Διπλωματική εργασία: "Θήρα & Santorini: από τις πεζούλες στο δημόσιο χώρο _ μια βιώσιμη συμβίωση στο Καμάρι"
Φοιτήτρια: Φουντούλη Αναστασία
Σχολή: Πολυτεχνείο Κρήτης, 2020
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Μετά το ‘60 η οικονομική βάση της Θήρας αλλάζει και το νησί αναπτύσσεται με καινούριους όρους. Ως μόνη διέξοδος οικονομικής ανάπτυξης θεωρείται ο τουρισμός. Γρήγορη και εύκολη λύση που προωθείται από το κράτος και την αναπτυξιακή πολιτική του. Η σημερινή εικόνα του νησιού χαρακτηρίζεται από την υπέρμετρη δόμηση η οποία καλύπτει όλη την επιφάνεια του, ακόμα και τις περιοχές που βρίσκονται μακριά από την εντυπωσιακή θέα της καλντέρας.
Ο χώρος μετατρέπεται σε σκηνικό και ακινητοποιείται ενώ ο τουρίστας ανάγεται σε συλλέκτη εικόνων χωρίς να βιώνει το χώρο και την κοινωνική ζωή μέσα σε αυτόν. Οι δημόσιοι χώροι ιδιωτικοποιούνται και περιφράσσονται ενώ οι ανάγκες των μόνιμων κατοίκων του νησιού υποτάσσονται στο οικονομικό όφελος του τουρισμού.
Στόχος της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι η ενεργοποίηση του δημόσιου χώρου, της περιοχής Καμαρίου, στον οποίο θα μπορούν να συνυπάρξουν ο τουρισμός και ο μόνιμος κάτοικος. Μέσα από τον σχεδιασμό ενός υβριδίου μεταξύ πάρκου, πλατείας και κυψέλης δραστηριοτήτων, σύνολο αποτελούμενο από διαφορετικές καταστάσεις, επίπεδα και χωρικές διαστάσεις ο επισκέπτης ενθαρρύνεται να οικειοποιηθεί τον χώρο και να διαμορφώσει τον χαρακτήρα του.
ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΡΟΤΑΣΗΣ
Η πρόταση αναπτύσσεται σε τρεις παράλληλές ζώνες και δύο πτέρυγες. Επιλύουμε την έντονη υψομετρική διαφορά με τρία επίπεδα, τα οποία παραπέμπουν στις νησιώτικες πεζούλες. Στη συνέχεια, με παράλληλη ανάγνωση της ευρύτερης περιοχής σχεδιάζονται οι πλατείες, δίνοντας στην επέμβαση την αίσθηση της μικρότερης κλίμακας αλλά και των μαλακών ορίων. Ακολουθεί η διαμήκης ένωση των δύο τμημάτων, η οποία χαρίζει στην κίνηση ροή, ενώ παράλληλα επιλύονται και η εγκάρσιες προσβάσεις μέσω των «διακοπών». Οι λειτουργείες τοποθετούνται με βάση τον χαρακτήρα τους σχηματίζοντας την ζώνη των πολιτιστικών λειτουργιών με τον χώρο εκδηλώσεων, τα εργαστήρια και την δανειστική βιβλιοθήκη, ενώ στην ανατολική ζώνη εμφανίζονται οι εμπορικές λειτουργίες με τους χώρους εστίασης και την αγορά σε συνέχεια των ateliers πλανόδιων καλλιτεχνών. Οι τελευταίες λειτουργίες ενώνονται μέσω της ζώνης ελεύθερης κίνησης.
ΧΩΡΟΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ & ΑΓΟΡΑ
Η λογική σχεδίασης του χώρου εκδηλώσεων βασίζεται στη δημιουργία ενός προσπελάσιμου κτηρίου, με εσωτερικά και εξωτερικά, διαθέσιμους χώρους στάσης. Δηλαδή, ενός μεταβατικού σημείου από τον οικισμό προς την επέμβαση. Σε μεγάλο μέρος του κτηρίου χρησιμοποιήθηκαν κινητά στοιχεία, τα οποία επιτρέπουν στον επισκέπτη να βιώνει το κτήριο διαφορετικά κατά την θερινή και χειμερινή περίοδο. Τον χειμώνα το κτήριο λειτουργεί ως ένας κλειστός χώρος, ενώ το καλοκαίρι τα κινητά στοιχεία ανοίγουν και το κτήριο «πάει» στα δύο χαρίζοντας νέες κινήσεις στην επέμβαση.
Ως προς την αγορά, στόχος ήταν η ενίσχυση των κινήσεων της ευρύτερης επέμβασης και η δημιουργία μίας δευτερεύουσας λειτουργίας του χώρου όταν η αγορά κλείνει. Σχεδιάστηκε, λοιπόν, ένας χώρος μεταξύ κτηρίου και στεγάστρου, όπου οι ανοιχτοί χώροι υπερτερούν των κλειστών. Όταν η αγορά κλείνει, σχηματίζονται δύο είσοδοι προς τους χώρους εστίασης.
