ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ: ΛΟΥΤΡΑ ΣΤΗΝ ΑΚΡΑ ΑΙΞΩΝΗ
ΑΤΤΙΚΗΣ | ΕΝΑ
ΚΕΝΤΡΟ ΓΙΑ ΤΟ ΣΩΜΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΨΥΧΗ
ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ: ΘΕΟΔΩΡΕΛΟΥ ΚΑΤΕΡΙΝΑ
ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΤΣΙΡΑΚΗ ΣΟΦΙΑ
ΣΧΟΛΗ: Ε Μ Π, 2020
Η διπλωματική αυτή ξεκίνησε από το προσωπικό ενδιαφέρον
για τη διερεύνηση της βαθύτερης σύνδεσης σώματος και ψυχής.
Ο Ιπποκράτης είχε ήδη μιλήσει για τις δύο αυτές έννοιες
και την πυρηνική σύνδεσή τους προς το σχηματισμό μιας ολότητας, του
ανθρώπου η οποία στη σύγχρονη
πραγματικότητα μοιάζει να έχει διασπαστεί. Η ταχύτητα και η ένταση της
καθημερινής ζωής δεν αφήνει χώρο και χρόνο στον άνθρωπο να ηρεμήσει και να
στραφεί προς τα έσω για να θεραπεύσει τα έξω και ακριβώς εδώ εντοπίζεται και η
προβληματική του θέματος. Πώς και πού επιτυγχάνεται η αποσυμπίεση και η στροφή
προς την ψυχική και σωματική ίαση;
Η πρώτη ενστικτώδης και κατά συνέπεια βιωματική απάντηση
περιλαμβάνει πολύ έντονα το στοιχείο του νερού. Αποδεδειγμένα το οπτικό και
ηχητικό ερέθισμα του νερού ηρεμεί το μυαλό και αμβλύνει τις εντάσεις του
σώματος.
Άρα, η αρχική μου επιδίωξη αναζητά έναν τόπο όπου
συνυπάρχουν το νερό, η ηρεμία, η ευεξία με σκοπό την ταυτόχρονη ίαση του
σώματος και της ψυχής. Ο τόπος αυτός θα μπορούσε να είναι τα λουτρά.
Η διαδικασία ξεκίνησε με δύο ερωτήματα. Ένα
τί και ένα πού;
Για το πρώτο ερώτημα, η ιστορία και ειδικότερα
η ιστορία της αρχιτεκτονικής αποκαλύπτουν τη συνεχή επαφή του ανθρώπου με το
νερό και κατ’ επέκταση το λουτρό και τις ευεργετικές του ιδιότητες. Βασικοί
σταθμοί στην εξέλιξη των λουτρικών εγκαταστάσεων είναι οι εξής:
Έχοντας αναλύσει λοιπόν το τί είναι τα
λουτρά, έρχεται το ερώτημα του τόπου.
Η περιήγηση μου ξεκινά από τη λίμνη Καιάφα
όπου το ταξίδι εκεί συνέπεσε χρονικά με την αναζήτηση τόπου της διπλωματικής.
Υπέροχο φυσικό τοπίο με υδάτινους σχηματισμούς λιμνών και πλούσια βλάστηση όμως
δεν ικανοποιούσε μια βασική αρχή που είχα στο μυαλό μου, την εύκολη και γρήγορη
πρόσβαση από την Αθήνα για την όσο το δυνατόν άμεση αποθεραπεία από την ένταση
της πόλης.
Επόμενος σταθμός ήταν το Λουτράκι όπου η
απόσταση από την Αθήνα είναι σαφώς μικρότερη, πλην όμως η πηγή αξιοποιείται ήδη
από πλήρεις εγκαταστάσεις.
Ελάχιστο καιρό μετά, η ανάγκη συνάντησε την τύχη όταν ανακάλυψα τα δημοσιεύματα για την ιαματική πηγή της
Αιξωνής η οποία βρέθηκε και αναγνωρίστηκε επίσημα με ΦΕΚ μόλις το 2018.
Σύμφωνα με στοιχεία του Ινστιτούτου
Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΙΓΜΕ) υπάρχουν καταγεγραμμένες 822 Πηγές
Θερμομεταλλικών Νερών στην Ελλάδα, από αυτές οι 752 δύνανται να αξιοποιηθούν.
Σήμερα από τις 752 πηγές χρησιμοποιούνται οι 348 (42%) σε μεγάλο ή μικρό βαθμό,
είναι δε επίσημα ανακηρυγμένες οι 77 από αυτές.
Η Αιξωνή ανήκει στο δήμο Γλυφάδας, βρίσκεται
στην απόληξη του Υμηττού και απέχει μόλις 15km από το κέντρο της Αθήνας. Η
πρόσβαση γίνεται μέσω της Λ. Βουλιαγμένης και Λ. Ποσειδώνος, τόσο με ΙΧ όσο και
με πλήθος ΜΜΜ (γραμμές λεωφορείων, τραμ και μετρό). Άρα η απαίτηση για άμεση
και γρήγορη πρόσβαση από το κέντρο της Αθήνας ικανοποιείται.
Η γεώτρηση από την οποία αναβλύζει το
ιαματικό νερό εντοπίζεται στο δημοτικό γήπεδο
τένις της Γλυφάδας.
