Διπλωματική εργασία: Ανασχεδιασμός
του Ατμοηλεκτρικού Σταθμού Ν. Φαλήρου και ανάπλαση του Ο.Τ. 29-30
Φοιτητές: Βρύσαλης
Χαράλαμπος, Γούμενου Βασιλική
Επιβλέπων:
Γεώργιος Πανέτσος
Σχολή: Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πανεπιστήμιο Πάτρας, 2019
Ο
ΑτμοΗλεκτρικός Σταθμός (Α.Η.Σ.) Ν. Φαλήρου στη συμβολή της οδού Πειραιώς και
της λεωφόρου Κηφισίας ήταν ο πρώτος σταθμός παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ο
οποίος τροφοδοτούσε την Αθήνα και τον Πειραιά καθώς και τον σιδηρόδρομο Αθήνας
- Πειραιά. Μαζί με τον εναπομείναντα εξοπλισμό του, ο Α.Η.Σ. έχει ανακηρυχθεί
διατηρητέος ως μνημείο βιομηχανικής κληρονομιάς.
Στόχος μας
είναι η μετατροπή του παλαιού εργοστασίου σε μουσείο και παράλληλα ερευνητικό
κέντρο ανάπτυξης και σχεδίασης ηλεκτροκινητήρων για αυτοκίνητα καθώς και η
δημιουργία ενός ανοικτού δημόσιου χώρου. Παρεμβαίνουμε στο αρχικό κτήριο
προσθέτοντας έναν νέο όγκο ο οποίος, διέρχεται από το κέντρο του παλαιού
διακόπτοντάς τον, και ανυψώνεται πάνω από αυτόν δημιουργώντας ένα τοπόσημο για
την περιοχή.
Η νέα
κτηριακή προσθήκη ενοποιεί το κτηριακό συγκρότημα του Α.Η.Σ. μέσω μίας ενιαίας
γραμμής. Αυτή η γραμμή προεκτείνεται και στο επίπεδο της πλατείας, στο
οικοδομικό τετράγωνο 29-30, αποκόβοντας τη θέα προς τη Λεωφόρο Κηφισού και
οριοθετώντας το δημόσιο χώρο, μέσω της ανέγερσης ενός όγκου ο οποίος όμως διακόπτεται καδράροντας τη θέα προς την
Ακρόπολη.
Στον νέο
αυτό όγκο στεγάζεται ένα ξενοδοχείο και ένας χώρος στάθμευσης. Απέναντι από
αυτόν τοποθετείται ένας ακόμη νέος όγκος που φιλοξενεί εκπαιδευτικά
προγράμματα, ως συνέχεια του προγράμματος του ερευνητικού κέντρου. Κάτω από την
υπερυψωμένη πλατεία στεγάζεται ένα εμπορικό κέντρο με προσβάσεις από την
πλατεία, το χώρο στάθμευσης και τον πεζόδρομο του πολιτιστικού συγκροτήματος
Ειρήνης Παππά. Τέλος το υπό εγκατάλειψη πίσω μέρος του πολιτιστικού
συγκροτήματος ενεργοποιείται με την προσθήκη ενός δημόσιου ανοικτού αμφιθεάτρου
και συμπληρώνεται με κυκλοφορίες προς το σταθμό του τρένου και τη δημόσια
πλατεία καθώς και χώρο πρασίνου.
Η κύρια
πρόσβαση στον υπερυψωμένο δημόσιο χώρο πραγματοποιείται από την οδό Πειραιώς
τον οποίο πρέπει να διασχίσουν οι επισκέπτες προκειμένου να φτάσουν το πρώτο
σιλό που σηματοδοτεί την είσοδο στο μουσείο.
Οι
επισκέπτες διασχίζουν τα τρία σιλό βιώνοντας τα στάδια της ατμοηλεκτρικής
παραγωγής μέσω της χρήσης νερού, ατμού και φωτός. Καθώς εισέρχονται στο κυρίως
κτήριο συναντούν τους εναπομείναντες ατμοστρόβιλους και καθ' όλη την περιήγησή
τους μπορούν να παρακολουθούν παράλληλα τα στάδια κατασκευής των
ηλεκτροκινητήρων. Τα κύρια βιομηχανικά στοιχεία στο εσωτερικό του Α.Η.Σ. έχουν
διατηρηθεί ως κομμάτι της ιστορίας του και τους έχουν δοθεί νέες χρήσεις. Στα
πλέον κενά βάθρα των παλιών μηχανημάτων έχουν τοποθετηθεί οι αίθουσες
συναντήσεων του ερευνητικού κέντρου ενώ τα κενά μεταξύ αυτών και των διαδρόμων
χρησιμοποιούνται για τη κυκλοφορία των ερευνητών μεταξύ των δύο ορόφων αλλά και
ως οπτικές φυγές προς το ερευνητικό κέντρο για τους επισκέπτες. Το μουσείο
καταλαμβάνει το ισόγειο ενώ το ερευνητικό κέντρο κυρίως το υπόγειο. Η έξοδος
πραγματοποιείται από την παλιά είσοδο της νότιας όψης του κτηρίου μέσω της
επιβλητικής μαρμάρινης σκάλας και οι επισκέπτες επιστρέφουν στη πλατεία μέσω
του σταθμού του τρένου. Απέναντι από το εργοστάσιο εντοπίζονται ακόμα δύο
διατηρητέα κτήρια και ένα καινούργιο τα οποία στεγάζουν ένα κατάστημα δώρων με
κάποια επιπλέον εκθέματα και υποστηρικτικές λειτουργείες του μουσείου και του
ερευνητικού κέντρου.
Στη βόρεια
όψη του Α.Η.Σ. διακρίνονται τα νέα σχεδιαστικά στοιχεία τα οποία έρχονται σε
συμπληρωματική αντίθεση με το παλιό εργοστάσιο:
- τρία παράλληλα, σε επαφή επιμήκη κτήρια - ενιαία ακανόνιστη δομή
- υπάρχουσα πέτρινη βαριά κατασκευή - νέα ελαφριά μεταλλική προσθήκη
- τρία διακριτά ανοίγματα - διάτρητη όψη από λεπτά μεταλλικά στοιχεία
Το παλιό
και το νέο γίνονται ένα στο κτήριο, όχι μόνο λόγω της διατήρησης των παλαιών μηχανημάτων
και υλικών και του συνδυασμού τους με τα νέα στο μουσείο, αλλά και λόγω της
σημασίας της ηλεκτρικής ενέργειας τότε και τώρα.
