Τίτλος: Ένα Χωριό | Πολλές Διαδρομές
Υπότιτλος: Μονοπάτια τουρισμού- Μια πρόταση για εναλλακτικό τουρισμό στην Πάρο
Φοιτήτρια: Παντελαίου Σοφία-Ευαγγελία
Επιβλέπουσα Καθηγήτρια: Δ.Φράγκου
Τ.Ε.Ι. Αθήνας, Τμήμα Ε.Α.Δ.Σ.Α.
Αθήνα, Νοέμβριος 2015
Η πτυχιακή αυτή πραγματεύεται τη σχέση του τουρισμού και της προσωπικής εμπειρίας της διαμονής σε έναν παραδοσιακό οικισμό και συγκεκριμένα σε έναν ορεινό οικισμό που βρίσκεται στο νησί της Πάρου. Η αναγκαιότητα της ένταξης των επισκεπτών στον οικισμό και της ανάπτυξής του μέσω του εναλλακτικού τουρισμού, οδήγησε στην εκπόνηση της μελέτης αυτής. Στο πλαίσιο αυτό δημιουργούνται δράσεις συμμετοχής τόσο στις αγροτικές, όσο και στις πολιτισμικές συνήθειες του τόπου.
Στην τραχιά και επιβλητική ύπαιθρο των Κυκλάδων οι ξερολιθιές οι πεζούλες, οι βρύσες, οι ανεμόμυλοι τα αμέτρητα ξωκλήσια και οι θαυμάσιες πετρόχτιστες αγροικίες, οι κατοικίες, με τη λιτή και πλαστική αρχιτεκτονική τους εντάσσονται απόλυτα στο κυκλαδικό τοπίο και αποδεικνύουν ότι το απλό είναι και όμορφο “less is more”. Στο ίδιο περιβάλλον συναντάει κανείς ένα κεντρικό δίκτυο μονοπατιών 35 χιλ. περίπου. Είναι ο περίφημος «Βυζαντινός Δρόμος», το πιο γνωστό και καλοδιατηρημένο κομμάτι από τους παλιούς λιθόστρωτους δρόμους του νησιού.
Ο εναλλακτικός τουρισμός εκτός από την προσωποποίηση των παρεχόμενων υπηρεσιών, συμμετέχει ενεργά στον τομέα της ανάπτυξης του τουρισμού, μέσω της διεύρυνσης της τουριστικής περιόδου. Η διεύρυνση αυτή στηρίζεται στη συμμετοχή των επισκεπτών στα τοπικά δρώμενα, είτε αυτά αφορούν τον πολιτισμό τα ήθη και τα έθιμα του τόπου, είτε την καθημερινότητα μέσω των αγροτικών ασχολιών. Αυτό, μπορεί να συμβεί μέσω της βιωματικής εμπειρίας της κατοίκησης εντός του παραδοσιακού οικισμού χρησιμοποιώντας αυθεντικά παραδοσιακά κτίσματα διάσπαρτα μέσα σε αυτόν. Η καθημερινή επαφή με του κατοίκους και οι σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ τους, δημιουργούν τις προϋποθέσεις της συμμετοχής στην καθημερινότητα των κατοίκων του οικισμού και των ασχολιών τους. Στη διαπίστωση αυτή βασίστηκε η κεντρική ιδέα αυτής της πτυχιακής.
Περιδιαβαίνοντας τα σοκάκια του οικισμού του Κώστου στην Πάρο, αντικρίζει κάνεις αρκετά κτίσματα που ο χρόνος και η εγκατάλειψη είναι εμφανής πάνω τους. Στέγες που έχουν καταρρεύσει ξύλα που έχουν σαπίσει και σοβάδες που έχουν πέσει είναι αυτό που τα χαρακτηρίζει. Αυτό όμως που δεν γίνεται άμεσα αντιληπτό, ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες, είναι η εγκατάλειψη του χωριού και η έλλειψη μόνιμων κατοίκων και πόσο μάλλον και τουριστών.
