GRAD Review: Δ016.22 | Memento Mori | Περί μνήμης και φθαρτότητας για μια νέα ταφική τελετουργία στη Θεσσαλονίκη

Τίτλος: Memento Mori | Περί μνήμης και φθαρτότητας για μια νέα ταφική τελετουργία στη Θεσσαλονίκη

Φοιτητές: Λούντζης Γεώργιος Διονύσιος, Νικολαϊδη Γαλήνη

Επιβλέπων: Τζομπανάκης Αλέξιος

Σχολή: Πολυτεχνείο Κρήτης, 2022

Η φύση του θανάτου αποτέλεσε πηγή στοχασμού από τις πρωτόγονες κοινωνίες μέχρι και σήμερα, όντας ένα δεδομένο της ανθρώπινης υπόστασης που ρυθμίζει την ίδια την ζωή και την συμπεριφορά του ανθρώπου.

Σκοπός της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι ο επαναπροσδιορισμός της σχέσης του ανθρώπου με το ζήτημα του θανάτου, μέσα από την ανάδειξη της μνήμης προγενέστερων και υφιστάμενων ιστορικών χώρων ταφής, καθώς και τη δημιουργία μιας νέας ταφικής τελετουργίας που εισάγεται στον ευρύτερο αστικό ιστό της Ευαγγελίστριας στη Θεσσαλονίκη.

Πιο συγκεκριμένα, μέσω ενός οργανωμένου συστήματος δημοσίων χώρων επιτυγχάνεται η ενοποίηση της περιοχής της Ροτόντας και της Παλιάς Φιλοσοφικής σχολής, στη θέση της οποίας εκτεινόταν η Εβραϊκή Νεκρόπολη, με την ευρύτερη έκταση των κοιμητηρίων της Ευαγγελίστριας έως και τους κήπους του Πασά.

Επιπλέον η επανάχρηση της πρώην σχολής τεχνών και επαγγελμάτων Ισλαχανέ και του νοσοκομείου Αγίου Δημητρίου, σε συνδυασμό με τον σχεδιασμό δύο νέων μονάδων, κέντρου αποτέφρωσης και κομποστοποίησης νεκρών σωμάτων, στοχεύουν στην δημιουργία μιας ολιστικής τελετουργικής διαδικασίας.Η μονάδα κομποστοποίησης νεκρών σωμάτων και το κέντρο αποτέφρωσης χωροθετούνται στην δασώδη περιοχή, δίπλα από τους κήπους του Πασά.

Το ρέμα της Ευαγγελίστριας ως μέσο κάθαρσης και αναγέννησης κατέχει μεταβατικές συζεύξεις, καθώς λειτουργεί ως όριο και ως σύνδεση των δύο περιοχών και ταυτίζεται με τον Αχέροντα ποταμό.

Οι πρώην δεξαμενές λειτουργούν ως Πύλη για το κέντρο αποτέφρωσης και αποτελούν ένα μεταβατικό κατώφλι ανάμεσα στους δύο κόσμους, καθώς προετοιμάζει τον επισκέπτη μέσω μιας σωματικής και ψυχολογικής εμπειρίας.

Στον σχεδιασμό των νέων μονάδων μεταγράφονται ο κάθετος και ο οριζόντιος άξονας που εντοπίζονται στα κοιμητήρια της Ευαγγελίστριας. Συγκεκριμένα, ο άξονας που κατέχει τον πιο έντονο συμβολικό χαρακτήρα είναι ο κάθετος, καθώς η καθετότητα τονίζει την επιστροφή στη μήτρα της Γης. Ο συμβολισμός της καθετότητας υποδεικνύει δύο κατευθύνσεις, την κατεύθυνση προς τα ουράνια και το Θείο και την κατεύθυνση προς τα κάτω, τη σύνδεση με το Επέκεινα.

Παράλληλα, ο οριζόντιος άξονας συνδέεται με την ανάπαυση, δηλαδή τη στάση του νεκρού σώματος.

Έτσι, το ζήτημα της ταφής εντάσσεται στον αστικό ιστό και την καθημερινή ζωή των κατοίκων, καθιστώντας τους συγκεκριμένους χώρους ικανούς να λειτουργήσουν ως πολυδιάστατα αστικά κύτταρα και ως χωρικοί φορείς νοημάτων που εγείρουν πολύμορφες αναγνώσεις της πόλης και του τόπου.