Διπλωματική Εργασία: Φυσικές
μεταγραφές σε αστικό περιβάλλον: Υβριδικό κτίριο πολιτισμού στην Ηλιούπολη
Φοιτήτριες: Άννα Τσικαλά,
Δήμητρα Αντύπα
Επιβλέπουσα καθηγήτρια:
Καραμανέα Παναγιώτα
Σχολή: Πολυτεχνείο Κρήτης Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Ημ Παρουσίασης: 03/04/2019
Αντικείμενο της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι η εκπόνηση μιας
πρότασης για την δημιουργία ενός υβριδικού κτιρίου πολιτισμού στη περιοχή της
Ηλιούπολης, τη διαμόρφωση της πλατείας Παλαιών Πατρών Γερμανού ως συνέχεια του
πολιτιστικού κτιρίου και τη δημιουργία αστικών συνδέσεων για την καλύτερη
οργάνωση και σύνδεση του αστικού και φυσικού χώρου της ευρύτερης περιοχής.
Σήμερα παρά τη μορφή της συνοικίας της Ηλιούπολης, με το σύστημα πλατειών
και τη πληθώρα πράσινων χώρων να τη χαρακτηρίζουν, παρατηρείται έλλειψη
σύνδεσης αυτών σε ένα οργανωμένο δίκτυο. Πιο έντονα η έλλειψη αυτή εντοπίζεται
στη σύνδεση των δύο σημαντικότερων πράσινων χώρων, του ρέματος της Πικροδάφνης
και του Δημοτικού άλσους Κιντή που βρίσκονται κοντά στην περιοχή μελέτης.
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΙΔΕΑ
Η κεντρική ιδέα της
αρχιτεκτονικής πρότασης επιδιώκει να εξυπηρετήσει τις σύγχρονες ανάγκες
διαβίωσης χωρίς να περιορίζεται στην ύπαρξη ενός κτιρίου-μονόλιθου, παρέχοντας
έτσι ελευθερία επιλογών (κοινωνικό περιβάλλον), και μεγιστοποίηση της δυνατότητας
οικειοποίησης του χώρου από τους κατοίκους της πόλης. Έτσι έρχεται να
αποτελέσει παράγοντα ανάπτυξης πολιτισμού και εκπαίδευσης για το περιβάλλον.
Η λύση αναπτύσσεται κατά
μήκος ενός τεθλασμένου άξονα που διατρέχει το σύνολο της περιοχής μελέτης. Αυτό
αποτελεί τη βασική συνθετική χειρονομία της πρότασης και συμπυκνώνει το νόημα
της κεντρικής ιδέας. Η εισροή του φυσικού τοπίου σχίζει τη μελέτη περιοχής ως
μεταγραφή ενός φυσικού ρέματος. Το έδαφος εκατέρωθεν του ρέματος ανασηκώνεται
και ολισθαίνει ενώ στο εσωτερικό του δημιουργείται έντονη φύτευση και υδάτινο
στοιχείο. Αυτός ο άξονας έρχεται να συνομιλήσει με το ρέμα της πικροδάφνης που
γειτνιάζει με την περιοχή μελέτης, ενώ ταυτόχρονα δημιουργεί ένα δημόσιο
πέρασμα ως προέκταση της πλατείας και του ρέματος.
Ως προς το δομημένο
περιβάλλον της περιοχής, η πρόταση διατηρεί μια αρμονική σχέση με τα γύρω κτίρια
τα οποία χαρακτηρίζονται από χρήσεις κατοικίας και ακολουθούν την τυπολογία της
ελληνικής πολυκατοικίας και μονοκατοικίας. Έτσι, με σκοπό την ομογενοποίηση της
επέμβασης στο αστικό τοπίο της περιοχής, το κτίριο σπάει σε τρεις επιμέρους
όγκους οι οποίοι αναφέρονται σε τρεις διαφορετικές κλίμακες ενώ ταυτόχρονα προσαρτώνται σε αυτούς επιμέρους
χαρακτηριστικά στοιχεία των γύρω κτιρίων.
