Gorge_ous Trails
Vouraikos. Achaia. Greece.
Φοιτητές : Αθανασίου Αντώνης,
Ακρίβου Μαρία - Χρυσούλα
Επιβλέπουσα καθηγήτρια :
Αικατερίνη Λιάπη
Πανεπιστήμιο Πατρών, Τμήμα
Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Ημερομηνία παρουσίασης : Οκτώβριος 2014
O άνθρωπος, η μνήμη, ο μύθος και
το τοπίο αποτελούν κυρίαρχες έννοιες της πρότασης αυτής, με στόχο την ανάδειξή
τους μέσα από μια βιωματική εμπειρία κίνησης στον χώρο. Τα Αροάνια όρη και το
δραματικό τοπίο τους αποτελούν το υπόβαθρο μελέτης των εννοιών αυτών. Η
τοπογραφία και ο μύθος «ξεδιπλώνονται» μέσω μίας γραμμικής πορείας, όμοιας με
αυτή του Οδοντωτού και οδηγούν τον περιπλανητή στην ανακάλυψη κρυμμένων πτυχών
του τοπίου, που αναδεικνύονται μέσα από μια σειρά σημειακών επεμβάσεων.
ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΤΗΣ
Η περιοχή μελέτης οριοθετείται
από τα Αροάνια όρη, γνωστά σήμερα ως Χελμός, οροσειρά της βόρειας Πελοποννήσου,
με την ψηλότερη κορυφή της στο βορειοανατολικό τμήμα της επαρχίας Καλαβρύτων
στα 2.355 μ. Στον ορεινό όγκο του Χελμού
σχηματίζεται το φαράγγι του Βουραϊκού. Ξεκινάει βόρεια του οικισμού Κάτω
Ζαχλωρού, σε υψόμετρο 730 μ. και συνεχίζει παράλληλα με το ομώνυμο ποτάμι, σε
ένα εντυπωσιακό τοπίο για τον επισκέπτη.
Ο Βουραϊκός πηγάζει από την
περιοχή του Πριόλιθου και τροφοδοτείται από τη βορειοανατολική πλευρά του
Χελμού και είναι ο ποταμός με την μεγαλύτερη παροχή εντός των ορίων της
περιοχής μελέτης. Ο ποταμός διασχίζει το φαράγγι πλαισιωμένος από πυκνή
βλάστηση, απόκρημνα βράχια, καταρράκτες και σπηλιές.
Ο Οδοντωτός σιδηρόδρομος ξεκινά
από το Διακοπτό διασχίζει το φαράγγι του Βουραϊκού ποταμού με προορισμό τα
Καλάβρυτα και αποτελεί ένα από τα ομορφότερα φυσικά αξιοθέατα της χώρας μας,
μάλιστα έχει χαρακτηριστεί ως η πλέον θεαματική σιδηροδρομική γραμμή των
Βαλκανίων. Είναι ο στενότερος οδοντωτός στην Ευρώπη, με πλάτος γραμμής μόλις 75
εκατοστά και χαρακτηριστική είναι η σχέση του με την τοπογραφία.
ΠΡΟΤΑΣΗ
Η περιοχή επέμβασης ορίζεται με
άξονα τον βουραϊκό ποταμό και καλύπτει
έκταση 8 χιλιομέτρων. Ξεκινά από την Περιοχή Τρικλιά και καταλήγει έως την Ζαχλωρού.
Εδώ παρατηρείται και το μεγαλύτερο ενδιαφέρον για δραστηριότητες όπως:
αναρρίχηση, πεζοπορία, ορνιθοπαρατήρηση και καταγραφή σπάνιων ειδών χλωρίδας
και πανίδας.
Το ανάγλυφο της περιοχής
παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Το ποτάμι σχηματίζει κοίτη και σε συνδυασμό
με το πέτρωμα της περιοχής, οι σχέσεις εδάφους και ποταμού δίνουν μια
εντυπωσιακή πολυμορφία, δημιουργώντας ένα δραματικό τοπίο.
