Αναγνώσεις πεδίου
Κέντρο πολιτισμού και πάρκο
μνήμης στις Θερμοπύλες.
Φοιτητής: Τριανταφύλλου Δημήτριος
Επιβλέπων Καθηγητής: Παπαδόπουλος
Σπύρος
Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Τμήμα
Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Ημερομηνία παρουσίασης : Ιούνιος
2013
Η μάχη των Θερμοπυλών αποτελεί
ένα σημείο αναφοράς της αρχαίας ελληνικής ιστορίας, καθώς και της μετέπειτα
εξέλιξης της. Ένα στενό πέρασμα πλάτους 20 μέτρων μεταξύ της απότομης οροσειράς
του Καλλίδρομου και της βαλτώδους θάλασσας του Μαλιακού κόλπου αποτέλεσε το
σημείο των συγκρούσεων.
Όμως, μετά το πέρας 2.500 χρόνων,
το τοπίο άλλαξε δραματικά. Ανέβηκε η στάθμη του εδάφους, άλλαξε το όριο του
βουνού και τραβήχτηκε η θάλασσα. Το στενό των 20 μέτρων μετατράπηκε σε μια
τεράστια πεδιάδα που δεν θυμίζει σε τίποτα το πεδίο της μάχης.
Προσπαθώντας να αναβιώσουμε τα
ιστορικά και τοπογραφικά στοιχεία αυτής της εποχής, επαναφέρουμε το αποτύπωμα
του πεδίου της μάχης στο σημερινό επίπεδο, ενώ ταυτόχρονα αναδεικνύουμε το
επίπεδο της μάχης το οποίο βρίσκεται 8 μέτρα κάτω από την γη.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ - ΛΟΥΤΡΑ
Όλες οι κτιριακές εγκαταστάσεις
βρίσκονται συγκεντρωμένες στο δυτικό τμήμα της έκτασης της επέμβασής μας. Ο κτιριακός όγκος χωρίζεται σε δύο μεγάλες
ενότητες λειτουργιών. Αυτή του πολιτιστικού κέντρου και αυτή των εσωτερικών
λουτρών.
Ο χώρος του πολιτιστικού κέντρου
φιλοξενεί δύο αμφιθέατρα, ένα κέντρο μελέτης και έρευνας και ένα κέντρο
ενημέρωσης με έναν μικρό μουσειακό χώρο ο οποίος φιλοξενεί ευρήματα της μάχης
που θεωρούμε βέβαιο πως θα ανασυρθούν κατά τις εκσκαφές στην περιοχή.
Το δεύτερο τμήμα του κτιρίου μας
αφορά τα εσωτερικά λουτρά. Το νερό που χρησιμοποιείται στον χώρο των λουτρών
είναι το ιαματικό νερό το οποίο ξεπηδάει από το βουνό του Καλλίδρομου λίγα
μέτρα πιο πέρα από τις εγκαταστάσεις μας. Το επίπεδο των εσωτερικών λουτρών
είναι κατά 10 μέτρα πιο χαμηλά από το επίπεδο του εδάφους. Έτσι το νερό όταν
εισέρχεται στον χώρο δημιουργεί έναν δυναμικό καταρράχτη. Ο κόσμος εισερχόμενος
στα λουτρά μας, περνά πρώτα από ένα κομμάτι φιλτραρίσματος, που αφορά τα αποδυτήρια
και τους χώρους υγιεινής.
Ο ΒΡΑΧΟΤΟΠΟΣ
Ο βραχότοπος είναι ένα κομμάτι
γης που εκτείνεται σε όλη την έκταση του πάρκου. Ορίζεται από την τωρινή γραμμή
του βουνού και από την γραμμή του βουνού του 480 π.Χ. Όλη αυτή η έκταση γεμίζει
από μεγάλους λίθινους όγκους οι οποίοι δημιουργούν ένα δύσβατο πεδίο.
Παραλληλίζοντας αυτό το τοπίο με το βουνό του Καλλίδρομου, συμβολίζουμε το
δύσκολα προσπελάσιμο βουνό που εμπόδιζε
τους Πέρσες στο πέρασμα τους από αυτό το κομβικό σημείο.
Ο ΛΟΦΟΣ
Ο λόφος είναι ένας τεχνητός λόφος
που τοποθετείται στο βόρειο τμήμα της επέμβασής μας. Ορίζεται από το όριο της
παλαιάς εθνικής οδού και της ακτογραμμής του 480 π.Χ. Δημιουργείται από το χώμα
το οποίο αφαιρούμε από τις επεμβάσεις μας σε όλη την έκταση της περιοχής μας.
Η ΓΡΑΜΜΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ
Προκειμένου να σηματοδοτήσουμε
την ακτογραμμή του 480 π.Χ. αλλάζουμε την τωρινή πορεία του νερού και την
μορφοποιούμε καταλλήλως. Έτσι, διώχνουμε την ροή από την ακμή του βουνού και
την οδηγούμε κατά μήκος των ορίων του τεχνητού λόφου.