Η αξιοποίηση μερικών κτιρίων από αυτά έτσι ώστε να δημιουργηθεί ένα σύμπλεγμα κατοικιών και κοινόχρηστων χώρων ανάμεσα στις κατοικίες των μόνιμων κατοίκων, και η χρήση τους ως τουριστικά καταλύματα, διάσπαρτα μέσα στο χωριό, θα μπορούσε να δώσει μια νέα μορφή στην έννοια της κατοίκησης στον χώρο αυτό, αναμειγνύοντας τους επισκέπτες με τους κατοίκους και αφομοιώνοντας τους μέσα στον παραδοσιακό οικισμό.
Δημιουργείται έτσι μια μικρή ξενοδοχειακή μονάδα, μεμονωμένων κτηρίων, που αναπτύσσεται πάνω σε έναν νοητό άξονα που τέμνει εγκάρσια τον οικισμό. Πάνω σε αυτό το νοητό άξονα–διαδρομή τα κτήρια που έχουν επιλεγεί να συμμετέχουν, ποικίλουν. Από μονόχωρα δωμάτια για δύο άτομα, σε τρίχωρες κατοικίες για τέσσερα ή πέντε άτομα. Κτίσματα με χώρο εκτόνωσης τόσο ατομικό όσο και δημόσιο. Χώροι που με το λιτό τους σχεδιασμό και τη χρήση στοιχείων της παράδοσης μπορούν να ικανοποιήσουν όλες τις απαιτήσεις.
Μέσα στο σύμπλεγμα των κατοικιών αυτών δημιουργούνται επίσης και κάποιοι κοινόχρηστοι χώροι, που προσφέρουν στον επισκέπτη τη χαρά της δίαδρασης και της συμμετοχής στις καθημερινές εργασίες του χωριού, όπως είναι ο τρύγος τους καλοκαιρινούς μήνες ή το μάζεμα των ελιών τους φθινοπωρινούς, αλλά και στη μάθηση των παραδοσιακών τεχνών και γεύσεων του τόπου.
Αναπτύσσονται έτσι διαδρομές τόσο μέσα στον οικισμό, αλλά και έξω από αυτόν, που οδηγούν τον επισκέπτη στην ανάγνωση των παραδοσιακών μορφών, των στοιχείων αλλά και των καθημερινών εργασιών του νησιού.
Εργασίες που οδηγούν:
- από τον θερισμό των χωραφιών, στο ζύμωμα του ψωμιού σε παραδοσιακούς φούρνους
- από το άπλωμα των διχτυών, στη δημιουργία του λαδιού αλλά και των βρώσιμων ελιών
- από την καλλιέργεια των αμπελιών, στην εμφιάλωση του κρασιού και της σούμας
- από την εξοικείωση με τις μέλισσες, στην παραγωγή μελιού και λοιπών προϊόντων της μέλισσας
- από τον απλό περίπατο στα βυζαντινά μονοπάτια, στην συλλογή κάπαρης, βρώσιμων χόρτων αλλά και αρωματικών φυτών
- από την απλή ενημέρωση για τις παραδοσιακές τέχνες, στην εφαρμογή τους
Με αφορμή αυτό το μοτίβο που κυριαρχεί στα σοκάκια του οικισμού με τους ασβεστωμένους αρμούς δημιουργούνται φωτεινές διαδρομές μέσα στο χώρο, που πολλές φορές σηματοδοτούν τις βασικές πορείες μέσα σε αυτόν και συμμετέχουν στον ολικό σχεδιασμό των κτιρίων της δράσης.
Σκοπός και στόχος της εργασίας αυτής είναι η δημιουργία των προϋποθέσεων για την ένταξη των επισκεπτών μέσα στον ζωτικό χώρο του οικισμού, αλλά και η μετάδοση και η αξιοποίηση της γνώσης και των εμπειριών των κατοίκων σε αυτούς με όχημα τον εναλλακτικό τουρισμό.
