Διπλωματική Εργασία: Αστικές επεμβάσεις ως εργαλείο ανάδειξης του ιστορικού αποτυπώματος στο παραλιακό μέτωπο του Ηρακλείου (ανατολικό νεώριο – πλατεία Ξενία)
Φοιτητές: Αρακαδάκη Ελένη – Παπαγγελόπουλος Γεώργιος
Επιβλέπων Καθηγητής: Σκουτέλης Νικόλαος
Εξεταστική επιτροπή: Ασλανίδης Κλήμης - Τζομπανάκης Αλέξιος
Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Πολυτεχνείου Κρήτης | Δεκέμβριος 2018
Με την παρούσα διπλωματική εργασία επιχειρείται ένα σύνολο επεμβάσεων στο πιο κεντροβαρικό ιστορικά τμήμα του παραλιακού μετώπου της πόλης του Ηρακλείου (ανατολικό νεώριο – πλατεία Ξενία) με στόχο την αστική ολοκλήρωση των ευρύτερων οικοδομικών τετραγώνων/μετώπων και ταυτόχρονα την προβολή των ιστορικών κτισμάτων κι ευρημάτων. Στην περιοχή συγκεντρώνονται ίχνη-μνημεία διαφορετικών περιόδων (συγκρότημα ενετικών νεωρίων, δεξαμενή Ζάνε & αποθήκης άλατος, αρχαιότητες στο οικόπεδο του προϋπάρχοντος ξενοδοχείου «Μίνως», ανασκαφή οικοπέδου ιδιοκτησίας Καλοκαιρινού, ανασκαφικός χώρος στη θέση «Μπεντενάκι», ιερός ναός Αγ. Πέτρου της Μονής των Δομινικανών, αρχαιολογικός χώρος Καστέλλας).
Φοιτητές: Αρακαδάκη Ελένη – Παπαγγελόπουλος Γεώργιος
Επιβλέπων Καθηγητής: Σκουτέλης Νικόλαος
Εξεταστική επιτροπή: Ασλανίδης Κλήμης - Τζομπανάκης Αλέξιος
Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Πολυτεχνείου Κρήτης | Δεκέμβριος 2018
Με την παρούσα διπλωματική εργασία επιχειρείται ένα σύνολο επεμβάσεων στο πιο κεντροβαρικό ιστορικά τμήμα του παραλιακού μετώπου της πόλης του Ηρακλείου (ανατολικό νεώριο – πλατεία Ξενία) με στόχο την αστική ολοκλήρωση των ευρύτερων οικοδομικών τετραγώνων/μετώπων και ταυτόχρονα την προβολή των ιστορικών κτισμάτων κι ευρημάτων. Στην περιοχή συγκεντρώνονται ίχνη-μνημεία διαφορετικών περιόδων (συγκρότημα ενετικών νεωρίων, δεξαμενή Ζάνε & αποθήκης άλατος, αρχαιότητες στο οικόπεδο του προϋπάρχοντος ξενοδοχείου «Μίνως», ανασκαφή οικοπέδου ιδιοκτησίας Καλοκαιρινού, ανασκαφικός χώρος στη θέση «Μπεντενάκι», ιερός ναός Αγ. Πέτρου της Μονής των Δομινικανών, αρχαιολογικός χώρος Καστέλλας).
Σημαντικό ρόλο στην επιλογή της θέσης αυτής διαδραμάτισε η προβληματική λειτουργία του συγκεκριμένου τμήματος σήμερα. Τον 20ο αιώνα με τη βίαιη εφαρμογή της νέας παραλιακής λεωφόρου κατεδαφίστηκε το μεγαλύτερο τμήμα των Arsenali Vecchi και Arsenali Nuovi και καλύφθηκε πλήθος ιστορικών καταλοίπων, προκαλώντας πλέον αδυναμία στον επισκέπτη αλλά ακόμη και στον κάτοικο να εντοπίζει και να αντιλαμβάνεται συνέχειες στις υφιστάμενες ή προϋπάρχουσες ιστορικές δομές. Παράλληλα, συναντάται έντονη κυκλοφοριακή συμφόρηση και ασυνέχεια του δημόσιου χώρου σήμερα (της κίνησης του πεζού).
