Τίτλος Διπλωματικής Εργασίας: Το αρχοντικό του Σκλαβούνου στην Αμφίκλεια. Αποκατάσταση και επανάχρησησεμουσείοφωτογραφίας.
Φοιτητής: Τσιλομελέκης Γεώργιος
Επιβλέπουσα καθηγήτρια: Αρακαδάκη Μαρία
Πανεπιστήμιο: Πολυτεχνική Σχολή Θεσσαλονίκης, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Ημερομηνία: Φεβρουάριος 2019
Το θέμα της εργασίας που ακολουθεί είναι η αποκατάσταση του αρχοντικού Σκλαβούνου και η επανάχρησή του σε μουσείο φωτογραφίας. Το κτίσμα βρίσκεται στην Αμφίκλεια, στο νομό Φθιώτιδας, Στερεά Ελλάδα.
Η αποτύπωση του σπιτιού έγινε με την κλασική μέθοδο, με μετροταινία, με αποστασιόμετρο και με μηχάνημα γωνιόμετρο. Επίσης χρήσιμη ήταν η βοήθεια κοντινών μου ατόμων για την μέτρηση του σπιτιού που διήρκεσε 10 μέρες και αφορούσε εξωτερικούς και εσωτερικούς τοίχους, αναπτύγματα χώρων, ύψη, τζάκια, κλίμακες, εξώστες, κιγκλιδώματα, αυλόθυρα καθώς και τον περιβάλλοντα χώρο.
Η εργασία χωρίζεται σε τρία μέρη, αντίστοιχα των σταδίων της έρευνας που πραγματοποιήθηκε. Αναλυτικότερα το πρώτο μέρος αναλύει τον οικισμό της Αμφίκλειας, το τι υπάρχει μέσα σε αυτήν και ποια η ιστορία της. Το δεύτερο μέρος την υφιστάμενη κατάσταση του αρχοντικού με όλα τα στοιχεία της καθαρής αποτύπωσης. Τέλος το τρίτο μέρος είναι η πρόταση αποκατάστασης και επανάχρησης σε μουσείο φωτογραφίας.
Πρώτο μέρος
Υφιστάμενη κατάσταση
Σύντομο ιστορικό και περιγραφή του σπιτιού
Το σπίτι βρίσκεται στην άνω Αμφίκλεια, στον παραδοσιακό οικισμό. Σύμφωνα με επί τόπου πληροφορίες, το σπίτι χτίστηκε το Μάιο του 1820 από τον γιατρό Σκλαβούνο, καθηγητή ανατομίας. Αργότερα, το 1870, η ιδιοκτησία του σπιτιού πέρασε στην οικογένεια Κυριαζή, ενός φαρμακοποιού ο οποίος πρόσθεσε τον πρώτο και το δεύτερο όροφο και μετά το 1984 πέρασε στην ιδιοκτησία του Δήμου Αμφίκλειας. Από τις 19 Νοεμβρίου του 1984 κηρύχθηκε διατηρητέο. Το σπίτι περιβάλλεται στα βόρεια και ανατολικά από λιθόστρωτη αυλή και κήπο. Η νότια πλευρά του εφάπτεται σε κεντρικό δημοτικό δρόμο, ενώ η δυτική σε κλιμακωτό καλντερίμι του οικισμού. Η είσοδος από τον δρόμο στην αυλή γίνεται μέσω τοξωτής λίθινης αυλόθυρας με ξύλινο στέγαστρο. Το κτήριο αναπτύσσεται σε τέσσερις στάθμες. Λόγω μεγάλης κλίσης του εδάφους στον άξονα βορρά - νότου, μόνο οι δύο τελευταίοι όροφοι, κυρίως από τη νότια πλευρά έχουν επαφή με τον δρόμο. Η κύρια χρήση του κτηρίου ήταν κατοικία, ενώ στο μισό περίπου (το νότιο) τμήμα της τρίτης στάθμης στεγαζόταν, το διάστημα που ανήκε στην οικογένεια Κυριαζή, ένα κατάστημα φαρμακείου. Η πρόσβαση στο εσωτερικό του κτηρίου γινόταν απ’ευθείας από το δρόμο μέσω του καταστήματος στην τρίτη στάθμη, ενώ μια δεύτερη είσοδος οδηγεί από την αυλή στον χώρο υποδοχής της κατοικίας, μέσω λίθινης κλίμακας που καταλήγει σε ευρύχωρο πλατύσκαλο. Κάτω από το πλατύσκαλο είναι διαμορφωμένο θολωτό