Τίτλος: Τata[ma] House: Η ελάχιστη κατοίκηση ως
μέσο επαναπροσδιορισμού της σχέσης ανθρώπου φύσης
Φοιτήτρια: Κόκκα Γεωργία
Επιβλέπων:
Μπούρας Κωνσταντίνος
Σχολή: Πανεπιστήμιο
Δυτικής Αττικής
Στόχος της παρούσας εργασίας είναι ο σχεδιασμός
μιας ελάχιστης κατοικίας με έμφαση στη σχέση ανθρώπου-φύσης. Πρόκειται να
παρουσιαστεί ο σχεδιασμός μιας κατοικίας ελάχιστης δόμησης, με όσο το δυνατόν
μικρότερο ίχνος στο φυσικό περιβάλλον, η οποία να εξυπηρετεί τη συνολική
εμπειρία του κατοικείν εναρμονισμένη με την φύση.
Δεδομένης της σημερινής υποβαθμισμένης σχέσης του
ανθρώπου με τη φύση, τα ερωτήματα που παράγονται αφορούν τον επαναπροσδιορισμό
της σχέσης τους μέσω της έννοιας της μικροκατοικίας, δηλαδή σε μια μεθερμηνεία
της αρχαίας καλύβας.Ο σύγχρονος αστικός τρόπος ζωής, ο οποίος χαρακτηρίζεται
από ταχύτητα και κινητικότητα, έχει μεταβάλλει σημαντικά την σχέση του σύγχρονου ανθρώπου με τον χώρο και τον τρόπο που βιώνει την κατοικία.
Με απασχόλησε η μεταβολή της σχέσης του ανθρώπου με τον χώρο που κατοικεί και
πως αυτή η μεταβολή έχει επαναπροσδιορίσει την χωρική εμπειρία. Στις σύγχρονες
κατοικίες των μεγάλων αστικών κέντρων, ο ζωτικός χώρος μειώνεται συνεχώς. Αυτό
σε συνδυασμό με την υπερκατανάλωση του σύγχρονου ανθρώπου οδηγεί σε μικρής
έκτασης υπερφορτωμένους χώρους, σε μία προσπάθεια να στοιβαχτούν τα πάντα σε
ελάχιστα τετραγωνικά.
Επιπλέον, η αστικοποίηση που είναι πια παγκόσμιο
φαινόμενο, και εξαπλώνεται με ταχύτατους ρυθμούς, αποξενώνει τους ανθρώπους από
την εμπειρία της φύσης. Ο σύγχρονος άνθρωπος έχει αποξενωθεί σε μεγάλο βαθμό
από το φυσικό περιβάλλον και η
προσπάθεια του να ανακτήσει τη σχέση του με την φύση περιορίζεται κυρίως σε
τεχνητές εμπειρίες.
Η μείωση του χωρικού αποθέματος, η αύξηση των
πληθυσμών, η αυξημένη ζήτηση στέγασης, η οικονομική κρίση, η κλιματική
αλλαγή, η ανάγκη διαρκούς κίνησης και
αλλαγής, η μετακίνηση πληθυσμών είναι μόνο μερικοί από τους λόγους που η
σύγχρονη κατοίκηση απαιτεί την ελάχιστη διαβίωση.
Η ελάχιστη κατοίκηση μοιάζει
πλέον μονόδρομος. Ο σύγχρονος άνθρωπος και κυρίως ο εργαζόμενος, που αποτελεί
το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού των αστικών κέντρων έχει απόλυτη ανάγκη από
μια συνθήκη διαβίωσης που να βασίζεται στην ταχύτητα και τη ευελιξία.
Η
σύγχρονη κατοίκηση συνυφασμένη πλέον με την αστικότητα οδήγησαν σταδιακά στην
αποξένωση του ανθρώπου από το φυσικό περιβάλλον. Καθώς οι συνθήκες ζωής έχουν
αλλάξει, έχουν συμπαρασύρει την σύγχρονη κατοίκιση, από την προηγούμενη τάση
για αρχιτεκτονική επέκταση μεγάλης κλίμακας και ιδιοκτησίας, σε μια τάση του
ελάχιστου, του προσωρινού, του ευέλικτου.
Η ελάχιστη και
ευέλικτη κατοικία, τόσο ως χώρος διαβίωσης όσο και ως εκφραστής της έννοιας του
λιτού βίου, αντιμετωπίστηκε από τους αρχιτέκτονες με μια ιδιαίτερα
ανθρωποκεντρική διάθεση, ώστε η κατοικία να αναπροσαρμόζεται στης ανάγκες του
κατοίκου της.
Αυτό σε συνδυασμό με την τεχνολογική εξέλιξη, έδωσε νέες
πρωτοποριακές δυνατότητες στον σχεδιασμό. Όμως, πάρα τις προθέσεις, συχνά η
ελάχιστη κατοικία αντιπροσώπευε μία οριακή κατάσταση κατοίκησης και εκπλήρωσης
των βασικών βιολογικών αναγκών. Ίσως γιατί αναπτύχθηκε κυρίως πάνω στον άξονα
του να ανταπεξέλθει η κατοικία στο
πλαίσιο της βιομηχανοποίησης. Ίσως γιατί απευθύνονταν κυρίως στην εργατική
τάξη.
Παρόλα αυτά η
εξέλιξη της ελάχιστης κατοικίας έδωσε εξαιρετικά δείγματα ευελιξίας και λειτουργικότητας και έβαλε τις βάσεις για
νέες προοπτικές. Στους κόλπους της, άνοιξε η συζήτηση για την έννοια της
αυτόνομης ελάχιστης διαβίωσης, ακόμη και εκτός της αστικότητας στην οποία δημιουργήθηκε.
Αν η κατοίκηση σε μια ελάχιστη δομή εκτός αστικού
ιστού, εκφράζει την βαθύτερη επιθυμία του ανθρώπου να έρθει πιο κοντά στη φύση,
να την πλησιάσει, να την διεκδικήσει, λειτουργεί πολύ καθοριστικά στην
αναδόμηση της σχέσης του ανθρώπου μαζί της, καθώς προσδιορίζεται μέσω της
ύπαρξης της.
Ίσως λοιπόν οι σύγχρονες συνθήκες (εκμηδένιση αποστάσεων, εξ
αποστάσεως εργασία, προσωρινή διαμονή κλπ) και η τεχνολογία να ευνοούν σε
μεγάλο βαθμό την ικανοποίηση της ανάγκης του ανθρώπου να επιστρέψει στη φύση για ορισμένα τουλάχιστον
διαστήματα της ζωής του. Η εξέλιξη να
απαντάει στην αρχέγονη ανάγκη του ανθρώπου για την επιστροφή στην ύπαιθρο.
Mια
αυτόνομη ελάχιστη κατοικία είναι τελικά η τελευταία ευκαιρία του ανθρώπου να
βιώσει ένα περισσότερο «άγριο» φυσικό περιβάλλον και όχι μια τεχνίτη εμπειρία
του.
