Διπλωματική εργασία: Πρόταση σχεδιασμού
για το τμήμα εικαστικών και εφαρμοσμένων τεχνών στη Φλώρινα
Φοιτήτριες:
Περδικούρη- Παπαδοπούλου Ζωζώ,
Λυμπερίδου Μαρία
Επιβλέποντες: Γαβρήλου Έβελιν, Κοτιώνης Ζήσης
Σχολή: Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, 2020
Για τον σχεδιασμό δημόσιου πανεπιστημίου, αναζητούμε τη
σημασία του δικτύου στην καθημερινότητα και κατ’ επέκταση στην εκπαίδευση και
την καλλιτεχνική παραγωγή. Στο δίκτυο
θεωρούμε εξίσου σημαντικές και τις δυο του εκφάνσεις: την αναλογική και την
ψηφιακή. Αναλογική με την έννοια της εγγύτητας, των σχέσεων και της τυχαίας
συνάντησης, και την ψηφιακή- το διευρυμένο «εδώ», τον ‘νέο’ κοινό τόπο.
Θεωρούμε τη διπλή εμφάνιση του δικτύου αναγκαία και την
διατήρηση του δημόσιου χώρου ζωτική. Όχι μόνο ως ενδιάμεσο χώρο μεταξύ
προορισμών αλλά ως χώρο επιτέλεσης της δημόσιας ζωής. Το πανεπιστήμιο ήταν και
πιστεύουμε ότι θα πρέπει να παραμείνει (ή να γίνει) ένας τέτοιος χώρος.
Με αφορμή τον ανοιχτό αρχιτεκτονικό διαγωνισμό για την ανέγερση νέου κτιρίου του τμήματος
εικαστικών και εφαρμοσμένων τεχνών της Φλώρινας, που ολοκληρώθηκε το 2019,
επανεξετάζουμε την χωροθέτηση του κτιρίου και το πρόγραμμα του.
Για να ανοίξει συζήτηση για το ψηφιακό δίκτυο, αναγκαίο και
αντιληπτό ως δημόσιος χώρος, τοποθετούμε στο νέο οικόπεδο μια βάση δεδομένων.
Το δίκτυο όμως δεν αφορά μόνο την εξωστρέφεια και τη μεγάλη κλίμακα. Ποιος
είναι ο ρόλος του σχεδιασμού στο σήμερα, κοιτώντας την παραγωγή με την ευρεία
έννοια και όχι την στενά οικονομική, δηλαδή την παραγωγή γνώσης, πληροφορίας
και ελεύθερης πρόσβασης σε αυτήν, σχέσεων και στάσεων ζωής σε μια
μετα-βιομηχανική κοινωνία;
Το τμήμα εικαστικών και εφαρμοσμένων τεχνών στη Φλώρινα
Από το 2006 το τμήμα λειτουργεί στο κεντρικό κτίριο της
λεωφόρου Μοναστηριού, περίπου 3 χλμ. από το κέντρο της Φλώρινας, και σταδιακά
παραχωρήθηκαν στη σχολή κτίρια σε κοντινά χωριά. Συγκεκριμένα, ένα παλιό
σχολείο στην Πρώτη, ένα σχολείο και ένα ΚΑΠΗ στο Μεσονήσι και ένα στην
Κλαδορράχη όπου είναι το αρχείο του τμήματος.
Ο διάσπαρτος τρόπος λειτουργίας του τμήματος ακούγεται πιο
ενδιαφέρων απ’ ό, τι είναι. Οι μεγάλες αποστάσεις, σε αναλογία πάντα με το
μέγεθος της πόλης, ενώ δημιουργούν την εικόνα μιας συνεχούς κίνησης και
αλληλεπίδρασης, φτιάχνουν τελικά ένα μοντέλο αρκετά στατικό και χωρίς πολλές
συναντήσεις. Η σχολή χρειάζεται να συγκεντρωθεί, από αυτό το αίτημα προκύπτει
και ο ανοιχτός αρχιτεκτονικός διαγωνισμός που ολοκληρώθηκε το 2019. Το οικόπεδο
που προτείνεται για το νέο κτίριο βρίσκεται στο σημείο της υπάρχουσας σχολής ,
στην οδό Μοναστηρίου. Ένα σημείο που δε θα βρεθεί κανείς τυχαία, χωρίς
περαστικούς, που δεν το προσεγγίζει κανείς εάν δεν έχει λόγο να το κάνει.
