Δ071.19 | Πεζονήσι, πεδίο πειραματικών τεχνών

Διπλωματική εργασία: Πεζονήσι, πεδίο πειραματικών τεχνών

Φοιτήτριες: Καλυβιώτη Κωνσταντίνα, Κουτσόγεωργα Δήμητρα

Επιβλέποντας καθηγητής: Ιωάννης Ζαχαριάδης 

Σύμβουλοι: Κώστας Ντάφλος, Παναγιώτης Βασιλάτος

Σχολή: Ε. Μ. Π.

Η διπλωματική εργασία αφορά το σχεδιασμό ενός πεδίου πειραματικών τεχνών στο νησί Πεζονήσι, στην περιοχή της Ερέτριας, στην Ελλάδα.

Το Πεζονήσι συνήθιζε να είναι τουριστικό θέρετρο έως τα μέσα του 1990 ενώ σήμερα αποτελεί έναν τόπο παρατημένο και ξεκομμένο από την κοινωνική ζωή της Ερέτριας.

Σημασιολογικά, το νησί αποτελεί για εμάς το πέρασμα από την Ερέτρια σε έναν τόπο έτερο. Περικυκλωμένο από θάλασσα, εξέχει του αστικού ήθους φτιάχνοντας τον δικό του κανόνα. Αυτή η συνθήκη ανέδειξε, αρχικά, το Πεζονήσι ως έναν ενδιαφέρον τόπο για χωρικό πείραμα. Επιπρόσθετα, ενσαρκώνει το μύθο της έρημης νήσου, επομένως  η φαντασία το καθιστά πεδίο δυνητικών διερευνήσεων ως πρότυπο συλλογικής ζωής , τόπο επιθυμίας και εμπειρίας ως πρότυπο πολιτικής πρακτικής.

Σε συνέχεια της παραπάνω σκέψης,  καθοριστική για εμάς υπήρξε η συνειδητοποίηση ότι το Πεζονήσι δεν είναι μόνο του αλλά αποτελεί μέρος ενός συμπλέγματος μικρών νησιών. Η εγγύτητα των νησιών αυτών καθώς και η αίσθηση του περίκλειστου που αυτά δημιουργούν σε συνδυασμό με τη θάλασσα,  γέννησαν την ανάγκη για το σχεδιασμό ενός εσωτερικού χώρου που θα απευθύνεται στο παραπάνω δίκτυο.

Σε επίπεδο πόλης το Πεζονήσι ενώνεται με την Ερέτρια μέσω μιας πεζογέφυρας. Έτσι, ένα άλλο στοιχείο που αποτέλεσε για εμάς έμπνευση, αν όχι ανάγκη, ήταν το γεγονός ότι ο δρόμος που οδηγεί στην πεζογέφυρα ξεκινά από το Αρχαίο θέατρο της Ερέτριας. Την ίδια στιγμή που τα αποτελέσματα των ερευνών μας μαρτυρούν πως το κοινωνικό σύνολο ζητά επιπλέον επαφή με τις τέχνες, η κοινωνική τοπογραφία της Ερέτριας υπαινίσσεται την επαύξηση της δραστηριότητας του θεατρικού χώρου, με έναν πιο σύγχρονο χαρακτήρα, στο Πεζονήσι.

Έτσι, σχεδιάζουμε έναν θεατρικό χώρο ο οποίος οριοθετείται από τα νησιά αλλά και το θαλάσσιο πεδίο μεταξύ αυτών. Έχοντας ως αναφορά την παράσταση Πολύτοπο του Ξενάκη, το Πεζονήσι αποτελεί ένα χωρικό έργο όπου οι δράσεις του ήχου και του φωτός παράγουν μια εφήμερη και χρονική αρχιτεκτονική σε συνδυασμό με τα γύρω νησιά, τη θάλασσα, τα καΐκια, τους ψαράδες, τη φώκια, τους γλάρους.

Διατηρώντας κριτική στάση απέναντι στον καθαρά τουριστικό χαρακτήρα που το νησί συνήθιζε να έχει προτείνουμε τη διαμονή και την ανάδραση διαφορετικών κοινοτήτων με σκοπό να συμμετέχουν στον τόπο, όχι μόνο καταναλώνοντας αλλά προσφέροντας.

Η βασική μας χειρονομία είναι η εισαγωγή ενός περιπάτου ώστε να επαναφέρουμε το Πεζονήσι στην καθημερινότητα της Ερέτριας. Ουσιαστικά, σχεδιάζεται ένας περίπατος στο νησί, ο οποίος όταν αποκτήσει οπτική επαφή με τα γειτονικά νησιά, γίνεται ρήγμα μέσα στο οποίο αποκτά πολλαπλές διαστάσεις και εμφανίζει  πολύπλοκες δημιουργικές στιγμές. Το βουνό εισχωρεί στο ρήγμα, ως μια φυσική διαδικασία, διαμορφώνοντας κήπους σε πολλαπλά επίπεδα με διαφορετικές ποιότητες.

Η χειρονομία ολοκληρώνεται καθώς το κτίριο στρίβει κάθετα στον άξονά του και εισχωρεί στο βουνό. Βγαίνοντας ξανά στο φως από την άλλη πλευρά του λόφου, δημιουργεί  μια βεράντα όπου κανείς κοιτά την Ερέτρια, το σημείο που ξεκίνησε, την πρώτη αναφορά.