Περπατώντας πάνω στις ράγες του
οδοντωτού συνειδητοποιήσαμε πως αυτό που στερείται η περιοχή είναι η σχέση της
με τον περιπλανητή. Η υπάρχουσα
διαδρομή περιορίζει την κίνηση του επισκέπτη πάνω στις ράγες του Οδοντωτού ,
κάνοντας τα πιο ενδιαφέροντα σημεία της περιοχής επικίνδυνα και απρόσιτα. Υπό αυτές τις συνθήκες η κατάβαση στο φαράγγι
του Βουραϊκού μετατρέπεται σε ένα δύσκολο εγχείρημα, με μικρή απήχηση για τους
επισκέπτες. Οι συνθήκες αυτές μας οδήγησαν στην δημιουργία μιας νέας αυτόνομης
γραμμικής πορείας , παράλληλης ή και όχι με την κίνηση του τρένου, σε συνδυασμό
με σημεία στάσης με στόχο την ανάδειξη του φυσικού τοπίου και των σημείων
εκείνων με το περισσότερο ενδιαφέρον.
Το Κέντρο Φιλοξενίας αποτελεί την
πρώτη επέμβαση και έχει ως σκοπό την εφήμερη κατοίκηση των επισκεπτών της
περιοχής, η οποία δεν διαθέτει αντίστοιχους χώρους για να προσελκύει το ενδιαφέρον
σε πεζοπόρους, ορειβάτες, ορνιθοπαρατηρητές ή και απλά φυσιολάτρες. Λαμβάνοντας
υπόψιν το όριο του οικισμού με το φυσικό τοπίο τοποθετούμε την επέμβαση στο
νότιο τμήμα κοντά στον οικισμό της Ζαχλωρούς. Οι κύριες φυγές σύνδεσης της
επέμβασης με την περιοχή είναι αυτές του
ποταμού και της πορείας, οι οποίες
διαπραγματεύονται τις σχέσεις τοπίου και κατοίκησης.
Σκοπός είναι η δημιουργία χώρων
που να ορίζονται από τις σχέσεις αυτές αφήνοντας το ίχνος τους στο τοπίο. Κατ'
αυτόν τον τρόπο δημιουργούνται βοηθητικοί χώροι , χώροι εστίασης και αναψυχής,
καθώς και κάποιοι διοικητικοί χώροι και χώροι στάθμευσης . Η κίνηση στον χώρο
οριοθετείται μέσω τοιχίων και ανοιγμάτων που έχουν ως στόχο την καθοδήγηση του
επισκέπτη στο φυσικό τοπίο και την επαφή με το υδάτινο στοιχείο.
Πάνω σε άξονα κίνησης , κάθετα
στον ορεινό όγκο τοποθετούνται οι μονάδες φιλοξενίας, αυτόνομες και
ανεξάρτητες, σπάζοντας το φυσικό όριο
του βουνού , όπως το τρένο το τοπίο και «αποθηκεύονται» σε αυτό. Είναι ευέλικτες
ως προς την θέση τους σε σχέση με την τοπογραφία της περιοχής και φιλοξενούν
έως 4 άτομα.
Ξεκινώντας την διαδρομή μας από
το Κέντρο φιλοξενίας και προχωρώντας στην πορεία με βόρεια κατεύθυνση περνώντας
τον οικισμό της Ζαχλωρούς συναντάμε το πρώτο σημείο στάσης, το τελευταίο σημείο
επαφής της πορείας - βράχου προσφέροντας φυγές σε υφές της περιοχής και την
πυκνή βλάστηση.
Παρατηρώντας το τοπίο, χάνοντας
στιγμιαία το άκουσμα του νερού φτάνουμε στο δεύτερο σημείο στάσης, το οποίο
βρίσκεται στην υψηλότερη στάθμη της πορείας. Κεκλιμένα επίπεδα οδηγούν τον επισκέπτη σε πλάτωμα προσφέροντας
μια πιο άμεση σχέση με το στοιχείο του νερού.