άνοιγμα που οδηγεί απευθείας από το επίπεδο της αυλής, μέσω θύρας, σε ενδιάμεσο επίπεδο μεταξύ πρώτης και δεύτερης στάθμης. Από εδώ, μια λίθινη κλίμακα οδηγεί στην πρώτη στάθμη, στην οποία βρίσκονταν χώροι αποθήκευσης, ενώ μια δεύτερη λίθινη κλίμακα οδηγεί στην δεύτερη στάθμη, όπου υπήρχαν βοηθητικοί χώροι μαγειρείου, αποθήκης και πιθανώς χώροι διανυκτέρευσης βοηθητικού προσωπικού. Στο υπόλοιπο, εκτός του καταστήματος, τμήμα της κάτοψης της τρίτης στάθμης ήταν οι χώροι υποδοχής και διημέρευσης της κατοικίας. Στην τέταρτη στάθμη βρίσκονταν τα υπνοδωμάτια. Όλες οι στάθμες εκτός της πρώτης επικοινωνούν μεταξύ τους με ξύλινες κλίμακες. Εξωτερικά το κτήριο παρουσιάζει πολυπλοκότητα στα μορφολογικά του στοιχεία. Η όψη προς τον δρόμο, είναι πιο σύνθετη όσον αφορά στα διακοσμητικά στοιχεία από τις υπόλοιπες. Ο εμπλουτισμός αυτός των όψεων με διακοσμητικά στοιχεία, χαρακτηριστικά για την εποχή σε ολόκληρη σχεδόν τη χώρα, το κατατάσσει στην νεοκλασική αρχιτεκτονική και το καθιστά ιδιαίτερα σημαντικό για την περιοχή.
Δεύτερο μέρος
Αναλυτική Γεωμετρική Αποτύπωση Του Κτηρίου
Κουφώματα
Όλα τα κουφώματα είναι ξύλινα. Τα υαλοστάσια των παραθύρων είναι τοποθετημένα προς το εξωτερικό ενώ τα εξώφυλλα (παντζούρια) προς το εσωτερικό του σπιτιού. Κατ΄ εξαίρεση, τα τζάμια του παραθύρου και της πόρτας του πρώτου ορόφου που επικοινωνούν με τον δρόμο στην νότια πλευρά κοιτάνε προς το εσωτερικό ενώ τα εξώφυλλα προς το εξωτερικό. Τα κουφώματα των εξωτερικών θυρών και της αυλόπορτας είναι καρφωτά διακοσμημένα, δηλαδή υπάρχουν μικρά κομματάκια ξύλου, καρφωμένα στις σανίδες της εσωτερικής πλευράς, τα οποία σχηματίζουν διάφορα διακοσμητικά μοτίβα. Τα κουφώματα των εσωτερικών πορτών είναι απλά, ταμπλαδωτά. Ορισμένα κουφώματα διαθέτουν φεγγίτη είτε σταθερό είτε μη, ενώ λίγοι φεγγίτες έχουν στην εξωτερική πλευρά διακοσμητική σιδεριά. Ακόμη, αποκλειστικά και μόνο στον δεύτερο όροφο ανάμεσα του υαλοστασίου και του εξωφύλλου, υπάρχει σίτα, κατά πάσα πιθανότητα μεταγενέστερης κατασκευής.
Εξώστες-Κιγκλιδώματα
Εξώστες υπάρχουν μόνο στο δεύτερο όροφο στην νότια, ανατολική και βόρεια όψη του κτηρίου. Είναι κατασ- κευασμένοι από μπετόν και πιθανότατα μεταγενέστερες προσθήκες, μετά το 1900. Στηρίζονται πάνω σε φου- ρούσια επίσης από μπετόν. Τα φουρούσια του εξώστη της βόρειας όψης είναι απλά, ενώ αυτά της νότιας και ανατολικής όψης έχουν κατατομές με κυμάτια και απλά διακοσμητικά ανθέμια. Ο βόρειος εξώστης έχει δύο φουρούσια, ο ανατολικός τρία και ο νότιος τέσσερα. Τα κιγκλιδώματα είναι από σιδερένιες βέργες που συνδέονται μεταξύ τους με μεταλλικούς συνδέσμους και μορφές λουλουδιών. Πιθανόν οι εξώστες ήταν αρχικά ξύλινοι και αντικαταστάθηκαν, καθώς το μεγαλύτερο ποσοστό των κτηρίων της περιοχής αυτήν τη χρονική περίοδο είχαν ξύλινους εξώστες.