Ακόμη στόχος της λύσης είναι ο επαναπροσδιορισμός της εικόνας του ρέματος
στην κοινωνική διάσταση της περιοχής. Η πρόταση έρχεται να κάνει αναφορές του
ρέματος στην μελέτη περιοχής, επανεμφανίζοντας στο προσκήνιο το ζήτημα της
αποκάλυψης και αποκατάστασης των υδάτινων χώρων της περιοχής που τώρα είναι παραμελημένοι.
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Το τοπίο χαρακτηρίζεται ως μια εύπλαστη μορφή χώρου η οποία μπορεί να
προσαρμόζεται και να μεταμορφώνεται, ενώ παράλληλα θεωρείται μια μορφή
οριζόντιας υποδομής. Έτσι η διαμόρφωση του τοπίου της περιοχής μελέτης
θεωρήθηκε σημαντικό εργαλείο για την επίτευξη ισορροπίας μεταξύ του φυσικού
χώρου και των πολιτιστικών δραστηριοτήτων.
Η περιοχή μελέτης στην οποία γίνεται η πρόταση, αποτελεί ένα κομβικό σημείο
συνάντησης διαφορετικών αρχιτεκτονικών και φυσικών στοιχείων. Στο μέρος αυτό
συναντώνται η πόλη (μέσω της
ύπαρξης έντονης κυκλοφοριακής δραστηριότητας και της λειτουργίας της ως
συνδετήριο κόμβο σημαντικών περιοχών της Αθήνας), η γειτονιά (ο μικρόκοσμος της συνοικίας της Ηλιούπολης που
σε κάποιες εκφάνσεις του θυμίζει το αρχέτυπο της πόλης γειτονιάς) και το ρέμα ( το ρέμα έρχεται να αντιπροσωπεύσει το φυσικό στοιχείο που
παρατηρείται έντονα στη περιοχή και κατά μεγαλύτερο ποσοστό στηρίζεται στην
ύπαρξη των υδάτων που το ευνοούν). Λόγω της διασταύρωσης αυτών των σημαντικών
χαρακτηριστικών στοιχείων της περιοχής αρχίζουν να δημιουργούνται σχέσεις
μεταξύ τους όπως η σχέση μεταξύ πόλης γειτονιάς ή ρέματος με γειτονιά, οι
οποίες μελετώνται και αντιμετωπίζονται ως προς τέσσερις άξονες, ως αστικό
τοπίο, ως ημι-αστικό τοπίο, ως ημι-φυσικό τοπίο και τέλος ως φυσικό τοπίο. Πρόκειται
για ένα δυναμικό σύστημα συρραφής υλικών, μια αστική συρραφή πλακοστρώσεων και
πρασίνου που έρχεται να καθορίσει αυτούς τους τέσσερις άξονες.
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ
Μέσω της αρχιτεκτονικής σύνθεσης, η περιοχή μελέτης, που σήμερα αποτελεί
περίκλειστο και απροσπέλαστο όριο, αντιμετωπίζεται ως ένας δημόσιος χώρος
ανοιχτός και προσιτός από τους επισκέπτες του. Στόχος ήταν η δημιουργία ενός
πυρήνα στη περιοχή που αφενός δρα συμπληρωματικά των γύρω χρήσεων και αφετέρου θα εκτονώνει όλες τις
κοινωνικές δραστηριότητες των κατοίκων που δεν ικανοποιούνται από τις
υφιστάμενες υποδομές τις συνοικίας. Μέσω των σχέσεων κτιρίου-τοπίου και
ελεύθερου χώρου προωθείται η συνάντηση, η επικοινωνία και η κινητικότητα των
κατοίκων. Στόχος είναι η ενθάρρυνση της κίνησης και των περιπάτων των
επισκεπτών.