Συνεχίζοντας το τοπίο γίνεται πιο βραχώδες και άγριο και
οδηγούμαστε στο τρίτο σημείο στάσης το οποίο αποτελεί σημείο τομής της κίνησης
πορείας - τρένου και ποταμού. Η τοπογραφία της περιοχής έχει μετατρέψει τον
ορεινό όγκο σε απόκρημνες πλαγιές που αποτρέπουν την πρόσβαση στο νερό , η
οποία όμως εξασφαλίζεται μέσω κατακόρυφης κίνησης.
Παρατηρώντας την αλλαγή του
τοπίου το μόνο σημείο φυγής είναι το στενότερο σημείο στο φαράγγι του
Βουραϊκού. Εκεί η φύση συναντά το τοπίο, τον μύθο και τον οδοντωτό. Μάλιστα
κατά τον μύθο η δημιουργία του στενού αυτού σημείου προήλθε από τον Ηρακλή, ο
οποίος αγάπησε την Βούρα (από την οποία
πήρε το όνομά του και ο Βουραϊκός) και άνοιξε το φαράγγι για να μπορέσει να
περάσει να φτάσει στη θάλασσα και να την συναντήσει. Το στενότερο αυτό σημείο
με πλάτος μόλις 8μ. αποτελεί και την περιοχή για την δεύτερη επέμβασή. Ο ποταμός διασχίζει το φαράγγι πλαισιωμένος
από απόκρημνα βράχια, καταρράκτες και σπηλιές. Τοπόσημο της περιοχής είναι η
παλαιά γέφυρα του οδοντωτού.
Στόχος της επέμβασης είναι η
ανάδειξη της ιστορίας του τρένου, του μύθου και του τοπίου μέσω ενός μουσείου.
Βασική είναι η δημιουργία μιας έντονης κίνησης, που να σπάει τον απότομο βράχο,
αλλά και να σχετίζεται με την ροή του ποταμού. Μέσα από μια σειρά παράλληλων
τοιχίων δημιουργούνται ροές κίνησης που εισχωρούν στον βράχο, δημιουργούν
χώρους και καταλήγουν στο φυσικό τοπίο.
Την οργάνωση της κάτοψης δίνουν τοιχία και βασικοί όγκοι που περιλαμβάνουν χώρους διοίκησης , αποθήκευσης , διαδραστικών
προβολών και υγρούς χώρους. Τα εκθέματα που αφορούν τον οδοντωτό και την
ιστορία του τοποθετούνται σκαμμένα στον βράχο ή και διάσπαρτα στον χώρο. Η
κάτοψη του δευτέρου επιπέδου αφορά την δημιουργία προβόλου που συνδέεται μέσω
κεκλιμένου επιπέδου και περιλαμβάνει
αναγνωστήριο, υγρούς χώρους, και χώρο αναψυχής.
Κατά την έξοδο από τον χώρο του
μουσείου και πάνω στα ίχνη του τοιχίου τοποθετούνται μονάδες παρατήρησης προσφέροντας
στον επισκέπτη την δυνατότητα της ορνιθοπαρατήρησης και της θέασης του τοπίου
από μεγαλύτερο ύψος . Η κάθε μονάδα
τοποθετείται σε σημείο τέτοιο που να καλύπτει διαφορετικές οπτικές φυγές.
Η οργάνωση της μονάδας γίνεται σε
δύο επίπεδα και το κέλυφος της είναι διάτρητο με μεγαλύτερα ανοίγματα σε σημεία
που στοχεύουν σε συγκεκριμένες θεάσεις. Ο επισκέπτης φτάνοντας σε αυτό το
σημείο έχει αποκτήσει μια πλήρη αίσθηση του ιδιαίτερου αυτού τοπίου έχοντας
ανακαλύψει σημεία και ποιότητες που αναδεικνύουν την μοναδικότητά του.
