Μεσόγειος Φάρος
Τομή στον αστικό ορίζοντα της Λεμεσού.
Φοιτητής: Μαρίνος Παναγής
Επιβλέπων καθηγητής: Νίκος Μεσαρίτης
Σχολή Αρχιτεκτονικής Frederick University FU
Ημερομηνία παρουσίασης: 4 Οκτωβρίου 2012
Η διπλωματική εργασία εξετάζει τη δυνατότητα δημιουργίας
ψηλού κτιρίου, ως υπερτοπικό τοπόσημο της Μεσογείου, με χωροθέτηση του στις
ανενεργές υφιστάμενες εγκαταστάσεις του νέου λιμανιού Λεμεσού, εντάσσοντας τις
στη ενεργή κοινωνική ζωή της πόλης
Η κοινωνία και η πόλη ζει και αναπτύσσεται με επιτεύγματα,
τα οποία απαιτούν υπερνίκηση των ανθρωπίνων δυνάμεων ως προς τη υλοποίηση τους
(ίσως τα πιο σημαντικά είναι αυτά της Αρχιτεκτονικής και του πολιτισμού). Η
αρχιτεκτονική καλείται να απαντήσει στην ανάγκη επιτευγμάτων, όπου αρκετά
αντιμετωπίζουν τη φύση, ακόμη και την έννοια της ηθικής.
Πολλές φορές τα επιτεύγματα δεν απέφεραν μόνο καλά, π.χ. η
πυρηνική ενέργεια, ή οι δαπάνες για εξερεύνηση του διαστήματος. Αυτή η
προσπάθεια να φτάσουμε στα άκρα, εξασφαλίζει μέσο της πορείας της, το κέρδος
σημαντικών και ίσως πρωτόγνωρων γνώσεων. Άλλωστε είναι στη φύση του ανθρώπου να
πιέζεται προς αυτές τις κατευθύνσεις. Το να μελετηθεί ένα ψηλό κτίριο σε σχέση
με τη αντισεισμικότητα, είναι μια προσπάθεια που μπορεί να δώσει περισσότερα
αποτελέσματα και λύσεις τα οποία να ωφελέσουν χαμηλότερα και τρέχοντα κτίρια.
Η πρόταση αναζητεί δυνατότητες αναβάθμισης μιας περιοχής,
και έμμεσα της πόλης, που τυγχάνουν ή μη, κατά την υλοποίηση ενός μεγαλεπήβολου
έργου, όπως είναι το ψηλό κτίριο, και της εγκαθίδρυσης του ως τοπόσημο για
αυτή.
Το θέμα επιλέγηκε γιατί η πόλης της Λεμεσού πιέζεται στη
παραθαλάσσια ζώνη από αναπτύξεις οι οποίες αξιοποιούν το ύψος λόγο του υψηλού
κόστους γης, λόγο της οικονομικής απόδοσης των επενδύσεων, εφόσον εξασφαλίζεται
η θέα της θάλασσας και της πόλης.
Ο δήμος Λεμεσού, η σχετική πολιτική του δήμου, ενθαρρύνει τα
ψηλά κτίρια με στόχο την εξασφάλιση κάλυψης 30% αντί 50% που είναι το
επιτρεπόμενο στο Τοπικό Σχέδιο Λεμεσού, ώστε να μειωθεί αισθητά ο περιορισμός
της θέας προς τη θάλασσα από τις υπόλοιπες περιοχές της πόλης.
Από την έρευνα και ανάλυση του παραλιακού μετώπου, άλλα και
ευρύτερα της θαλάσσιας περιοχής της Μεσογείου, επιλέχθηκε η περιοχή του Νέου
Λιμανιού να φιλοξενήσει τη πρόταση. Η συγκεκριμένη περιοχή προσεγγίζεται από το
δυτικό άκρο του παραλιακού μετώπου, το οποίο τυγχάνει υποβάθμισης σε σχέση με
το υπόλοιπο μέτωπο. Πρόσφατα οι δημοτικές αρχές της πόλης ανακοίνωσαν τη
αναβάθμιση του, κυρίως με δημόσιου χαρακτήρα χρήσεις και λειτουργίες, στοιχείο
που επηρέασε σημαντικά τη διαδικασία της σύνθεσης.