ΧΡΗΣΕΙΣ
Το κτιριακό συγκρότημα αποτελείται από τρεις όγκους. Κάθε
χρήση τοποθετείται σε διαφορετικό όγκο επιτρέποντας τη δημιουργία ενός
ενδιάμεσου κενού χώρου που αποτελεί τον κεντρικό χώρο διάδρασης των επισκεπτών.
Είναι ένα κτίριο δραστηριοτήτων και γεγονότων, αν και αποτελείται από περίπου
4.000 τετραγωνικά, ο χώρος χωρίζεται σε πολλούς μικρότερους τετράγωνους χώρους
οι οποίοι φιλοξενούν διαφορετικές δραστηριότητες. Τα κτίρια έχουν μελετηθεί με
τρόπο τέτοιο ώστε να μπορεί να συμβεί ταυτόχρονα μια δραστηριότητα σε όλο το κτιριακό σύνολο
αλλά και να μπορούν να φιλοξενηθούν πολλές και διαφορετικές αυτόνομες δραστηριότητες
οι οποίες δεν επηρεάζονται μεταξύ τους.
Οι βασικές χρήσεις του έργου είναι :
- ένας χώρος auditorium για την φιλοξενία θεατρικών παραστάσεων, κινηματογραφικών
προβολών, συνεδρίων και εκδηλώσεων
- μια βιβλιοθήκη στην οποία θα υπάρχει χώρος
ενημέρωσης και έκθεσης
- ελεύθεροι χώροι για δραστηριότητες οι οποίες
θα αναφέρονται στους κατοίκους της περιοχής
- ένα δημόσιο εμπορικό πέρασμα το οποίο θα
μεταφέρει τον χαρακτήρα της προηγούμενης χρήσης της μελέτης περιοχής, ως
βιολογική αγορά αλλά ταυτόχρονα θα λειτουργεί και ως κέντρο ψυχαγωγίας.
Οι χρήσεις αυτές επιλέγονται και τοποθετούνται με τρόπο
ώστε να είναι προσβάσιμες κατά τη διάρκεια όλη της μέρας και των βραδινών ωρών,
με στόχο την αποφυγή της απομόνωσης του κτιρίου και του περιβάλλοντα χώρου.
Η προσέγγιση που ακολουθήθηκε στη κατανομή των χρήσεων κατά
μήκος της περιοχής μελέτης έρχεται να συνδεθεί με το χαρακτήρα όλης της
συνοικίας της Ηλιούπολης, καθώς και το ιστορικό της υπόβαθρο. Η μορφή της
συνοικίας ως κηπο- προάστειο μεταγράφεται στην περιοχή μελέτης μέσω της
δημιουργίας πολλαπλών κέντρων διαφορετικού χαρακτήρα και τη σύνδεση ανάμεσα τους.
Τα κέντρα αυτά έρχονται όλα να συνδεθούν στο κατακόρυφο άξονα με το εμπορικό
πέρασμα και το κεντρικό στοιχείο πρασίνου που αποτελεί, όπως και στο αρχικό
ρυμοτομικό σχέδιο της Ηλιούπολης, το πυρήνα της σύνθεσης.
Thesis title: Α NATURAL INTERVENTION IN
AN URBAN ENVIRONMENT: CULTURAL HYBRID CENTER IN ILIOUPOLI
The purpose of this thesis is the design of
a hybrid culture building in Ilioupoli that will be identified as a landscape
building. As an expansion of the cultural building is the redesign of the Plaza
“Paleon Patron Germanou” and the wider area. Today, even though Ilioupoli is
identified by a system of squares with abundance of green spaces, there is a
lack of an organized network. This project’s goal is to generate multiple links
within the city in a unique way, connecting the urban and natural space. The
aim is to create natural and urban connections with the Pikrodafni stream, the
Kinti municipal grove and the central plaza of Ilioupoli.