Τζάκια
Κλίμακες
Αναπτύγματα Χώρων
Τρίτο μέρος
Περιγραφή της πρότασης επανάχρησης
Η πρόταση νέας χρήσης που επέλεξα να εγκαταστήσω στο αρχοντικό Σκλαβούνου είναι αυτή του μουσείου φωτογραφίας. Γιατί μουσείο? Παρατήρησα ότι οι τόποι μέσα και γύρω από τα χωριά της περιοχής είναι ιστορικοί και από στόμα σε στόμα άκουγα διάφορες ιστορίες. Θεώρησα ότι θα δημιουργηθεί ένας ωραίος, ατμοσφαιρικός χώρος, αφού περισυλλεχθούν διάφορες φωτογραφίες από τα παλιά χρόνια, ώστε να αναγεννηθούν οι μνήμες των ανθρώπων και να μη χαθεί η ιστορία που κρύβεται πίσω από κάθε φωτογραφία. Πιστεύω ότι οι φωτογραφίες έχουν μεγάλη αξία για τον άνθρωπο και μέχρι σήμερα δεν υπάρχει αντίστοιχο μουσείο στις περιοχές αυτές. Η συλλογή θα περιλαμβάνει ιστορικές φωτογραφίες, από διάφορα χωριά της γύρω περιοχής της Αμφίκλειας, αλλά και από την ίδια την κωμόπολη. Αφού δημιουργηθεί το μουσείο θα αποτελέσει πόλο έλξης και πυρήνα ανάπτυξης στην Άνω Αμφίκλεια, καθώς λόγω του ανεπτυγμένου τουρισμού σίγουρα θα έχει αρκετή επισκεψιμότητα. Η βασική χρήση του κτηρίου θα συνοδεύεται από αρκετές συμπληρωματικές χρήσεις επιμόρφωσης και αναψυχής: το μουσείο θα βρίσκεται μόνο στον δεύτερο όροφο, οργανωμένο σε θεματικές ενότητες που θα τοποθετηθούν στα διάφορα δωμάτια• στον πρώτο όροφο θα χωροθετηθεί η κύρια είσοδος από τον δρόμο, χώρος για πληροφορίες και ταυτόχρονα κατάστημα για σουβενίρ, αντίγραφα φωτογραφιών και μακέτα αναπαράστασης του πα-ραδοσιακού κτηρίου, μια βιβλιοθήκη, δύο δωμάτια αναψυχής για πολλαπλές χρήσεις όπως καθιστικό, καφέ ή φαγητό, διάβασμα κ.λπ., ενώ στο χώλ θα είναι το εκδοτήριο εισιτηρίων καιδευτερεύουσα είσοδος του προσωπικού από την αυλή μέσω της αυλόθυρας και του πέτρινου κλιμακοστασίου. Στο ισόγεια θα δημιουργηθούν κουζίνα, γραφείο διευθυντή και γραμματεία, το αρχείο του μουσείου και χώρος κυκλοφορίας για την κουζίνα προς τους χώρους του πρώτου ορόφου και για τα ΑΜΕΑ, διαμέσου του ασανσέρ και της ράμπας προς την ανώτερη στάθμη της αυλής. Στο υπόγειο σε χώρους που θα δημιουργηθούν με συμπληρωματική εκσκαφή θα βρίσκονται χώροι wc και wc AMEA, το λεβητοστάσιο και χώρος Η/Μ εγκαταστάσεων, μια αποθήκη για διάφορες χρήσεις όλου του κτηρίου, μια αποθήκη ειδών καθαρισμού για τα wc και ένας διάδρομος προσπέλασης των ΑΜΕΑ προς την κατώτερη στάθμη της αυλής. Στον περιβάλλοντα χώρο, στην ανώτατη στάθμη, θα τοποθετηθεί μια μικρή προσθήκη σύγχρονης κατασκευής από γυαλί και μεταλλικό σκελετό με χρήση αναψυχής (ημιυπαίθριοαναψυκτήριο), η οποία θα προσφέρει θέα προς το κτήριο ώστε οι επισκέπτες ναμπορούν να θαυμάζουν την εξωτερική ομορφιά του. Στο ισόγειο υπάρχει μια επιπλέον είσοδος από την αυλή μέσω της θολωτής καμάρας κάτω από το πέτρινο κλιμακοστάσιο, για χρήση του προσωπικού και ως έξοδος κινδύνου.
Σχέδια Πρότασης
Φωτογραφίες και Μακέτες
