Διπλωματική εργασία: Κύτταρο πολιτισμού, η
δημιουργία ενός κέντρου πολιτισμού στην Έδεσσα
Φοιτήτρια: Μάνδη Σοφία - Ραφαηλία
Επιβλέπων: Τσάρας Γιάννης - Νίκος
Σχολή: Πολυτεχνείο Κρήτης, 2022
Η παρούσα διπλωματική εργασία επιχειρεί την δημιουργία ενός
κέντρου πολιτισμού στην Έδεσσα. Η πόλη της Έδεσσας περικλείεται από τρία βουνά
και τοποθετείται πάνω σε βράχο υψόμετρου
308 μ. από όπου εποπτεύει στα ανατολικά την πεδιάδα μέχρι και την Θεσσαλονίκη.
Την πόλη διασχίζει, από τα δυτικά προς τα ανατολικά, ο ποταμός Εδεσσαίος, ο
οποίος διακλαδίζεται σε διάφορα σημεία καταλήγοντας στους φημισμένους
καταρράκτες της.
Στην πόλη
λαμβάνουν χώρα ποικίλα πολιτιστικά δρώμενα και δραστηριοποιείται πληθώρα
μουσικοθεατρικων συλλόγων. Πάρα την ύπαρξη διάφορων χώρων που φιλοξενούν τις
πολιτιστικές δραστηριότητες, αυτοί κρίνονται ανεπαρκείς και ακατάλληλοι, το ίδιο
ισχύει και για την δημοτική βιβλιοθήκη. Από τα παραπάνω γίνεται φανερή η
επιτακτική ανάγκη δημιουργίας κατάλληλων υποδομών για την φιλοξενία των
πολιτιστικών δραστηριοτήτων της πόλης αλλά και της μεταφοράς της δημοτικής
βιβλιοθήκης της. Οι χώροι αυτοί θα λειτουργήσουν σαν μορφωτικό, πνευματικό,
εκπολιτιστικό και ψυχαγωγικό κέντρο της τοπικής κοινωνίας, αλλά και θα είναι
ένας τόπος συνάντησης και επικοινωνίας των κατοίκων, συμβάλλοντας έτσι, στη
δημιουργική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου τους. Επιπλέον, το κέντρο αυτό
μπορεί να λειτουργήσει ως πόλος έλξης τουριστών, ενισχύοντας με αυτόν τον τρόπο
και την οικονομία της περιοχής.
Για την
χωροθέτηση των παραπάνω αναγκαίων λειτουργιών επιλέγεται ο χώρος του Δημοτικού
Σταδίου. Πρόκειται για ένα κομβικό σημείο της πόλης το οποίο συνορεύει με τις
πιο πολυσύχναστες περιοχές, αυτή του εμπορίου και του τουρισμού. Εστιάζοντας
περισσότερο στα όρια της περιοχής μελέτης, γίνεται κατανοητό ότι η ψηλή
περίφραξη του αποτελεί ένα σκληρό όριο, το οποίο διαχωρίζει τις επιμέρους
χωρικές ενότητες, δυσχεραίνοντας την
πρόσβαση των πεζών από την μια περιοχή στην άλλη και συντελώντας στην αισθητική
υποβάθμιση του κέντρου της πόλης. Επομένως, κρίνεται σκόπιμη η μεταφορά του σε
άλλο σημείο μαζί με τα υπόλοιπα γήπεδα και της αθλητικές εγκαταστάσεις πλησίον
της πόλης. Στην θέση αυτού δημιουργείται το κέντρο πολιτισμού, αφενός
εξωραΐζοντας την Έδεσσα και αφετέρου επιτυγχάνοντας την ενοποίηση των ανωτέρων
αναφερόμενων χωρικών ενοτήτων. Έτσι, δίνεται η δυνατότητα στον επισκέπτη να
ξεκινήσει από το κέντρο και να φτάσει μέχρι το Κανναβουργείο, μέσα από μια
διαδρομή στην οποία εναλλάσσονται τα σημεία ενδιαφέροντος.
Σχεδιαστική
αφετηρία αποτέλεσαν τα φυσικά χαρακτηριστικά που βιώνει κάνεις στην Έδεσσα,
δηλαδή το νερό και το έντονο φυσικό ανάγλυφο που περικλείει την πόλη, τα βουνά.
