Διπλωματική εργασία: Eco Awareness Cells. Κέντρο
Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης στη λίμνη Πλαστήρα
Φοιτητές: Αναστάσιος
Μπαλατσούκας, Δήμος Παπαδημάκης
Επιβλέποντες: Δημήτρης
Πολυχρονόπουλος – Μαρία Γρηγοριάδου – Δημήτρης Γιουζέπας
Σχολή: Δημοκρίτειο
Πανεπιστήμιο Θράκης, 2021
Η Λίμνη Πλαστήρα ή αλλιώς τεχνητή λίμνη
Ταυρωπού είναι λίμνη που βρίσκεται στον νομό Καρδίτσας και αποτελεί μία από τις
μεγαλύτερες τεχνητές λίμνες της χώρας μας. Βρίσκεται 25χλμ. περίπου δυτικά της
Καρδίτσας, σε υψόμετρο περίπου 800 μέτρων.
Στην περιοχή της σημερινής λίμνης η οποία
ονομαζόταν ¨Νεβρόπολη¨, το 1928 ο Στρατηγός Νικόλαος Πλαστήρας συνέλαβε την
ιδέα για την κατασκευή ενός φράγματος που θα έδινε λύση στο πρόβλημα της
άρδευσης του θεσσαλικού κάμπου, της ύδρευσης της Καρδίτσας και άλλων
κοινοτήτων, αλλά και την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος, με την εκμετάλλευση της
δύναμης του νερού. Στις αρχές τις δεκαετίας του ΄50 άρχισε η υλοποίηση της
ιδέας με την κατασκευή ενός φράγματος στην περιοχή ¨Κακαβάκια¨ το οποίο και
ολοκληρώθηκε το 1960.
Βασικό μέλημα του σχεδιασμού από τις πρώτες
κιόλας χαράξεις αποτέλεσαν οι περιμετρικές οπτικές φυγές προς τη λίμνη και η
δημιουργία ενός συγκροτήματος που θα εκμεταλλεύεται κάθε δυνατή οπτική της. Ο
κύκλος και η τοποθέτηση κτιριακών όγκων περιμετρικά του, αποτέλεσε τη βέλτιστη
επιλογή με γνώμονα το οικόπεδο και τη σχέση του με τη λίμνη.
Η τελική πρόταση σχεδιασμού περιλαμβάνει ένα
σύστημα χαράξεων που συγκρατούν τις στάθμες της λίμνης και δημιουργούν επίπεδα,
ενώ μια κεντρική χάραξη οδηγεί τον επισκέπτη από την είσοδο στην πλατεία και
από εκεί στην απόληξη του συγκροτήματος, σε ένα παρατηρητήριο μέσα στη λίμνη.
Οι κτιριακοί όγκοι αποτελούνται από οργανικές δομές και αναπτύσσονται κυτταρικά
και περιμετρικά της πλατείας, αξιοποιώντας τις διαφορετικές οπτικές από το
Βορρά έως το Νότο. Τα κτίρια διαθέτουν ξεχωριστές εισόδους για αυτονομία, ενώ
ορισμένα αποτελούν υποσύστημα του γενικού κτιριακού συστήματος.
Η σύνθεση αποτελείται από το κτίριο της έκθεσης
το οποίο έχει άμεση σχέση με το κτίριο των εργαστηρίων και αποτελούν τους
βασικούς όγκους του Κέντρου Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης. Ακολουθούν το
κτίριο του αμφιθεάτρου , το αναψυκτήριο καθώς και οι ξενώνες για τους
εποχιακούς επισκέπτες με δωμάτια βραχείας ή μακράς διαμονής. Σημαντικό ρόλο
στο διαδραματίζει το παρατηρητήριο της
λίμνης. Συνολικά το συγκρότημα φιλοξενεί χώρους περίπου τριών χιλιάδων
τετραγωνικών μέτρων.
Στην είσοδο του συγκροτήματος και απομακρυσμένο
από τα κτίρια βρίσκεται ο χώρος στάθμευσης. Ακολουθώντας τις χαμηλές χαράξεις
από Corten, ο επισκέπτης φτάνει στην πλατεία με το υπαίθριο καθιστικό
της. Σε τρία σημεία περιμετρικά της κάτοψης
συναντώνται ραμπόσκαλες και καθιστικά που με την άνοδο της λίμνης
εξαφανίζονται. Στην ίδια φιλοσοφία εντάσσονται και τα παραλίμνια επίπεδα που
συνεχώς μεταβάλλονται όσο αλλάζει η στάθμη του νερού.
