Τίτλος: Κτίριο πολλαπλών χρήσεων στο λιμάνι του Πειραιά
Φοιτητής: Κανάκης Γιώργος
Επιβλέπων καθηγητής: Νίκος Σκουτέλης
Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πολυτεχνείο Κρήτης
Ιούνιος 2017
Αντικείμενο της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι ένα κτίριο πολλαπλών χρήσεων στον Πειραιά. Το κτίριο τοποθετείται στη θέση που σήμερα βρίσκεται ο Πύργος του Πειραιά, ένας ουρανοξύστης που χτίστηκε το 1974 χωρίς όμως να έχει λειτουργήσει μέχρι σήμερα. Η φυσιογνωμία της πόλης του Πειραιά διαμορφώνεται από δύο οργανισμούς με συγκρουόμενους στόχους. Από τη μία βρίσκεται ο οργανισμός του Λιμανιού με στόχο το κέρδος και τη βιομηχανική ανάπτυξη, ενώ από την άλλη βρίσκεται ο οργανισμός της Πόλης που προσανατολίζεται κυρίως στην ευημερία και την καλή ποιότητα ζωής.
Η μελέτη της πόλης του Πειραιά και γενικότερα της Αθήνας, στηρίχθηκε στη διαχρονική εξέλιξη της σχέσης του ιδιωτικού με τον δημόσιο χώρο και στον τρόπο που ο πρώτος τροφοδοτεί τον τελευταίο. Η οικοδόμηση της Αθήνας την περίοδο του μεσοπολέμου στηρίχθηκε κυρίως στους ομογενείς ιδιώτες οι οποίοι επένδυσαν τα χρήματά τους στην αστική πολυκατοικία. Ο κατακερματισμός των οικοδομικών τετραγώνων σε μικρότερα κομμάτια ενίσχυσε αυτή τη στρατηγική. Έτσι, ο τύπος της αθηναϊκής πολυκατοικίας συνήθως περιελάμβανε εμπορικό κατάστημα στο ισόγειο, γραφεία και κατοικίες. Η πολλαπλότητα των χρήσεων, η ανάμειξη των κοινωνικών ομάδων και η λειτουργία του ισογείου ως δημόσιο σαλόνι, τροφοδότησε το αθηναϊκό πεζοδρόμιο με μια ετερογενή αστικότητα. Από την άλλη, η τάση για πλήρη οικονομική εκμετάλλευση των οικοπέδων, λειτούργησε σε βάρος τόσο των κοινόχρηστων χώρων των οικοδομικών τετραγώνων όσο και στον τρόπο που οι κάτοικοι αντιλαμβάνονται την έννοια του δημόσιου χώρου. Τα αστικά κενά είναι υπολειμματικά, ενώ οι ακάλυπτοι χώροι των οικοπέδων θεωρούνται περισσότερο ως «περισσεύματα» παρά ως «ανάσα».
Ο πύργος του Πειραιά που χτίστηκε το 1974 αποτελεί τρανό παράδειγμα αυτής της προβληματικής σχέσης. Στη θέση του πιο ζωντανού δημόσιου χώρου της πόλης, την δημοτική αγορά, χτίζεται ένα τεράστιο κτίριο γραφείων που όχι μόνο απευθύνεται στον οργανισμό του λιμανιού αδιαφορώντας για αυτόν της πόλης, αλλά αποσκοπεί στο να λειτουργήσει υπερτοπικά, χωρίς να υπάρχει επαρκής σιδηροδρομική σύνδεση με την Αθήνα. Το κτίριο δεν ενεργοποιείται ποτέ.
Ποιος πρέπει να είναι ο ρόλος ενός ουρανοξύστη, σε μια Αθήνα που ασφυκτιά από ιδιωτικό χώρο και προσπαθεί να τροφοδοτήσει τον δημόσιο χώρο που δεν υπάρχει;
Έτσι, το κτίριο της διπλωματικής εργασίας, χρησιμοποιώντας τα αστικά εργαλεία της πόλης της Αθήνας επιχειρεί να πλαισιώσει τους δύο οργανισμούς της πόλης του Πειραιά μέσα από μία αντιστροφή. Να παράξει δημόσιο χώρο που να τροφοδοτεί τον ιδιωτικό.
