Διπλωματική Εργασία: “Cod is Great” – Ενισχύοντας
τις αλιευτικές κοινότητες της Αρκτικής
Φοιτήτρια: Χασκοπούλου Μαργαρίτα
Επιβλέποντες καθηγητές: Ζαχαριάδης Ι., Βασιλάτος Π.
Σύμβουλοι καθηγητές: Κούρκουλας Α., Μωραΐτης Κ., Kampevold
J.
Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
ΕΜΠ | Ιούλιος 2018
Την
τελευταία δεκαετία, η περιοχή της Αρκτικής βρίσκεται στο επίκεντρο της παγκόσμιας
κοινότητας με κίνδυνο την εξάντληση των φυσικών της πόρων και κατ’ επέκταση την
αρνητική επίδραση στο εύθραυστο οικοσύστημά της. Ένας τρόπος για την αντιστροφή
ή τον περιορισμό αυτής της τάσης είναι η αναδιοργάνωση των τοπικών κοινωνικών δομών
έτσι ώστε να αναγνωριστεί η προτεραιότητα της φύσης και της τοπικής κοινότητας
έναντι των οικονομικών συμφερόντων.
Οι τοπικές
κοινότητες στο Βορρά μπορούν να αποτελέσουν την αρχή μιας τέτοιας μετάβασης
καθώς αυτές αντιλαμβάνονται περισσότερο την σημασία της περιβαλλοντικής
ισορροπίας. Μια πιθανή στρατηγική θα μπορούσε να περιλαμβάνει παραδοσιακές
οικονομικές δραστηριότητες όπως η αλιεία ενταγμένες σε ένα νέο πλαίσιο-όραμα
για αειφόρο ανάπτυξη.
Τη βάση
της παρούσας διπλωματικής αποτέλεσε έρευνα στις μικρές ακριτικές νορβηγικές
κοινότητες με κύρια εργαλεία την ιστορική έρευνα, τις συνεντεύξεις με κατοίκους
και επαγγελματίες της περιοχής καθώς και τις συζητήσεις με εκπροσώπους των
αρχών. Σαν στόχος καθορίστηκε η δημιουργία ενός αυτόνομου δικτύου με βάση την
αλιεία και τα προϊόντα της που θα συνδέει τους ντόπιους με τους επισκέπτες. Με
βάση τις αρχές του οικο-τουρισμού, οι επισκέπτες μπορούν να συμμετέχουν με
αντάλλαγμα την απόκτηση γνώσεων γύρω από την παραδοσιακή αλιεία και την
δυνατότητα διαμονής σε ένα τέτοιο περιβάλλον. Μέσω μιας οργανωμένης
κινητικότητας μικρής κλίμακας, οι συμμετέχοντες δημιουργούν στενούς δεσμούς με
τον τόπο και τους κατοίκους και προσφέρουν εναλλακτικές πηγές εισοδήματος.
Ως μελέτη
περίπτωσης, χρησιμοποιήθηκε η πόλη του Vardø. Η
πρόταση περιλαμβάνει εγκαταστάσεις επεξεργασίας αλιευμάτων διαχειριζόμενες από
την τοπική κοινότητα αλλά ανοικτές και επισκέψιμες από όλους. Οι νέες
εγκαταστάσεις τοποθετούνται στους δύο κυματοθραύστες του λιμανιού στρεφόμενες
προς το βορρά. Η γραμμικότητα των στοιχείων του κυματοθραύστη επηρεάζει την
συνθετική προσέγγιση και καθορίζει την διανομή των κινήσεων στα πλαίσια του
έργου. Ο δυικός χαρακτήρας του σεναρίου (κάτοικοι - επισκέπτες) εκφράζεται
σχεδιαστικά στην δημιουργία δυο διαφορετικών συγκροτημάτων.
Ο
ανατολικός κυματοθραύστης ήδη αποτελεί το σημείο συγκέντρωσης των αλιέων του
νησιού. Εκεί βρίσκεται η κοινοτική μαρίνα, οι αποθήκες, ένα ιδιωτικό εργοστάσιο
αλιευμάτων και ένα ιστορικό κτήριο με καταλύματα που υπενοικιάζουν περιοδικοί
ψαράδες από άλλες περιοχές. Το συγκρότημα του ανατολικού κυματοθραύστη θα
περιλαμβάνει το κοινοτικό εργοστάσιο αλιευμάτων, την ψαραγορά, τη σχολή
μαγειρικής, το εστιατόριο, ένα χώρο πολλαπλών χρήσεων και μια παμπ.
Ο δυτικός
κυματοθραύστης είναι το πιο απομονωμένο σημείο του λιμανιού σήμερα. Αποτελεί
όμως τη φυσική κατάληξη της περιμετρικής πορείας του λιμανιού και διαθέτει το
χαρακτηριστικό φάρο εισόδου. Το σημείο κρίθηκε κατάλληλο λοιπόν για το
σχεδιασμό τουριστικών εγκαταστάσεων αλλά
και μιας promenade που θα
διαμορφώνει το τελευταίο μέρος της πορείας προς το φάρο. Για την ενίσχυση του
δημόσιου χαρακτήρα του χώρου σχεδιάζονται επίσης μια καφετέρια και μια δημόσια
σάουνα κατά μήκος της promenade.
Εν
κατακλείδι, η συγκεκριμένη διπλωματική άπτεται του σύγχρονου προβληματισμού που
αναπτύσσεται αυτή τη στιγμή στις αρκτικές κοινότητες της Βόρειας Ευρώπης για
τον καλύτερο δυνατό συνδυασμό της οικονομικής ανάπτυξης και της διατήρησης ενός
περιβάλλοντος που δυνητικά θα έχει επιδράσεις στο κλίμα του πλανήτη.