Έτσι, η μορφή από το δέλτα του ποταμού μεταγράφεται στην κάτοψη του κτιρίου,
και επιχειρείται η αναπαραγωγή της μορφολογίας του φυσικού περιβάλλοντος μέσω
του καμπυλόμορφου δώματος. Ταυτόχρονα, η ογκοπλασία υποχωρεί από τα όρια του
οικοπέδου για να δημιουργήσει τις εισόδους, οι οποίες στοχεύουν στην ένωση των
προαναφερθέντων χωρικών ενοτήτων. Τέλος, το αίθριο που προκύπτει, αναπαριστά
την πόλη και συγχρόνως αποτελεί πέρασμα από το πιο αστικό κομμάτι στο πιο
φυσικό. Με αυτόν τον τρόπο, η πρόταση απαντά και στο ζήτημα της απουσίας
κάποιου χώρου εκτόνωσης και πλατείας.
Το πολιτιστικό
κέντρο φιλοξενεί τους εξής χώρους διαθέσιμους προς το κοινό: κεντρικό φουαγιέ,
το οποίο έχει την δυνατότητα να λειτουργήσει και ως εκθεσιακός χώρος, αίθουσα
θέατρου, αίθουσα μουσικής σκηνής, αίθουσα ομιλίας, αίθουσα μικρών μουσικών
συνόλων, 2 αίθουσες κινηματογράφου, βιβλιοθήκη και παιδική βιβλιοθήκη. Οι
αίθουσες του κινηματογράφου κατά την διάρκεια της ημέρας χρησιμοποιούνται από
την βιβλιοθήκη για τις εκάστοτε ανάγκες της. Η σύνταξη στον χώρο των 2
μεγαλύτερων αιθουσών, του θέατρου και της μουσικής σκηνής, γίνεται ώστε να
δίνεται η δυνατότητα λειτουργίας μιας ενιαίας μεγαλύτερης σκηνής με την διάταξη
αρένας, τοποθετώντας κερκίδες και στο αίθριο. Στην εξωτερική διαμόρφωση
περιλαμβάνεται ένα ανοιχτό αμφιθέατρο άλλα και ένα στεγασμένο. Το πράσινο στο
νότιο τμήμα, οριοθετεί το πέρασμα στο αίθριο ενώ το ανάχωμα που δημιουργείται
λειτουργεί ηχοπροστατευτικά άλλα και δημιουργεί τους βοηθητικούς χώρους για την
υποστήριξη του αμφιθέατρου. Πέρα από τις χρήσεις πολιτισμού, λειτουργούν ακόμα
ένα καφέ-μπαρ, ένα εστιατόριο και τέλος, χωροθετούνται στο τελευταίο επίπεδο
και πάνω στο κέλυφος δύο κήποι, ο ένας εκ των οποίων καταλήγει σε ένα τεράστιο
μπαλκόνι με απρόσκοπτη θέα στην παλιά πόλη και τον κάμπο. Κατά την διάρκεια των
υπαίθριων παραστάσεων υπάρχει πρόβλεψη ελεγχόμενης πρόσβασης στην πλατεία.
Για την
υποστήριξη όλων αυτών των χώρων, υπάρχουν οι βοηθητικοί χώροι που είναι
προσβάσιμοι μόνο από το προσωπικό. Οι χώροι αυτοί συγκεντρώνονται στο δυτικό
τμήμα του κτιριολογικού και αφορούν καλλιτέχνες, τεχνικούς αλλά και διοικητικό
προσωπικό, οι οποίοι έχουν διαφορετική είσοδο στο κτίριο. Στο ισόγειο
βρίσκονται οι χώροι αναμονής των καλλιτεχνών πριν την είσοδο τους στην σκηνή,
κάποιοι αποθηκευτικοί χώροι σκηνικών και μεγάλων μουσικών οργάνων αλλά και τα
εργαστήρια. Τα εργαστήρια τοποθετούνται σε κοινή θέα, υπερυψωμένα στον χώρο του
εστιατορίου, δίνοντας την δυνατότητα στον θεατή να παρακολουθήσει μια
διαφορετική όψη του θέατρου. Το ακόλουθο επίπεδο αφορά μόνο τους καλλιτέχνες
του θέατρου, με τα καμαρίνια αλλά και το εργαστήριο μεταποίησης – δημιουργίας
κουστουμιών. Ο επόμενος όροφος μοιράζεται στους μουσικούς και το διοικητικό
προσωπικό μαζί με τα γραφεία των τεχνικών. Χώροι τεχνικής υποστήριξης
βρίσκονται στον τελευταίο όροφο αλλά και στο υπόγειο.
Για την
κατασκευή επιλέγεται μεταλλικό χωροδικτύωμα το οποίο εδράζεται πάνω σε
μεταλλικές κολώνες που θεμελιώνονται πάνω σε πλάκα κοιττόστρωσης. Επιπλέον,
πέλματα σκυροδέματος όπου βιδώνουν αγκύρια, στηρίζουν το χωροδικτύωμα στα
σημεία που το δώμα αγγίζει το έδαφος.
