Δ046.18 Λίμνη Καϊάφα | Εκδοχές τουριστικής κατοίκησης

Διπλωματική εργασία: Λίμνη Καϊάφα | Εκδοχές τουριστικής κατοίκησης

Φοιτήτρια: Φιλιπποπούλου Κέλλυ

Επιβλέπων καθηγητής: Αίσωπος Γιάννης

Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Πανεπιστημίου Πατρών | Νοέμβριος 2018

Ο σύγχρονος επισκέπτης συνεχώς επιλέγει και απορρίπτει μέχρι να βρει αυτό που ψάχνει στον τουριστικό τόπο επίσκεψης. Αυτό το στοιχείο επιλεκτικότητας ως τρόπος κατοίκησης του τοπίου μέσα από την τουριστική του εξοικείωση, αποτελεί το κέντρο ενδιαφέροντος της πρότασης.

Ως περιοχή μελέτης επιλέγεται η λίμνη Καϊάφα, στη δυτική Πελοπόννησο και συγκεκριμένα στο νομό Ηλείας. Πρόκειται για τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους που συγκροτείται από ένα σύνολο διαφορετικών οικοσυστημάτων και βρίσκεται υπό το καθεστώς προστασίας του δικτύου Natura. Η λίμνη Καϊάφα είναι γνωστή για τις ιαματικές πηγές της και για πολλές δεκαετίες υπήρξε ένας από τους δημοφιλέστερους προορισμούς λουτροθεραπείας στην Ελλάδα. Από τη δεκαετία του 1980 και μέχρι σήμερα η τουριστική κίνηση στην περιοχή έχει μειωθεί σημαντικά λόγω της πτωτικής τάσης του ιαματικού τουρισμού σε διεθνώς.

Στόχος της πρότασης είναι να αναβιώσει το χαρακτήρα της περιοχής ως τουριστικό προορισμό. Βασικό κίνητρο επίσκεψης της περιοχής τα προηγούμενα χρόνια ήταν η λουτροθεραπεία στα ιαματικά νερά. Η πτωτική πορεία του ιαματικού τουρισμού σε παγκόσμιο επίπεδο υποδηλώνει και την ανάγκη επαναπροσδιορισμού του. Η ίδια η χρήση των ιαματικών υδάτων δεν έχει πια τον χαρακτήρα μιας μεθόδου ίασης από διάφορες παθήσεις που χρησιμοποιείται κυρίως από άτομα τρίτης ηλικίας. Αντίθετα έχει συνδεθεί με τον τομέα της ευεξίας και της χαλάρωσης και έχει συνδεθεί με χώρους πιο οικείους όπως τα σπα.

Οι αλλαγές αυτές στον χαρακτήρα του ιαματικού τουρισμού σε συνδυασμό με τις ανάγκες του σύγχρονου τουρίστα οργανώνουν το νέο τουριστικό «σενάριο» λίμνης Καϊάφα. Σε αυτό το  ενιαίο τουριστικό σενάριο ο θερμαλισμός γίνεται μέρος ενός ευρύτερου συνόλου καθώς συνδυάζεται με άλλες μορφές του τουρισμού σε μια προσπάθεια αποδέσμευσής του από την εικόνα του παρελθόντος.

Η υπάρχουσα κατάσταση του νησιού και ο τρόπος με τον οποίο αλλάζει η πυκνότητα της φύτευσης υπαγορεύει μια σταδιακή μετάβαση από το κτισμένο στο φυσικό τοπίο. Αυτή η εναλλαγή σε συνδυασμό με τη γραμμική μορφή του νησιού οργανώνουν τη νέα συνθήκη επιτρέποντας στον επισκέπτη να έρθει σταδιακά σε επαφή με το τοπίο και διαμορφώνει τις διαφορετικές εκδοχές κατοίκησης του τόπου. Ο επισκέπτης φτάνει στον προορισμό περνώντας μία από τις τρείς γέφυρες - εισόδους που οδηγούν στο νησί της Αγίας Αικατερίνης. Η σχέση που μπορεί να αποκτήσει με το τοπίο κατά τη διάρκεια της παραμονής του εκεί ποικίλει ανάλογα με τις επιλογές του. Μπορεί να ζήσει όσο πιο κοντά σε αυτό επιθυμεί : να το αναγνωρίσει, να το οικειοποιηθεί ή να το κατοικήσει. Το τοπίο γύρω από τη λίμνη, η νησίδα και η ίδια η λίμνη αντιμετωπίζονται ως ένα ενιαίο σύνολο, ως ο προορισμός που διαμορφώνει και φιλοξενεί τη νέα συνθήκη.

Στο νέο αυτό τουριστικό τοπίο:

_ Δύο κτήρια από το παρελθόν διατηρούνται και λειτουργούν ως στοιχεία μνήμης

_ Ένας νέος χώρος φιλοξενίας υποδέχεται, στεγάζει και τονίζει την οριζοντιότητα του τοπίου

_ Η λίμνη γίνεται ένα υδάτινο πεδίο κίνησης

 _ Και τα λουτρά επαναφέρουν την ταυτότητα του τόπου ως λουτρόπολη

Μουσείο, Περιβαλλοντικό Κέντρο.  Από τα κτήρια που υπήρχαν στο νησί διατηρούνται τα δύο που παρουσιάζουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον αλλάζοντας χρήση. Το ξενοδοχείο Γεράνιο διατηρεί το κέλυφος του και στο εσωτερικό του τοποθετείται μεταλλική κατασκευή που στεγάζει ένα μουσείο για την ιστορία της περιοχής. Το ξενοδοχείο Αρήνη αναδιαμορφώνεται εσωτερικά προκειμένου να φιλοξενήσει μια αγορά τροφίμων στο ισόγειο και ένα περιβαλλοντικό κέντρο ενημέρωσης για το φυσικό τοπίο της λίμνης στον όροφο.