Ο ΚΗΠΟΣ ΤΩΝ ΒΕΛΩΝ
Στο σημείο του κήπου των βελών
έχουμε ένα σμήνος από μεταλλικά καλάμια.
Παραλληλίζοντας τα βέλη με τις μεταλλικές ράβδους μπορούμε να πούμε ότι
δημιουργείται ένα τοπίο από βέλη του περσικού στρατού τα οποία πέφταν στην
περιοχή και γέμιζαν το πεδίο της μάχης. Ο κόσμος μπορεί να περιηγηθεί ανάμεσα
στα καλάμια, κουνώντας και αυτός τα καλάμια και δημιουργώντας έτσι ένα ηχητικό
σύνολο.
Ο ΤΑΦΟΣ
Βρισκόμαστε στο σημείο μπροστά
από το στενό των Θερμοπυλών. Σύμφωνα με ιστορικές αναφορές και πηγές υπολογίζεται
πως ο Λεωνίδας έπεσε σε αυτήν την περιοχή.
Δημιουργούμε ένα ταφικό μνημείο
διαστάσεων 20*20 μέτρων και βάθους -8.00 μέτρων (επίπεδο μάχης) το οποίο είναι
περιτριγυρισμένο από κάθετα ξύλινα στοιχεία. Ο επισκέπτης μπορεί να
«κρυφοκοιτάξει» ανάμεσα από τα ανοίγματα που δημιουργούνται βλέποντας «το
σημείο στο οποίο πέθανε ο Λεωνίδας».
ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ
Το πρόκειται για έναν χώρο
διαλογισμού. Αυτός ο χώρος είναι χωμένος μέσα στον τεχνητό λόφο, μακριά από την
βασική κίνηση του κόσμου και απομονωμένο από το «πεδίο της μάχης».
Η ΜΑΧΗ
Το σημείο του χώρου της μάχης
βρίσκεται στο κεντρικότερο σημείο του «πεδίου της μάχης». Το σημείο αυτό είναι
το σημείο στο οποίο έλαβε χώρα η μάχη. Αποτελεί το στενό σημείο μεταξύ του
βουνού και της θάλασσας στο οποίο στηνόταν ο ελληνικός στρατός αμυνόμενος.
Στο συγκεκριμένο σημείο
δημιουργούμε έναν χώρο, χωμένο μέσα στο έδαφος, ο οποίος φτάνει στο επίπεδο των
-8.00 μέτρων (επίπεδο μάχης). Φτάνοντας στο χείλος του, πριν αρχίσουμε να
κατηφορίζουμε, αντικρίζουμε μπροστά μας έναν «στρατό» από 300 κυβόλιθους να μας
περιμένουν να τους «αντιμετωπίσουμε». Για να προχωρήσουμε πλέον, χρειάζεται να
περάσουμε ανάμεσα από αυτόν τον στρατό των 300 κυβόλιθων.
Η ΠΤΩΣΗ
Φτάνοντας στο τελευταίο σημείο
της πορείας μας, αντικρύζουμε το κομμάτι της «πτώσης». Πρόκειται για το σημείο
το οποίο βρίσκεται μπροστά από τον λόφο του Κολωνού, μέρος στο οποίο
περικυκλώθηκαν και σκοτώθηκαν οι τελευταίοι επιζώντες σπαρτιάτες κατά την τρίτη
και τελευταία μέρα της μάχης.
Οι τρύπες στην οροφή φέρνουν το
φως του ηλίου στον χώρο, αποτυπώνοντας στο έδαφος ένα ιδιαίτερο φωτιστικό
καμβά. Σε αυτόν τον καμβά εντάσσονται οι κινούμενες σκιές στων καλαμιών που
υπάρχουν στην οροφή. Κατηφορίζοντας προς το τελικό επίπεδο του -8.00 μέτρων
(επίπεδο μάχης) και κοιτώντας προς τον ουρανό μέσω των τρυπών, βλέπουμε τον
ουρανό να σκιάζεται από τα βέλη, μιμούμενοι την φράση του Λεωνίδα «ε τότε θα
πολεμήσουμε στην σκιά» όταν του είπαν ότι τα βέλη των Περσών είναι τόσα που θα
κρύψουν τον ουρανό.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Φεύγοντας από τον υπόσκαφο χώρο
«της πτώσης» αρχίζουμε και ανηφορίζουμε προς τον λόφο του Κολωνού, ο οποίος
αποτελεί τον επίλογο της περιήγησής μας, στην κορυφή του οποίου αντικρίζουμε
την εξής υπάρχουσα επιγραφή:
Ω ξειν', αγγέλλειν Λακεδαιμονίοις
ότι τήδε κείμεθα τοις κείνων ρήμασι πειθόμενοι.
Ξένε, πες στους Λακεδαιμονίους
ότι εδώ είμαστε θαμμένοι, πιστοί στις εντολές τους.
