Διπλωματική Εργασία:
OFFSPOTS | Δυνατότητες αποσύνδεσης στην πόλη της ψηφιακής εποχής
Φοιτητές: Μαρακάκης
Εμμανουήλ, Μάρκου Όλγα
Επιβλέποντες Καθηγητές:
Ψυχούλης Αλέξανδρος, Λυκουριώτη Ίρις
Τμήμα Αρχιτεκτόνων
Μηχανικών Πανεπιστημίου Θεσσαλίας | Φεβρουάριος 2018
Την τελευταία δεκαετία φαίνεται ότι η τεχνολογία εισέρχεται
όλο και περισσότερο στην καθημερινότητα του ατόμου. Τα δίκτυα επεκτείνονται
συνεχώς και μοιάζουν να είναι «πανταχού παρόντα» ενώ παράλληλα οι χρήστες
προσκολλώνται όλο και πιο πολύ στις εξατομικευμένες υπηρεσίες που τους
παρέχονται μέσω του διαδικτύου και των σύγχρονων τεχνολογιών. Ζητήματα
προκύπτουν ωστόσο όσον αφορά τα παραγόμενα δεδομένα, που συλλέγονται,
αποθηκεύονται και αξιοποιούνται από τρίτους ενισχύοντας την επιτήρηση, την
εμπορευματοποίηση και την άσκηση εξουσίας.
Συγχρόνως, οι δυνατότητες που έχει
το άτομο να αντισταθεί στο σύγχρονο αυτό μοντέλο μοιάζει να περιορίζονται
συνεχώς λόγω της καθολικής συνδεσιμότητας. Διερευνούνται λοιπόν οι δυνατότητες
αποσύνδεσης από τα δίκτυα στο σύγχρονο αστικό περιβάλλον, ως μία προσπάθεια
επαναπροσδιορισμού των ορίων της συνδεσιμότητας. Το εγχείρημα αποσκοπεί στην
ικανοποίηση μίας αναδυόμενης ανάγκης· να βρεθεί κανείς εκτός δικτύου.
Έτσι,
επιχειρείται η ανάδειξη ενός νέου δικτύου που λειτουργεί παράλληλα με το ήδη
υπάρχον και βασίζεται σε άλλα ώστε να διαδοθεί. Ξεκινώντας από το αστικό δίκτυο
και την πόλη του Βόλου η δράση επεκτείνεται στο εθνικό δίκτυο και εν συνεχεία
στο δίκτυο της Μεσογείου, βασιζόμενη σε ένα σενάριο διάδοσης και εδραίωσης της ανάγκης
για αποσύνδεση. Αποσκοπεί στην ανάδυση μίας νέας κοινότητας με κοινές ανησυχίες και στόχο τον
επαναπροσδιορισμό της καθολικής δικτύωσης.
Συγκεκριμένα,
προτείνεται η δημιουργία κατασκευών με την ονομασία ‘offspot’, όπου με την
χρήση μίας συσκευής jammer η σύνδεση στο δίκτυο είναι ανέφικτη. Πρόκειται για
χώρους που ορίζουν ένα νέο δίκτυο μέσα στο ήδη υπάρχον και δίνουν στο άτομο την
δυνατότητα να αποσυνδεθεί από τα ψηφιακά δίκτυα. Έτσι, η εργασία αυτή
πραγματεύεται το σενάριο όπου η ανάγκη ύπαρξης παρακομβικών χώρων βρίσκει
ολοένα και μεγαλύτερη ανταπόκριση και χρησιμοποιώντας ήδη υπάρχοντα δίκτυα
παίρνει μορφή και εξελίσσεται σε 3 στάδια.
Αρχικά
δημιουργείται ένα offspot από μια ομάδα ατόμων στο πλαίσιο ερευνητικής
διαδικασίας με συμμετοχή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Αυτή η κατασκευή είναι η
πρώτη έκφραση της ανάγκης αποσύνδεσης σε χωρική μορφή και η αφετηρία για την
έναρξη ενός διαλόγου και μιας νέας κοινότητας. Καθώς η ανάγκη αυτή αρχίζει να
βρίσκει ανταπόκριση έρχεται να διεκδικήσει την επέκτασή της πέρα από το άσυλο
του Πανεπιστημιακού χώρου και τα πλαίσια της έρευνας στον αστικό ιστό και
δημόσιο χώρο.
Το
δεύτερο στάδιο, λοιπόν, είναι η διασπορά των offspot μέσα στον αστικό ιστό.