Επιλογή οικοπέδου
Τοποθετούμε το καινούριο κτίριο στον αστικό ιστό της πόλης
της Φλώρινας στο στρατόπεδο του πρώτου
τάγματος πεζικού. Το πρόγραμμά του μπορεί να περιλαμβάνεται αλλά δεν το
εξαντλεί.
Πολλά στρατόπεδα με την ανάπτυξη των πόλεων βρέθηκαν στα
κέντρα τους, και συνήθως σε κομβικά σημεία. Αυτό το κομμάτι γης, αν δεν είχε
τον εξωεδαφικό χαρακτήρα του στρατοπέδου, θα ήταν κομμάτι της πόλης. Το
φανταζόμαστε να ανοίγει για να γίνει ένας νέος δημόσιος χώρος για την πόλη,
μετατοπίζοντας τη προσοχή μας στη
διαχείριση της έκτασης του στρατοπέδου ως νέο κομμάτι της πόλης, που ήταν πάντα
εκεί αλλά εσωστρεφές και αυτοαναφορικό. Λόγω έλειψης πληροφοριών για το
εσωτερικό του, η πρότασή μας δεν περιλαμβάνει διατήρηση και επανάχρηση των
κτισμάτων του.
Κρατάμε μόνο την κεραία ασυρμάτου, λίγο σαν μνημείο , ένα
ίχνος εξωεδαφικότητας.
Πρόγραμμα
Με την λογική της μη-σκληρής-ταξινόμησης, αλληλεπικαλυπτόμενα συστήματα μπορούν να
μπουν στο οικόπεδο. Χρήσεις που υπάρχουν ήδη ή θα εμφανιστούν ως ανάγκες στο
μέλλον. Προτείνουμε προσθήκες για τη διεύρυνση του δικτύου και του ρόλου του
πανεπιστημίου. Βασιζόμενες στο
εγκεκριμένο πρόγραμμα του διαγωνισμού, καθως και τις συζητήσεις με καθηγητές,
φοιτητές και τελειόφοιτους, προσθέτουμε ένα data center, ανοιχτούς για τη πόλη
χώρους-εργαστήρια, καθώς και εγκαταστάσεις για την υποστήριξη προγραμμάτων
residency + workshop.
/ΣΧΕΔΙΑ
Επίλογος
Οι μικρότερες πόλεις διατηρούν τις αποδείξεις μιας μετάβασης.
Οι μεταβολές εκεί συμβαίνουν πιο αργά και είναι περισσότερο αναγνωρίσιμες, αφού
το παρόν συνυπάρχει με ένα παρελθόν που αντιστέκεται στην υποχώρηση. Το νέο
στοιχείο εντοπίζεται γρηγορότερα απ’ ότι στην κίνηση μιας μητρόπολης, και αυτό,
ακόμα και αν αντιμετωπίζεται καχύποπτα σε πρώτη φάση και για διάφορους λόγους,
σημαίνει τουλάχιστον πως του δίνεται σημασία.
Στη Φλώρινα ένα πρώην στρατόπεδο μπορεί να είναι και ένα
καινούριο πανεπιστήμιο. Και αυτό να διευρύνει το φάσμα του, να γίνει κομμάτι
της πόλης, επισκέψιμο και παραγωγικό. Όχι με την στενά υλική ή οικονομική
έννοια, αλλά μιλώντας για παραγωγή εννοούμε την παραγωγή γνώσης, προσβάσιμης
πληροφορίας και σχέσεων.
