Δ063.21 | Σχεδιασμός Γεωλογικού Μουσείου και Εργαστηριακών χώρων Πετρωμάτων στη Σύρο

 

Διπλωματική: Σχεδιασμός Γεωλογικού Μουσείου και Εργαστηριακών χώρων Πετρωμάτων στη Σύρο

Φοιτήτρια: Καρδαρά Αγγελική, Τσιάρα Βασιλική, Προμογιάννη Γραμματική, Καρούλη Μαρια 

Επιβλέποντες:  Μαρία Αλεξάνδρα Γρηγοριάδου, Δημήτρης Πολυχρονόπουλος, Αντώνης Μιχαηλίδης

Σχολή: Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, 2021 

Η παρούσα διπλωματική εργασία προτείνει τη δημιουργία ενός γεωλογικού μουσείου στη Σύρο. Το κίνητρο πίσω από αυτήν την κατασκευή ήταν η δημιουργία ενός πόλου έλξης και ζύμωσης εκπαιδευτικών, πολιτιστικών και κοινωνικών διεργασιών, με σκοπό την ανάπτυξη του τουρισμού.

ΣΥΡΟΣ ΠΕΤΡΩΜΑΤΑ

Στις μέρες μας η Σύρος θεωρείται η πιο αντιπροσωπευτική τοποθεσία κυανοσχιστόλιθων και εκλογιτών στον κόσμο. Ολόκληρο το νησί είναι ένα γεωλογικό μουσείο, που όμοιό του δύσκολα βρίσκεται. Κάθε χρόνο, πανεπιστήμια από κάθε γωνιά της γης οργανώνουν γεωλογικές εκπαιδευτικές εκδρομές στη Σύρο, ενώ τα αποτελέσματα των μελετών τους δημοσιεύονται σε σπουδαία διεθνή επιστημονικά περιοδικά. Η Σύρος αποτελεί μια παγκόσμια γεωλογική κληρονομιά, που όλοι μας πρέπει να διατηρήσουμε και να αναδείξουμε.

ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ ΜΟΥΣΕΙΟΥ

Η παρέμβαση χωροθετείται στην Ερμούπολη, δεδομένου της άμεσης επαφής με τον οικισμό. Καθώς πρόκειται για μούσειο που αποτελεί πόλο έλξης για πολλούς τουρίστες και μη, η επιλόγη ενός πεδίου εύκολα προσβάσιμο, μέσα στον παραδοσιακό οικίσμο και παραθαλάσσιο ήταν το ζητούμενο.

Ξεκινώντας, για τη καλύτερη κατανόηση της περιοχής μελέτης έγινε μια ανάλυση ως προς τις κινήσεις στη περιοχή, τη δόμηση και τις χρήσεις γης. Η Σύρος διαθέτει καλό συγκοινωνιακό δίκτυο μιας και είναι ένα πολύ τουριστικό νησί . Η περιοχή μελέτης, η οποία βρίσκεται στην Ερμούπολη, συνδέεται άμεσα με το υπόλοιπο νησί κάνοντας τη πρόσβαση των επισκεπτών πολύ πιο εύκολη. Επίσης, εύκολη είναι και η πρόσβαση των πεζών μιας και η περιοχή κατακλύζεται από πολλά μονοπάτια που καταλήγουν στο οικόπεδο. Η περιοχή είναι έντονα δομημένη κυρίως με κατοικίες αλλά δε παύει να λείπει το στοιχείο του τουρισμού. Στόχος είναι η άμεση επαφή του επισκέπτη με τη φύση και κατ’ επέκτασή με τα πετρώματα , τη ψυχαγωγία κα την ενημέρωση αυτού , την αναψυχή και τον τουρισμό. Αυτό το επιτεύχθηκε με τη δημιουργία δραστηριοτήτων αλλά και με το κατάλληλο κλίμα που θα δόθηκε.