Στο κτιριακό συγκρότημα, η έκθεση και τα
εργαστήρια αποτελούν το βασικό τμήμα του κέντρου περιβαλλοντικής
ευαισθητοποίησης, οι οποίοι βοηθούν στην ενημέρωση των επισκεπτών σχετικά με την ιστορία, την
χλωρίδα και την πανίδα της περιοχής, αλλά
και τον χώρο των εργαστηρίων τα
οποία βοηθούν στην έρευνα, την μελέτη και την κατανόηση του φυσικού
περιβάλλοντος με έναν βιωματικό τρόπο εκμάθησης από τους επισκέπτες και την
συντήρηση των εκθεμάτων από τους ειδικούς. Από την είσοδο της έκθεσης στο
ισόγειο, ο επισκέπτης συναντά την υποδοχή και το πωλητήριο, που στρέφονται προς
την πλατεία, ενώ στο μπροστινό τμήμα συναντάμε την περιοδική έκθεση. Ανάμεσα
τους αρθρώνονται το κλιμακοστάσιο, τα WC και οι βοηθητικοί
χώροι. Στο κτίριο των εργαστηρίων στο ισόγειο, βρίσκονται οι 2 αίθουσες
διδασκαλίας, το εργαστήριο εξερεύνησης χλωρίδας, το υπολογιστικό κέντρο, οι
βοηθητικοί χώροι και το WC. Το κτίριο νότια των
εργαστηρίων περιλαμβάνει ένα μικρό αμφιθέατρο και ένα φουαγιέ το οποίο μπορεί
να δεχθεί χρήσεις και ως αίθουσα πολλαπλών χρήσεων. Το αμφιθέατρο μπορεί να
λειτουργεί αυτόνομα ώστε να εξυπηρετεί και τις πολιτιστικές ανάγκες της
περιοχής. Στο βόρειο τμήμα της πλατείας υπάρχει το καφέ / εστιατόριο. Με
ανεξάρτητη είσοδο, μπορεί να λειτουργεί ακόμα και τις μέρες και ώρες που το
περιβαλλοντικό κέντρο είναι κλειστό και να εξυπηρετεί επισκέπτες της περιοχής
αλλά και κατοίκους των γειτονικών χωριών. Οι ξενώνες, σε απομόνωση από το
υπόλοιπο συγκρότημα, διαθέτουν τρείς τύπους δωματίων και αναπτύσσονται σε δυο
ορόφους, προσφέροντας ιδιοτικότητα και θέα στη λίμνη.
Στον όροφο, ξεκινώντας από τις εκθέσεις και
ανεβαίνοντας το κλιμακοστάσιο βρίσκονται οι μόνιμες εκθέσεις που περιλαμβάνουν
το τμήμα χλωρίδας το τμήμα πανίδας και το τμήμα ιστορίας της λίμνης. Από τις
εκθέσεις, ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να μεταβεί απευθείας στα εργαστήρια.
όπου στον όροφο, βρίσκονται το εργαστήριο εξερεύνησης πανίδας, την βιβλιοθήκη
και τα γραφεία του προσωπικού.
Ως προς τη φιλοσοφία των υλικών και της
κατασκευής χρησιμοποιήθηκαν υλικά που αφήνουν το ελάχιστο δυνατό αποτύπωμα στο
περιβάλλον και εντάσσονται στο φυσικό τοπίο σε όλες τις εποχές του χρόνου. Πιο
συγκεκριμένα, χρησιμοποιήθηκαν μεταλλικές κατασκευές οι οποίες είναι συναρμολογούμενες
και εύκολα αναστρέψιμες στην περίπτωση που κριθεί αναγκαία η απομάκρυνσή τους.
Η επένδυση των όψεων επιτυγχάνεται με τη χρήση τούβλινου claustra,
το οποίο φιλτράρει το φως ενώ ταυτόχρονα το τούβλο ως γαιώδες υλικό «δένει» με
το περιβάλλον του.
Οι χαράξεις και πορείες στο έδαφος ορίζονται
από χαμηλού ύψους μεταλλικά φύλλα Corten, στοιχεία που
συναντώνται και περιμετρικά των δωμάτων των κτιρίων. Το Corten
ως υλικό απορροφάται χρωματικά από τους γήινους τόνους του τοπίου και συμβάλλει
στο οπτικό και σχεδιαστικό αποτέλεσμα της σύνθεσης. Όσον αφορά το έδαφος των
υπαίθριων και ημιυπαίθριων χώρων του συγκροτήματος καθώς και του χώρου
στάθμευσης, χρησιμοποιήθηκε μια ήπια σχεδιαστική παρέμβαση στο περιβάλλον με τη
χρήση πατημένου χώματος.
Η
μονολιθικότητα των υλικών σε συνδυασμό με τις οργανικές μορφές των κτιρίων και
τα φυτεμένα δώματα, δημιουργούν την αίσθηση της «ανάδυσης» από το έδαφος.