Έτσι, επιλέγονται σημεία με δημόσιο χαρακτήρα και μεγάλη κινητικότητα μέσα στην πόλη του Βόλου όπου θα τοποθετηθούν
οι κατασκευές και πλέον θα διασταυρώνονται με τις υπάρχουσες δομές και ροές.
Στο
σημείο αυτό γίνεται μία χαρτογράφηση των κοινόχρηστων-δημόσιων χώρων του Βόλου
που συμπεριλαμβάνουν τα πάρκα, τις πλατείες, τα πανεπιστήμια, το δίκτυο
πεζοδρόμων και τις παραλίες. Διαμορφώνονται έτσι πέντε τυπολογίες κατασκευών
ώστε να τοποθετηθούν στον εκάστοτε χώρο. Στο κέντρο κάθε κατασκευή τοποθετείται
μία συσκευή jammer που εκπέμπει σε ορισμένη ακτίνα (από 1 μέχρι 3.5 μέτρα),
δημιουργώντας μία νοητή σφαίρα, μέσα στην οποία παρεμποδίζεται η σύνδεση στα
δίκτυα. Η σφαιρική αυτή εμβέλεια καθορίζει και την γεωμετρία της κατασκευής.
Ξεπερνώντας
τα όρια του τοπικού-αστικού ιστού επιδιώκεται η επέκταση του δικτύου αυτού και
εκτός των ορίων του Βόλου. Λαμβάνοντας υπόψη τον χαρακτήρα και την ιστορία της
πόλης ως ένα σημαντικό λιμάνι της Ελλάδας και της Μεσογείου επιλέγεται η μεταφορά του δικτύου μέσω
θαλάσσης.
Για
τον λόγο αυτό ανακατασκευάζεται ένα πλοίο το οποίο, απαρτιζόμενο από μια ομάδα
ατόμων, θα αποθηκεύει και θα μεταφέρει τις κατασκευές στις πόλεις που έχουν
επιλεγεί. Σε συνεργασία με εκάστοτε όμαδες σε κάθε πόλη οι κατασκευές θα
συναρμολογούνται και θα τοποθετούνται στα σημεία που κρίνεται ωφέλιμο.
Συγχρόνως, το ίδιο το πλοίο θα λειτουργεί σαν ένα πλωτό offspot. Το πλοίο που
επιλέγεται είναι μικρών διαστάσεων επιβατηγό-οχηματαγωγό ανοιχτού τύπου, λόγω
της δυνατότητας του να μεταφέρει μεγάλο φορτίο. Μέσα σε αυτό διαμορφώνονται
χώροι διαμονής και αναψυχής για το πλήρωμα καθώς και ένας χώρος
συνάντησης-offspot με δημόσιο χαρακτήρα στο ανώτατο κατάστρωμα. Όταν το πλοίο
σταθμεύει σε ένα λιμάνι και αδειάζει από το φορτίο του, ο χώρος αποθήκευσης
(κατώτατο κατάστρωμα) μετατρέπεται σε μία ανοιχτή πλατεία επισκέψιμη για τους
κατοίκους της κάθε πόλης. Σε αυτήν τοποθετούνται δύο συσκευές jammer και κατά
συνέπεια δημιουργούνται οι εκάστοτε χώροι αποσύνδεσης.
Τα "OFFSPOTS" δίνουν, λοιπόν, την δυνατότητα προσωρινής και
οικειοθελούς αποσύνδεσης από τα δίκτυα μέσα στο αστικό περιβάλλον. Στόχος
είναι η επανεξέταση των ορίων της
συνδεσιμότητας και των δικαιωμάτων που έχει το άτομο να επέμβει σε αυτήν.
Παράλληλα, επιδιώκεται η ανάδειξη μίας κοινής προβληματικής, η επαγρύπνηση και
η ανάπτυξη διαλόγου. Το εγχείρημα έχει συμβολικό χαρακτήρα και μπορεί να
αντιμετωπισθεί ως μία προσπάθεια αντίστασης και αντίδρασης στο καθολικό
δεδομενοποιημένο μοντέλο.
Εξάλλου, όπως σημειώνει και ο Φουκώ:
«H αντίσταση επινοήθηκε με όρους άρνησης. Παρ’ ολα αυτά,
όπως το βλέπει κανείς, η αντίσταση δεν είναι μόνο μια άρνηση αλλά και μια
δημιουργική διαδικασία. Να δημιουργείς και να ξαναδημιουργείς, να
μετασχηματίζεις την κατάσταση, να συμμετέχεις ενεργά στη διαδικασία, αυτό
σημαίνει να αντιστέκεσαι.»