Ως προς τις αρχές σχεδιασμού, εξωτερικά ακολουθούμε την πρωτόλεια και δωρική γραφή μιας ήρεμης εγκατάστασης , που μοιάζει σαν να υπήρχε ανέκαθεν στο νησί, ενώ εσωτερικά πειραματιζόμαστε με την πολυπλοκότητα του μεταβλητού, τα ευέλικτα ελαφριά στοιχεία και την έννοια του αναστρέψιμου χώρου.

Γυρνώντας στην αρχή της προβληματικής που θέσαμε, σχετικά με το τι αντιλαμβανόμαστε ως θεατρικό χώρο, κλείνουμε την εργασία αυτή προτείνοντας, στον αιγιαλό του συμπλέγματος  των νησιών  αλλά και στο θαλάσσιο χώρο μεταξύ τους, μια επαναλαμβανόμενη υποδομή με βασικές ηλεκτρομηχανολογικές παροχές, ''ανοιχτά'' σχεδιασμένη, ώστε να δηλώνει περισσότερο μια πρόθεση παρά μια παγιωμένη κατάσταση.

Προσπαθήσαμε να είμαστε κομμάτι της παράδοσης του ελληνικού τοπίου, το οποίο λόγω γεωγραφίας, επιτρέπει σχέσεις εγγύτητας.

Χρησιμοποιήσαμε τις  σχέσεις αυτές και τις ποιότητες που προϋπήρχαν στον ευρύτερο τόπο, ώστε να σχεδιάσουμε έναν αρχιτεκτονικό χώρο από ύλη, ήχο, φως, χρόνο, χρώματα και κενό. Αντιλαμβανόμαστε, τέλος,  το δικό μας αρχιπέλαγος, ως ένα μόνο παράδειγμα χρήσης της εσωτερικότητας και της ενότητας του ελληνικού τοπίου,  που μαρτυρά τον κόσμο ως σύνολο.

_______________________________________________________

Thesis: Pezonisi, field of experimental arts

This thesis refers to a field of experimental arts on the island Pezonisi which is in the region of ​​Eretria, in Greece.

Pezonisi used to be a tourist resort until the mid 1990s. Nowadays is an abandoned place, seclusived from the social life of Eretria.

Semantically, we approached  the island as a passage from Eretria to a place with different identity. Surrounded by the sea, it stands out from the urban ethics, making its own rules. This idea, initially, emerged Pezonisi as an interesting place for a spatial experiment.

In addition, Pezonisi embodies the myth of the desert island. That means that humans who are going to live there are absolutely separate and absolute creators of the world anew.

According to Deleuze imagination makes the deserted island a model, a prototype of the collective soul. The island would be the dream of humans, a place of desire and experience, as a model of political practice.

Regarding Pezonisi as a field of potential exploration we extended the limits of our research. The realization that Pezonisi is not alone but part of a complex of small islands, was crucial for us. The proximity of these islands, as well as the sense of enclosure they create in conjunction with the sea, animated the idea of designing a new internal space that would be referred to the above network.

As far as the relation with the city is concerned, Pezonisi is connected with Eretria through a footbridge. Another element that inspired us was the fact that the straight road that leads to this footbridge begins from Eretria’s Ancient Theater. At the same time that the results of our research indicated that the social community is demanding more contact with arts, Eretria's social topography implies an augmentation of the theatrical space, with a modern character, in Pezonisi.

According to the above statement, we designed a theatrical space that is delimited by the islands and the seawater between them. Referring to Polytopo, a theatrical play of Xenakis, Pezonisi is a spatial composition where the actions of sound and light produce ephemeral and temporal architecture, that is combined with the surrounding islands, the sea, the boats, the fishermen, the seals, the seagulls.

Maintaining a critical attitude towards the tourist character that the island used to have, we suggest also a residential program about different communities that allows them to participate in the everyday life of the island, not just consuming, but also offering. 

Our main gesture is the insertion of a walk that will be able to incorporate Pezonisi back to Eretria’s everyday life. Loyal to the topography of the island, we design a path as an open system that changes forms and shapes.

As you enter the island the terrain is formed like a walk that leads you to the cliff. At the time you are already in a semi high level , able to make eye contact with the neighboring islands, the ground becomes a crevasse in which the walk receives multiple dimensions and exhibits complex creative moments. The mountain enters the crevasse, as a natural process, forming multi-level gardens with different qualities. The combination of these qualities of space (outdoor, semi-outdoor, open spaces) compose the main body of our structure.

The gesture is completed as the structure turns perpendicular to its axis and penetrates the mountain. On the other side of the hill, a terrace appears, where one can enjoy the view of Eretria, the first reference after all.

According to the design principles we set, externally, we follow the primordial and doric approach of a tranquil settlement, which seems to exist on the island all along. Internally, we experiment with the complexity of the mutative pieces, the flexible elements and the concept of reversible space. 

Finally, realizing, throughout the project, that Pezonisi  is only one of the parts  that compound the theatrical space, we propose, on the coastline of the islands but also on their coastal waters,  a repeated infrastructure with basic electromechanical facilities on it. This infrastructure will be 'open' designed, in order to declare more an intention rather than an established form.

We tried to be part of the ancient wisdom of the traditional Greek landscape.  Due to geography, this tradition allows and, finally, promotes relations of proximity.

We used these relations, that landscape offers, as well as the natural beauty of the place, to compose an architectural space from materials, sound, light, time, color and space. Our archipelago is only one example of using the unity of the Greek landscape, which, finally, reveals the world as a whole.