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΓΡΑΜΜΙΚΗ ΠΛΑΤΕΙΑ
Συνεχίζοντας με την κεντρική γραμμική πλατεία της επέμβασης, όπου η κίνηση είναι πιο ελεύθερη, εισάγουμε το στοιχείο της εξερεύνησης. Στα πλαίσια σχεδιασμού ενός ανοιχτού χώρου κατάλληλου τόσο για τους μόνιμους κάτοικους όσο και για τους επισκέπτες, σχεδιάστηκαν κατασκευές πάνω στις οποίες «κουμπώνουν» καθιστικά και κούνιες, ενώ ταυτόχρονα διαδραματίζεται μία ανοιχτή εικαστική έκθεση. Δημιουργήθηκαν, λοιπόν, 10 παραλλαγές μιας δομής με κύριο στοιχείο τα διάτρητα πανέλα (πίνακες) καθώς παράλληλα εμφανίζονται σημειακά τα καθιστικά και οι κούνιες.
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ & ATELIERS
Η πρόταση συνεχίζει με την επανάχρηση των στάβλων. Τα συγκεκριμένα κτίσματα αποτελούν ένα σημείο μνήμης της περιοχής, καθώς έχει διατηρηθεί έντονα το στοιχείο του θόλου. Η κλίμακα τους είναι μικρή, σε αντίθεση με την τάση των γύρω νέων κτισμάτων ενώ παράλληλα, αν και σπάνιο για το νησί, εδώ υπερτερεί το στοιχείο του πράσινου τοπίου και της ψηλής φύτευσης.
Στην υπάρχουσα κατάσταση, τόσο η εγκάρσια όσο και η διαμήκης κίνηση είναι περιορισμένες, ενώ οι όψεις των στάβλων αποτελούν ένα έντονο όριο. Η λογική σχεδίασης των εργαστηρίων βασίζεται στην ενοποίηση και ομαδοποίηση τους με στόχο την ελευθέρωση της κίνησης αλλά και την λειτουργικότητα των εργαστηρίων. Εργαστήρια για μικρούς και μεγάλους αποτελούν ένα τμήμα της επέμβασης το οποίο απευθύνεται κυρίως στον μόνιμο κάτοικο, ο οποίος πρωταγωνιστεί στην συνολική πρόταση. Κάποιοι στάβλοι επαναχρησιμοποιούνται, ενώ άλλοι αφαιρούνται. Τα εργαστήρια έχουν το δικό τους σύστημα κίνησης με την δική τους πλατεία αλλά και εξωτερικό στεγασμένο χώρο εκτόνωσης. Παράλληλα, κάποια από αυτά αυλίζονται σε εξέδρες ελαφρώς υπερυψωμένες από το έδαφος. Όλοι οι χώροι λειτουργούν με μία εσωστρέφεια, εκτός από την δανειστική βιβλιοθήκη, η οποία επεκτείνεται και στην πλατεία με τα εξωτερικά αναγνωστήρια.
Μέρος των πρώην στάβλων φιλοξενεί πλανόδιους καλλιτέχνες, οι οποίοι μέχρι σήμερα απλώνονται κατά μήκος της παραλίας. Στόχος είναι η συγκέντρωση τους σε ένα σημείο στα πλαίσια ανταλλαγής ιδεών, προσδίδοντας στην επέμβαση έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα σε συνδυασμό με τα εργαστήρια. Δίνεται, λοιπόν, στον κάθε καλλιτέχνη από ένα δωμάτιο (πρώην στάβλο) με χρήση ως προσωπικό atelier. Στο διάγραμμα αναλύεται η κάτοψη συνδυαστικά με την τομή. Ο χώρος οργανώνεται σε ζώνες δίνοντας ιδιαίτερη σημασία στην αίσθηση της υπαίθριας έκθεσης, κύριο στοιχείο των πλανόδιων καλλιτεχνών.
ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ
Τέλος, γίνεται αναφορά στις επιμέρους ενότητες της πρότασης. Από αυτές, θα σταθούμε στον κεντρικό χώρο στάθμευσης, ο οποίος μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως σταθμός φόρτισης ηλεκτροκίνητων οχημάτων. Κατά τους θερινούς μήνες, ενοικιαζόμενα αυτοκίνητα κατακλύζουν τους δρόμους του νησιού. Σε συνδυασμό με τις μέρες ηλιοφάνειας θα μπορούσαν έστω αυτά τα οχήματα να αντικατασταθούν με ηλεκτροκίνητα και ο σταθμός φόρτισης της πρότασης να αποτελέσει την αφετηρία για ένα μελλοντικό ευρύτερο σύστημα.