ΚΙΝΗΣΕΙΣ

Από την αρχή της μελέτης παρατηρήθηκε ότι το οικόπεδο είχε εξαιρετικά έντονη κλίση και αυτό υπήρξε μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για τον σχεδιασμό του μουσείου. Η χάραξη και τελικά ο σχεδιασμός ήταν αποτέλεσμα αυτής της παρατήρησης. Έτσι, το μουσείο έχει καθοδική πορεία δημιουργώντας τρία διαφορετικά επίπεδα παράλληλα με το έδαφος. Η υποδοχή βρίσκεται στη βόρεια πλευρά του και είναι προσβάσιμη από όλα τα σημεία. Μετά την υποδοχή ξεκινάει η έκθεση που χωρίζεται σε τρία επίπεδα. Το πρώτο επίπεδο διαθέτει την έκθεση ορυκτών και πετρωμάτων. Μετά την περιήγηση στο χώρο ο επισκέπτης μεταβαίνει στο δεύτερο επίπεδο το οποίο χωρίζεται σε δύο τμήματα χωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από αυτόν. Αυτό συμβαίνει, για να επιτευχθεί μια κυκλική πορεία ώστε να επανέλθει στο ίδιο επίπεδο. Σε αυτό το χώρο εκτός από τα φυσικά εκθέματα υπάρχουν και διαδραστικά.

Μετέπειτα, βρίσκεται το τρίτο επίπεδο των εκθέσεων. Πρόκειται, για έναν ανασκαφικό χώρο που διαθέτει σπάνια πετρώματα. Ο επισκέπτης, τελειώνει την περιήγηση του ανεβαίνοντας στο δεύτερο επίπεδο της έκθεσης, για να συνεχίσει στο υπόλοιπο τμήμα του μουσείου το οποίο διαθέτει κοινωνικό χαρακτήρα. Ουσιαστικά, ο επισκέπτης ξεκινάει από το σημείο Α καταλήγει στο σημείο Β έχοντας τελειώσει την περιήγηση στην έκθεση και κατευθύνεται στο σημείο Γ, που βρίσκεται η καφετέρια, η βιβλιοθήκη και άλλοι χώροι. Στόχος ήταν η δημιουργία μιας διαδρομής που να αφηγείται μια πλούσια χωρική εμπειρία που αρχίζει από τον δρόμο της πόλης και οδηγεί στον ιστορικό κόσμο των διαφορετικών περιόδων της γεωλογικής έρευνας.

Το 1^ο επίπεδο αποτελείται από την έκθεση και κάποιους βοηθητικούς χώρους. Ο επισκέπτης έχει την ευχέρεια να επιλέξει ανάμεσα σε εκθέματα χάρτες και επεξηγηματικές πινακίδες που καλύπτουν μεγάλη σειρά θεμάτων του γεωλογικού περιεχομένου. Επιπλέον, έχει την επιλογή να κινηθεί ελεύθερα στον χώρο. Το σκυρόδεμα παρέχει την κυρία δομη του κτιρίου και αποτελεί το φόντο για τα περισσότερα από τα εκθέματα. Στις αίθουσες εκθέσεων το μάρμαρο σηματοδοτεί το δάπεδο το οποίο είναι ανοιχτό μπεζ.

Το μουσείο βρίσκεται σε ένα επικλινές βραχώδες οικόπεδο με νότιο προσανατολισμό και προνομιακή θέα. Δομείται γύρω από ένα πυρήνα από σκυρόδεμα. Μέσα σε αυτόν τον πυρήνα αναπτύσσονται οι εκθεσιακοί χώροι του μουσείου το οποίο στηρίζεται σε στρογγυλά υποστυλώματα διαμέτρου 40 εκατοστών, αλλά και σε τοιχία. Επιλέξαμε το δώμα του κτιρίου να είναι φυτεμένο με την πρόθεση να ενσωματωθεί η ένταση του κτιρίου στην υπάρχουσα τοπογραφία και να δημιουργήσει ασαφή όρια μεταξύ του δομημένου και φυσικού περιβάλλοντος. Οι όψεις του κτιρίου είναι καθαρές με φεγγίτες που επιτρέπουν το φως να μπαίνει ελεγχόμενα στους χώρους.

Μετέπειτα, ο επισκέπτης βρίσκεται στο μεσαίο επίπεδο της έκθεσης. Ο χώρος αυτός διαθέτει δυο κλιμακοστάσια τα οποία χωρίζονται από μια ξύλινη κατασκευή που εμποδίζει την ορατότητα και την μετάβαση του επισκέπτη από τον έναν χώρο στον άλλο. Αυτό συμβαίνει γιατί την αριστερή πλευρά την επισκέπτεται στο τέλος και αποτελεί το τελικό κομμάτι της έκθεσης. Στα εκθέματα περιλαμβάνονται υψηλής αισθητικής δείγματα ορυκτών και πετρωμάτων καθώς διαθέτουν εκθέματα διαδραστικού περιεχομένου. Ο φωτισμός όπως προαναφέρθηκε μπαίνει ελεγχόμενα από τους φεγγίτες και την οροφή, δημιουργώντας ατμόσφαιρα στο χώρο.