CONCEPT
The basic gesture of the proposal is the
creation of a public passage in which morphological elements of a stream would
be transcribed in a continuous pedestrian street. More specifically, one of the
key elements of this thesis is the transition from the city to the neighborhood
and the neighborhood to the stream in an effortless way, through this
passage. Also, the aim of the project is
to create a landmark for the area, a link between the city and the natural
landscape, and a popular area for various activities that will operate
throughout the year and target all age groups and residents of Ilioupoli.
The solution is developed along a sloping
axis running through the entire study area. This is the basic synthetic gesture
of the proposal. The inflow of natural landscape intersects the study area as a
representation of the flow of a natural stream. The ground on both sides of the
passage is elevated, while on the passage’s interior there is a vivid plant and
aquatic element. This passage develops an architectural link with the existing
stream and plaza.
Regarding the urban environment of the
study area, the proposal maintains a harmonious relationship with the
surrounding buildings which are meant for residential use and follow the
typology of the Greek apartment building and house of the 80’s. Thus, in order
to smoothen the intervention in the urban landscape of the area, the building
is divided into three sub-volumes which are referring to three different
scales. At the same time, individual features of the surrounding buildings
(such as balconies) are attached to the three different volumes.
Another objective of the thesis is to
redefine the image of the stream in the public’s opinion. The proposal contains
references to the Pikrodafni stream in order to address the issue of revealing
and restoring the now neglected or buried water bodies of the area.
PHILOSOPHY
The landscape is described as a flexible
form of space that can be adapted and transformed, while being considered a
form of horizontal infrastructure. For this reason, the landscaping of the
study area acts as a tool to reveal the meaning of the landscape in the
contemporary city. The composition effort took into account not only the
spatial and aesthetic form but also the already developed social, cultural and
ecological processes of the area.
The study area for which the proposal is
made is a focal point of meeting different architectural and physical elements.
This part meets the city (through the existence of intense traffic activity and
its function as a connecting hub of important areas of Athens), the
neighborhood (the community of Ilioupoli district which in some ways resembles
the archetype of the neighborhood) and the stream. Using landscaping as a tool,
four individual phases are identified during the transition from urban to
natural. These phases are; Urban, Semi - Urban, Semi- Natural, Natural. For the
creation of these phases a mosaic patchwork of cement and earthy green
textures.
SOCIAL DIMENSION
Part of the architectural composition is
the study area, which as of today is an enclosed and inaccessible, it will be
treated as a public space, open and accessible to the community. The aim is to
create a social core in the area that will be complementary to the surrounding
uses well also covering all the social activities of the residents which are
not satisfied by the existing neighborhood infrastructure. Through
building-landscape and open space relationships, communication between the
residents and influx of visitors in the area are promoted. The aim is to
encourage the walkability and physical activities of the visitors.
USES
The building complex consists of three
units. Each use is placed in a separate unit which allows the existence of an
intermediate open public space that constitutes the central point of
interaction. Although the complex is consisted of about 4,000 square meters, it
is divided into many smaller spaces that host different activities. Each unit
is designed in a way that allows one single activity to occur simultaneously
throughout the whole complex while also having the ability to support many
different autonomous activities at once.
The main uses of the units are:
- An auditorium venue for hosting plays, cinema movies, conferences and various events
- A library with an Information and Exhibition space
- Free spaces for activities addressed to the public
- A green public passage for commercial and entertainment uses
The uses and facilities are designed in a
way to be accessible by the public throughout the whole day in order to avoid
risk of the complex being isolated and therefore becoming an area with increased
criminality.
The design of Ilioupoli district is based
on the garden city movement. Specifically, Illioupoli is a garden suburb of
Athens that is constituted by multiple green hubs which are connected to
central commercial hub. The distribution of uses along the study area is linked
with the character of Ilioupoli district, as well as its historical background.
This design of the district as a suburb is transcribed into the study area
through the creation of multiple centers of different character and the
connections between them. These centers all come together on the vertical axis
that is constituted of the public passage and natural element.
