καταφέρνει να πλημμυρίσει το εσωτερικό ως το υπόγειο αφήνοντας παράλληλα τον ζεστό αέρα του κτιρίου να φύγει προς τα πάνω. (λειτουργία ηλιακής καμινάδας).
Το θέατρο ως ένα βασικό κομμάτι του έργου, βρίσκεται μέσα στο καλύτερα διατηρημένο βιομηχανικό κέλυφος της περιοχής που λειτουργεί ακόμα και σήμερα σαν τοπόσημο ζωντανής μνήμης και θα συστεγάζεται με την βιβλιοθήκη του πανεπιστημίου. Ο σχεδιασμός της μεταλλικής κατασκευής του θεάτρου στο εσωτερικό του κελύφους, έχει προταθεί έτσι ώστε να μπορεί να λειτουργεί σαν κλειστό θέατρο ή/και σαν εξωτερικό αμφιθέατρο, ανάλογα με την εποχή και τις ανάγκες.
Συμπερασματικά, το σενάριο σχεδιασμού εντάσσει ενεργά και τους πολίτες αφήνοντας ελεύθερη την πρόσβαση στον υπαίθριο χώρο και δίνει τη δυνατότητα να περιηγηθεί κανείς από την παραλία και τη θάλασσα μέχρι το εσωτερικό του campus μέσω μιας μνημειακής μεταλλικής κατασκευής μεγάλου μήκους. Η κατασκευή αυτή έχει διττό ρόλο. Αφενός αναλαμβάνει να ενισχύσει στατικά το κτιριακό κέλυφος και αφετέρου να σκιάσει ολόκληρη τη νότια όψη του κτιρίου προστατεύοντάς το από τις υψηλές θερμοκρασίες και την έντονη ηλιοφάνεια.