Η λογική διαμόρφωσης του περιβάλλοντα χώρου, οδήγησε στην
αναζήτηση για τη φιλοσοφία και έμπνευση της μορφής του κτιρίου. Λόγο της
γεφύρωσης των δύο άκρων του υφιστάμενου λιμενοβραχίονα που είναι η κεντρική
ιδέα του χώρου, αναζητήθηκαν κτιριακές μορφές οι οποίες γεφύρωναν τον χώρο,
πράγμα που κατέληγε στο κενό, κυρίως λόγο κατασκευής και περιορισμών της αρχής
λιμένων. Έτσι αναζητήθηκαν παραδείγματα για έμπνευση.
Η περιοχή της Μεσόγειου εξιστορεί μεγάλα και σημαντικά
επιτεύγματα. Αυτά όμως που επηρέασαν τη λογική της πρότασης είναι οι φάροι της
Μεσόγειου, στου οποίους καταγράφονται ο μυθικός κολοσσός της Ρόδου ως η
μεγαλειώδες είσοδος της πόλης από τη θάλασσα, άλλα παράλληλα και ο επιβλητικός
φάρος της Αλεξάνδρειας, κατασκευασμένος το 3ο αι. π.χ. ξεπερνώντας τα 140 μετρά
ύψος.
Προφανώς η φέρουσα κατασκευή οργανώνει μορφές, και μέσω
αυτών τη μορφή του κτιρίου, πάντοτε στη βάση αρχών της μηχανικής. Η πραγματική
μορφή του κτιρίου άλλα και των φερόντων στοιχείων θα είναι αποτέλεσμα
υπολογισμού. Τούτο είναι ένα από τα δυνατότερα συμπεράσματα της διπλωματικής,
γιατί με έντονο τρόπο φαίνεται ότι η αρχιτεκτονική μορφή δεν μπορεί να έχει
ανεξάρτητες θέσεις από την ικανοποίηση της ανάληψης των φορτίσεων, στατικών και
δυναμικών. Αλλά ούτε και πρέπει να υποκύπτει στη άνευ πνεύματος δικτατόρευση
που μπορούν να υπαγορεύσουν. Τα ιδία δεδομένα φυσικά ισχύουν και για τις
υπηρεσίες που θα φιλοξενήσει το κτίριο.
Το κτίριο είναι κυρίως δημόσιου χαρακτήρα. Οι χρήσεις που
φιλοξενούνται σε συνδυασμό με τις εγκαταστάσεις Κέντρου Μεσογειακών Ερευνών που
εντάσσονται σε αυτό, συνδέονται και λειτουργούν αμφίδρομα. Ως ένα ενιαίο
σύστημα λειτουργίας, με τους παρευρισκομένους να μπορούν να εμπλέκονται, να
ενημερώνονται και να μελετούν ζητήματα που αφορούν τη Μεσόγειο.
Υπάρχουν μεγάλοι εκθεσιακοί χώροι οι οποίοι φιλοξενούν
εκθέματα που αφορούν την μέχρι πρότινος ιστορία της Μεσογείου, αλλά και του
πολιτισμού. Επίσης δημιουργείται μεγάλο Ναυτικό μουσείο, μιας και η ναυτική
ιστορία της Μεσογείου είναι αρκετά πλούσια. Λόγο του δημόσιου χαρακτήρα, αλλά
και των δραστηριοτήτων, εντάσσεται ξενοδοχείο το οποίο θα μπορεί να φιλοξενήσει
ξένους επισκέπτες και μελετητές, όπου κρίνεται αναγκαία η παραμονή τους στο
χώρο. Επομένως το ύψος που διακατέχει το κτίριο θα μπορεί να φιλοξενήσει χώρους
αναψυχής και παρατήρησης της πόλης και θάλασσας της Μεσογείου από ψηλά. Θέα της
πόλης από τη θάλασσα, μια δυνατότητα που εκλείπει από τη πόλη.
Χωρίς να παραγνωρίζονται αυτά τα προβλήματα, κρίνεται ότι
στη περίπτωση επαγγελματικής δραστηριοποίησης του αρχιτέκτονα στη Κύπρο,
προφανώς δεν θα υπάρξουν ευκαιρίες αντιμετώπισης αυτής της πρόκλησης. Δηλαδή τη
συνθετότητα και σοβαρότητα επίλυσης θεμάτων που απαιτεί η μελέτη ενός ψηλού
κτιρίου, πόσο μάλλον δε, όταν αυτό αποτείνεται ως ευρείας αναγνωρισημότητας
αλλά και συνάμα κριτικής.
Προφανώς μια διπλωματική εργασία είναι μια διαδικασία
εκπαίδευσης, πόσο μάλλον η επαγγελματική πορεία του αρχιτέκτονα που πρέπει να
συνοδεύεται από συνεχή εκπαίδευση και δεν τερματίζεται στη πεδία του ως
φοιτητή.
