Διπλωματική εργασία: Μία
νέα ταφική τελετουργία στη Σαντορίνη
Φοιτήτρια: Ευγνωσία
Μεντεσίδου
Επιβλέπων καθηγητής:
Σπύρος Παπαδημητρίου
Σχολή: ΑΠΘ,
Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, 2019
Γενική
περιγραφή της διπλωματικής
Αφετηρία
της διπλωματικής αποτελεί η σύγχρονη απόκριση του ανθρώπου στο θάνατό του. Ο θάνατος σήμερα αποτελεί ένα μακάβριο ζήτημα που εκλείπει από τη καθημερινή
πρακτική. Αυτός αποτελεί ένα δυσάρεστο γεγονός, ωστόσο, η στάση απέναντί του
είναι αυτή που καθορίζει και τη στάση απέναντι στην ζωή. Στόχος της παρούσας
εργασίας είναι ο επαναπροσδιορισμός της αντίληψης του ανθρώπου γύρω από την
ύπαρξη και τη περατότητά του. Ο κύκλος της ζωής δείχνει ότι τίποτα δεν χάνεται.
Η ζωή είναι ένα ταξίδι γεμάτο εμπειρίες που αξίζει να μνημονευτούν.
Στη
παρούσα εργασία επιχειρείται μία σύγχρονη στάση απέναντι στο θάνατο, με μία πιο
θετική χροιά. Αυτό επιχειρείται μέσα από τη δημιουργία μίας νέας ταφικής
τελετουργίας κατά την οποία ο αποθανών ή η οικογένειά του επιλέγουν το θέρετρο
αυτό ως το χώρο αποχαιρετισμού τους. Στην ουσία οι χρήστες μένουν στο θέρετρο
αυτό ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Κατά τη περίοδο αυτή αποχωρίζονται μετά
τιμών τον άνθρωπό τους, τελείται η διαδικασία της τελετουργίας, η διεργασία της
αλκαλικής υδρόλυσης και γίνεται η ενθύμηση του αποθανόντος. Παράλληλα οι
συγγενείς αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, αποδέχονται την απώλεια, εκτιμούν τη ζωή
και εν τέλει επιστρέφουν στη κανονικότητα.
Δεδομένα
Η
αρχιτεκτονική κατασκευή που παράχθηκε τοποθετήθηκε στη περιοχή της Πλάκας
Μεγαλοχωρίου, στη Σαντορίνη. Η Σαντορίνη, ως χαρακτηριστικό παράδειγμα που
δείχνει πότε το ήπιο - πότε το καταστροφικό πρόσωπο της, είναι ένας επίγειος
παράδεισος τουρισμού, παγκόσμιος προορισμός, με σπάνια ομορφιά. Ηφαιστειογενές
νησί, γεννημένο από λάβα, με ένα από τα πιο βίαια ηφαίστεια στον κόσμο που
αλλάζει συνέχεια μορφές. Η φωτιά, η Γη, ο αέρας, το νερό και ο «αιθέρας» ως
καταλύτης της ζωής, ενυπάρχουν σε αυτό το τοπίο των έντονων αντιθέσεων. Ο χώρος
βρίσκεται σε έναν διαρκή κύκλο ζωής και θανάτου, μνήµης και λήθης. Πιο
συγκεκριμένα επιλέχθηκε ως τοποθεσία η περιοχή των παλιών λουτρών, στα οποία
αναβλύζουν ιαματικά νερά με θεραπευτικές ιδιότητες. Σημαντικός παράγοντας για
την επιλογή του αποτέλεσε ακόμη η ανεμπόδιστη θέα προς τη καλντέρα και το
ηφαίστειο, μία από τις καλύτερες του νησιού.
Απαρχή
της διπλωματικής αυτής αποτέλεσαν τα πορίσματα μίας εκτεταμένης έρευνας γύρω
από το ζήτημα των διαφόρων πρακτικών μνήμης περί θανάτου, σε παγκόσμιο πλαίσιο
σε βάθος χρόνου. Όπως έγινε κατανοητό, μέσα από αυτή τη μελέτη, η απόκριση του
ανθρώπου στον θάνατο διαφέρει σε μεγάλο βαθμό ανάλογα με τη θρησκεία, τη
τοποθεσία και τη χρονολογία. Τα τελευταία χρόνια, στο δυτικό τρόπο σκέψεις ο
θάνατος αποτελεί ένα ατυχές γεγονός και παραγκωνίζεται από τη καθημερινή
πρακτική. Παράλληλα μελετήθηκαν διεξοδικά παραδείγματα τελετουργιών, χώρων
καύσης, ταφής και ενθύμησης ώστε να είναι δυνατή η σχεδιαστική διαδικασία. Μέσα
από αυτή τη μελέτη προέκυψε η χρήση της αλκαλικής υδρόλυσης, ως μία εναλλακτική
βιώσιμη επιλογή, έναντι των υπαρχόντων διαδικασιών.
Αποτελέσματα
Η
αρχιτεκτονική κατασκευή είναι προσαρμοσμένη στο βραχώδες ανάγλυφο στο σημείο
των ιαματικών νερών, και ακροβατεί οριακά μεταξύ των στοιχείων της φύσης, με
θέα στη Καλντέρα. Η πρόταση αποτελείται από τη καθαρή γεωμετρία, στην οποία
επιτυγχάνεται τόσο η ενότητα όσο και η ανεξαρτησία των στοιχείων με τον
ημιυπαίθριο κεντρικό χώρο με τα υποστυλώματα που λειτουργεί ως ενοποιητικό
μέσο. Οι αρχές σχεδιασμού με αφορμές από τη γεωλογία και τη διάβρωση δημιουργούν
ένα τόπο στοχασμού, αλληλεπίδρασης, μνήμης, θεραπείας, και ανασυγκρότησης των
συγγενών μπροστά στο μεγαλειώδες του τοπίου. Λειτουργικά υπάρχουν χώροι
παροδικής κατοίκησης για δύο οικογένειες δέκα ατόμων, τελετουργίας, διεργασίας
της καύσης, ενθύμησης με ψηφιακά και φυσικά μέσα, εστίασης, συλλογικών
δραστηριοτήτων καθώς και λουτρών, αφού το νερό χρησιμοποιείται ως
σύμβολο ψυχικής και σωματικής κάθαρσης.
Γενικά
συμπεράσματα
Η
πρόταση αποτελείται από ένα μη συνηθισμένο θέρετρο στο οποίο οι ζωντανοί και οι νεκροί
συναντιούνται, ανεξάρτητα από τη πίστη τους, με σεβασμό στην προσωπική απώλεια.
Η αλκαλική υδρόλυση χρησιμοποιείται ως βιώσιμη διεργασία, υπό την έννοια του
κόστους και του χώρου, αφού είναι πιο φιλική προς το περιβάλλον συγκριτικά με
τη καύση νεκρών και τη ταφή. Εν κατακλείδι, Πρόκειται για μία τελετουργία κατά
την οποία ο θάνατος αντιμετωπίζεται ως υπενθύμιση, που στοχεύει στη γεφύρωση
του χάσματος της σύγχρονης ζωής και της πνευματικότητας.