Πηγαίνοντας στη περιοχή και μετά από
περιήγηση σε ακτίνα 2-3 km εντόπισα έναν άξονα ο οποίος με εκκίνηση το σημείο
της γεώτρησης καταλήγει στη θάλασσα, σε έναν κολπίσκο του ακρωτηρίου “Άκρα
Αιξωνή” δημιουργώντας ένα μικρό Δ. Η εννοιολογική σύνδεση με το τρίπτυχο πηγή
κατάβαση και εκβολές ήταν αναπόφευκτη οπότε αποφάσισα να διερευνήσω εκτενέστερα
το μέρος και το τοπίο καθώς και τη σχέση με τη θάλασσα, η οποία σταδιακά
αποτέλεσε βασικό λειτουργικό στοιχείο της λύσης.
Το ακρωτήρι της Αιξωνής ή Άκρα Αιξωνή όπως
ονομάζεται ανήκει εξ’ ημισίας στους δήμους Γλυφάδας και Βούλας. Τμήμα της
νότιας πλευράς του καταλαμβάνει το ΠΙΚΠΑ της Βούλας ενώ βόρεια βρίσκονται τα
Αστέρια Γλυφάδας και οι εγκαταλελειμμένες πια καμπάνες.
Στην προέκταση του αρχικού άξονα, υπάρχει ένα
μονοπάτι που καταλήγει στη θάλασσα. Ταυτόχρονα, από την Α’ πλαζ Βούλας ξεκινά
ένα φυσικό μονοπάτι περιμετρικά του ΠΙΚΠΑ το οποίο οδεύει προς τον κολπίσκο που
προανέφερα συνεχίζοντας και στην απέναντι πλευρά της μικρής κοιλότητας που
σχηματίζει το φυσικό ανάγλυφο της περιοχής.
Τα φυσικά ποιοτικά χαρακτηριστικά του τοπίου
(θάλασσα, έδαφος, ανάγλυφο, βλάστηση) είναι τόσο έντονα που σε τίποτα δεν θυμίζει ότι βρίσκεται κανείς μόλις λίγα μέτρα μακριά από τον αστικό ιστό και μόλις λίγα χιλιόμετρα από το κέντρο
της Αθήνας.
Υπήρξε βασική συνθετική επιλογή να δημιουργηθούν καθαρές
γραμμές στο τοπίο που να ηρεμούν αρχικά μέσω της όψης τους αλλά και λειτουργικά
να διαρθρώνουν καθαρούς χώρους όπου ησυχάζουν τα μάτια και το μυαλό του
επισκέπτη.
Ο άξονας σύνδεσης της γεώτρησης με τη θάλασσα αποτέλεσε
καθοριστικό στοιχείο της πορείας και της ανάπτυξης της σύνθεσης.
Στην μακέτα ιδέας της φωτογραφίας επιχειρείται η
διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο τα στοιχεία (υδάτινα ή χώροι) θα μπορούσαν
να συνομιλούν με τον βασικό άξονα.
Η καθαρότητα των αξόνων, η συνομιλία με το περιβάλλον και
το ανάγλυφο αποπνέουν την αίσθηση
ηρεμίας, ησυχίας και ψυχικής ανάτασης, στοιχεία καθοριστικά για την συνολική
αίσθηση και εμπειρία του τόπου των λουτρών.
Η διαμόρφωση της ιδέας εξελικτικά:
Ο άξονας εγκαθίσταται ως το πέρασμα η φυγή και η κατάληξη
προς τη θάλασσα. Ο κάθετος άξονας έρχεται να συνενώσει τις δύο πλευρές του
αναγλύφου και να αποτελέσει τη συνέχεια του υπάρχοντος μονοπατιού. Το ανάγλυφο
και η τομή παίζουν καθοριστικό ρόλο στη
διαμόρφωση των υδάτινων επιφανειών οι οποίες
εισχωρούν στο βράχο άλλοτε σε υπόσκαφα τμήματα και άλλοτε εμφανείς στο
φως και σε άμεση επαφή με τη θάλασσα. Ταυτόχρονα, η ύπαρξη της “χαράδρας”
ευνοεί και τη δημιουργία μιας κατωφερούς κίνησης με τελικό προορισμό τη
θάλασσα.
Οι πισίνες μπλέκονται στο σύστημα των δύο αξόνων με τρόπο
που να δημιουργούν διαφορετικές χωρικές ποιότητες, ανάλογα και με την
λειτουργία που εξυπηρετούν με σκοπό να δημιουργείται μια ολοκληρωτική εμπειρία
χώρων. Να υπάρχουν δηλαδή τόσο υπόσκαφοι και πιο μυσταγωγικοί υδάτινοι χώροι
όσο και ανοιχτοί, υπαίθριοι και φωτεινοί. Και οι δύο αυτές χωρικές ποιότητες
συμβάλλουν η κάθε μια με τον τρόπο της στη δημιουργία ατμόσφαιρας ευεξίας,
ηρεμίας πνευματικής ανάτασης και γαλήνης.
Πάνω στους δύο άξονες βρίσκουν τη θέση τους οι 2
επιμήκεις όγκοι του κτιρίου σε συνομιλία με το περιβάλλον αφού δημιουργούνται
τόσο υπόσκαφοι χώροι όσο και χαράξεις που γραπώνονται στον βράχο δημιουργώντας
ένα ρυθμικό αποτύπωμα στο κατέβασμα προς τη θάλασσα.
Οι χαράξεις αυτές αρχικά μπαίνουν ενστικτωδώς, και στην
πορεία εντάσσονται στο δομικό και λειτουργικό σύστημα κανάβου που οργανώνει τις
αρχικές συνθετικές χειρονομίες.