Ξενοδοχείο. Για το σχεδιασμό του ξενοδοχείου δίνεται έμφαση στην αρχική μορφή του νησιού - όταν ήταν χωρισμένο σε δύο τμήματα μέχρι τη δεκαετία του 1970 - και στη σταδιακή μετάβαση και κατοίκηση από το δομημένο στο φυσικό τοπίο. Το κτήριο ακουμπά στο νησί ως μια ανάλαφρη, λιτή και διάτρητη κατασκευή. Ένα επίμηκες στέγαστρο κάτω από το οποίο φιλοξενούνται όλοι οι επισκέπτες που κατοικούν με διαφορετικό τρόπο και αλληλεπιδρούν με το τοπίο. Το ξενοδοχείο ξεκινά από τη βασική είσοδο του νησιού στη βόρεια πλευρά και εκτείνεται μέχρι το σημείο που το πευκοδάσος πυκνώνει. Από την όχθη της λίμνης σταδιακά απομακρύνεται και εισέρχεται στην πυκνή βλάστηση. Οι τυπολογίες των δωματίων αλλάζουν καθώς αυτά εισέρχονται στην πυκνή βλάστηση προφέροντας λιγότερη ιδιωτικότητα και λιγότερα προνόμια στους επισκέπτες.

Camping. Ως τελευταία εκδοχή κατοίκησης του τόπου εμφανίζεται το camping. Οργανώνεται μέσα στο πευκοδάσος, στο πιο πυκνοφυτεμένο τμήμα του νησιού και στρέφει τον επισκέπτη ακόμη πιο κοντά στο φυσικό με έναν τρόπο ζωής σχεδόν πρωτόγονο. Στην πυκνή φύτευση τοποθετούνται ξύλινα κτήρια που στεγάζουν τις απαραίτητες υποδομές υγιεινής και ορίζουν κυκλικές περιοχές μέσα στις οποίες επιτρέπεται η κατασκήνωση. Τα ντους όπως και οι άλλοι κοινόχρηστοι ανοιχτοί χώροι όπως παιδική χαρά, χώρος φαγητού και καθιστικό τοποθετούνται μέσα στις περιοχές αυτές στρατηγικά στοχεύοντας στην κοινωνικοποίηση μεταξύ των κατασκηνωτών. Το έδαφος στις ορισμένες περιοχές διαμορφώνεται και καθαρίζεται κάθε χρόνο προκειμένου να φιλοξενήσει τους επισκέπτες. Η φύση σβήνει σταδιακά τα ίχνη της ανθρώπινης δραστηριότητας και αφήνει το τοπίο σχεδόν ανέπαφο κατά τους χειμερινούς μήνες.

Λίμνη. Η λίμνη αντιμετωπίζεται και αυτή ως τοπίο, αυτή τη φορά υδάτινο και ρευστό,  στο οποίο λαμβάνουν χώρα δραστηριότητες χαμηλής έντασης που στοχεύουν στην εμπειρία. Η τουριστική εγκατάσταση οργανώνεται και στις 2 πλευρές της "αγκαλιάζοντάς" την  και καθιστώντας την ένα "εσωτερικό," μια υδάτινη "αυλή" ή τον υδάτινο υπαίθριο χώρο της τουριστικής κατοίκησης. Η λίμνη αποτελεί το κυρίαρχο πεδίο κίνησης μεταξύ των παρεμβάσεων στις όχθες της. Όπως και στο νησί η κίνηση οργανώνεται με μια σταδιακή μετάβαση από έναν πιο αστικό χαρακτήρα σε πιο φυσικό. Έτσι η μεγαλύτερη κίνηση εντοπίζεται στη βόρεια πλευρά της και σταδιακά μειώνεται προς τη νότια όχθη της.

Λουτρά. Στην απέναντι όχθη της λίμνης, στους πρόποδες του όρους στο σημείο όπου αναβλύζουν οι ιαματικές πηγές βρίσκεται το κτήριο των λουτρών.  Εκεί φτάνει κανείς είτε από τον δρόμο είτε με τις πλωτές προβλήτες που ξεκινούν από την είσοδο του ξενοδοχείου. Ακολουθώντας τα πρότυπα του πρώτου κτηρίου λουτρών που φτιάχτηκε στην περιοχή το κτήριο εισχωρεί στο βράχο και γίνεται το ίδιο το όριο ανάμεσα στον δρόμο και την αγκαλιά του βουνού. Ο επισκέπτης εισέρχεται στο κτήριο και αποχωρίζεται οτιδήποτε περιττό, Ησυχάζει από τους εξωτερικούς θορύβους και επικεντρώνει την προσοχή του στην ίδια του την ύπαρξη. Οι αυστηρές γραμμές της εισόδου και των αποδυτηρίων θα δώσουν τη θέση τους στην ελευθερία των υδάτινων δεξαμενών. Ορθοκανονικά σχηματισμένες ή σε πιο φυσικούς σχηματισμούς θα ακουμπήσουν στον βράχο και θα εισχωρήσουν τελικά σε αυτόν στο σπήλαιο όπου αναβλύζουν οι πηγές. Η οροφή διατρυπάται αφήνοντας το φως να περάσει από ψηλά σε επιλεγμένα σημεία. Με το σώμα βυθισμένο στο νερό και το βράχο να τον περιβάλλει ο επισκέπτης αναπαύεται και θεραπεύεται.