Το 3ο επίπεδο της έκθεσης διαθέτει τον ανασκαφικό χώρο. Αποτελείται, από μια μεταλλική κατασκευή με μεταλλικά υποστυλώματα που δημιουργεί συγκεκριμένο τρόπο κίνησης. Τα εκθέματα δίνουν στον επισκέπτη την εικόνα της γεωλογίας και των πετρολογικών ενοτήτων της Σύρου, της σημασίας των ορυκτών για την οικονομία και τον πολιτισμό. Το συγκεκριμένο επίπεδο βρίσκεται κοντά στη θάλασσα για αυτό το λόγο τοποθετήθηκαν στην όψη μεγάλα ανοίγματα που προσφέρονται για θέα.

Αποχωρώντας από το τμήμα των εκθέσεων ο επισκέπτης μεταφέρεται στο κοινωνικό/διαδραστικό τμήμα του μουσείου. Πιο αναλυτικά, υπάρχει Καφετέρια, Βιβλιοθήκη, Τμήμα Εκπαιδευτικών, Αίθουσα πολλαπλών χρήσεων και Εργαστήρια Ερευνητών. Στόχος του συγκεκριμένου τμήματος του μουσείου ήταν να λειτουργεί και αυτόνομα, για αυτό τον σκοπό η σύνδεση με την αυλή του μουσείου κρίθηκε απαραίτητη. Επιπλέον, σε κάθε όροφο υπάρχει η δυνατότητα εκτόνωσης σε εξωτερικό χώρο. Συγκεκριμένα, το επίπεδο της καφετέριας και του πωλητηρίου διαθέτει εξώστη που προσφέρει πανοραμική θέα του νησιού. Στο επίπεδο της βιβλιοθήκης και των εκπαιδευτικών προγραμμάτων η δυνατότητα εκτόνωσης προφέρεται μέσο ενός κεντρικού αιθρίου που σημείο στάσης για όποιον το επιθυμεί. Στο επίπεδο των εργαστηρίων και της αίθουσας πολλαπλών όπου είναι και το επίπεδο της θάλασσας βρίσκεται ο αύλειος χώρος.

Το μουσείο βρίσκεται σε ένα εξαιρετικά επικλινές οικόπεδο. Οι χώροι τον εκθέσεων σχεδιάστηκαν βαθμιδωτά δημιουργώντας μια ιδιαίτερη σχέση μεταξύ αρχιτεκτονικής και περιβάλλοντος. Στην συμβίωση του υφιστάμενου τοπίου με το κτίριο συμβάλει και το φυτεμένο δώμα το οποίο αποτελεί μέρος του παθητικού σχεδιασμού με την βελτίωση της θερμομόνωσης και του μικροκλίματος που προσφέρει. Για τις φυτεύσεις στα δώματα έχουν επιλεγεί τοπικά είδη βλάστησης, με χαμηλές ανάγκες σε άρδευση, αναδεικνύοντας το φυσικό τοπίο. Ο φυσικός φωτισμός στο κτιριακό περιβάλλον ενέπνευσε την δημιουργία ενός κτιρίου που η αξιοποίηση του επιτυγχάνει οπτική άνεση μέσα στο κτίριο, εξοικονόμησης ηλεκτρικής ενέργειας αλλά και μια γενικότερη βελτίωση στους χώρους του μουσείου συνδυάζοντας φως, θέα, και ρύθμιση της εισερχόμενης ηλιακής ενέργειας.

Στα πλαίσια της μελέτης του φυσικού περιβάλλοντος και των πετρωμάτων του νησιού, δημιουργήθηκε η ανάγκη ένταξης στο κτιριολογικό πρόγραμμα του μουσείου, ενός χώρου πληροφοριών και δυνατότητας μετακίνησης σε κάποιες περιοχές όπου εμφανίζονται τα σημαντικότερα είδη πετρωμάτων του νησιού. Κύριο μέλημα αυτής της διαδρομής, ήταν η βιωματική εμπειρία αλλά και η άμεση επαφή του επισκέπτη με το φυσικό τοπίο.