Γίνεται λοιπόν προσπάθεια κυκλοφοριακής διευθέτησης και όσον το δυνατόν καλύτερης λειτουργίας του παραλιακού μετώπου, παράλληλα με την ανάδειξη ιστορικών στοιχείων και σύνδεση με τον δημόσιο χώρο του ιστορικού κέντρου. Αρχικά με τη μονοδρόμηση της λεωφόρου Νεάρχου (διατηρώντας τη σημερινή φορά της οδού Μητσοτάκη, δηλ. κίνηση από τα δυτικά στα ανατολικά) και παράλληλα πεζοδρόμηση της λεωφόρου Σοφ. Βενιζέλου (παραλιακό τμήμα που συνδέει τις πλατείες 18 Άγγλων και Ξενία), επιδιώκεται η ήπια κυκλοφορία του αυτοκινήτου εντός του ιστορικού κέντρου, σύμφωνα με τα πρότυπα μιας σύγχρονης ιστορικής πόλης/πρωτεύουσας. Γίνεται διαμόρφωση του δημόσιου χώρου (δάπεδα, στέγαστρα, καθίσματα, φωτιστικά) με στόχο την ανάδειξη των μνημείων και ευρημάτων που συναντώνται κατά μήκος της παραλιακής διαδρομής/περιπάτου.
Ταυτόχρονα, με τον επαναπροσδιορισμό της κυκλοφορίας και τη δημιουργία του νέου δρόμου-γέφυρας, αποκαλύπτεται το αραβοβυζαντικό τείχος και διαμορφώνεται ημιυπαίθριος χώρος ψαραγοράς, σε κατώτερο επίπεδο, σε άμεση επαφή με το λιμάνι (παραγωγή).
Ο κόμβος στην βόρεια απόληξη του άξονα της 25ης Αυγούστου παύει να υφίσταται ως κόμβος, και αποκτά πλέον τη μορφή ευρύτερου πλατώματος-πλατείας με μέγεθος ικανό να ανταποκριθεί στη μετάβαση μεταξύ παραλιακής διαδρομής και κέντρου. Στο σημείο αυτό (πλατεία 18 Άγγλων) τοποθετείται μνημείο σε ενθύμηση των γεγονότων της ιστορικής τραγωδίας (1898).
Επιπλέον, τοποθετούνται κτίρια και χρήσεις σε σημεία όπου θεωρούνται ικανά ώστε να τροφοδοτήσουν τη νέα κατάσταση που δημιουργείται. Αρχικά, δομείται το διαμπερές οικόπεδο ιδιοκτησίας ιδρύματος Καλοκαιρινού (επί των οδών Βενιζέλου &Μητσοτάκη) και στεγάζεται η ήδη υπάρχουσα –εκτεθειμένη– ανασκαφή. Παράλληλα, γίνεται πρόταση αποκατάστασης του όμορου νεοκλασικού και στέγαση χώρου βιβλιοθήκης, εργαστηρίων και δραστηριοτήτων του ΙΜΚ. Ακόμη, γίνεται προσπάθεια αστικής ολοκλήρωσης όπου αυτό κρίνεται απαραίτητο, με την προσθήκη δύο νέων κτιρίων σε υπολειμματικά κενά. Πρώτον, τοποθετείται ένα κτίριο γραφείων στην ανατολική συμβολή των οδών Βενιζέλου και Μητσοτάκη, το οποίο εξελίσσεται σε σύστημα στεγάστρων για την εξυπηρέτηση των καταστημάτων εστίασης επί της παραλιακής διαδρομής (Βενιζέλου), και ένα δεύτερο, χώρος ανάδειξης και προβολής της κρητικής διατροφής, στην πλατεία Θειακάκη.
Τέλος, γίνεται πρόταση αποκατάστασης του διώροφου λιθόκτιστου ακινήτου που
βρίσκεται στην ΒΑ απόληξη της οδού 25ης Αυγούστου (αρ. 3) και επέκταση αυτού
στο γειτνιάζοντα προς βορρά οικοπεδικό χώρο (πρώην θέση ξενοδοχείου «Μίνως»)
για τη δημιουργία μουσείου κρητικής λαϊκής τέχνης & χειροτεχνίας (με
ταυτόχρονη στέγαση & ανάδειξη της υφιστάμενης ανασκαφής στο ισόγειο).
