Διπλωματική Εργασία: Μια
αστική αφήγηση του "Ξένου" | Χωρικές, αντιληπτικές, αστικές μεταγραφές
στο κέντρο της Αθήνας (An Urban Narrative of "The Stranger" | Spatial, Cognitive, and Urban Transcriptions
in the Centre of Athens)
Φοιτήτρια: Μαρία Λωρίτη
Επιβλέπων Καθηγητής: Τζομπανάκης Αλέξιος
Σχολή Αρχιτεκτόνων
Μηχανικών
Η παρούσα διπλωματική εργασία αποτελεί μια
προσπάθεια απόδοσης ενός λογοτεχνικού κειμένου, του ''Ξένου'', του Αλμπέρ Καμύ,
σε ένα ''κείμενο'' αστικό.
Η ένταξη μιας αυτούσιας ατομικότητας σε ένα ευρύ,
εν μέρη ήδη κατασκευασμένο σύστημα-οργανισμό, που διέπεται από θεσμοποιημένους
αλλά και άγραφους κανόνες, αντιμετωπίζεται μέσα από την ιστορία του ''Ξένου''
ως μία δύσκολη αν όχι αδύνατη διαδικασία.
Αρχικά, επιχειρείται η ανάλυση της ιστορίας, από
την οποία προκύπτουν οι βασικές στάσεις-έννοιες που συνθέτουν την αφηγηματική
πορεία. Με άξονα τα θέματα που θίγει το βιβλίο, όπως αυτά
της ξενότητας, του περιθωρίου και της σύγκρουσης ατόμου και κοινωνικού συνόλου,
ξεκινάμε την αναζήτηση ενός κατάλληλου πεδίου για την εφαρμογή αυτού του
αφηγήματος.
Θα μπορούσαμε κάνοντας ορισμένες παραδοχές, να
εντοπίσουμε την ίδια έλλειψη
αποδοχής σε βάρος κάποιων επιμέρους περιοχών, στο
συνολικό αστικό ιστό μιας πόλης, και κατ επέκταση στη συνείδηση των πολιτών της.
Αν η μητρόπολη τείνει να διατηρήσει ή να
δημιουργήσει ένα κατασκευασμένο συλλογικό εγώ, που θα καθρεφτίζει την ταυτότητα
των πολιτών της, τότε οι περιοχές που εκδηλώνουν μια θορυβώδη διαφορετικότητα,
ή που αντιτείθενται με κάποιο τρόπο στην επιθυμητή αυτή εικόνα, θα δεχτούν
πίεση για να αλλάξουν, ή τέλος θα περιθωριοποιηθούν.
Για το λόγο αυτό, η πλατεία Ομόνοιας αλλά και το
σύμπλεγμα των οικοδομικών τετραγώνων και των δρόμων που την πλαισιώνουν, συνθέτουν
τον καταλληλότερο υποδοχέα για την εισαγωγή ενός συστήματος που αφηγείται την
ιστορία του ''Ξένου''.
Αν το κέντρο της Αθήνας ιδωθεί ως ένα αρχιπέλαγος
περιοχών-νησίδων, ο χαρακτήρας των οποίων διαμορφώνεται τόσο από τις
καθημερινές εντυπώσεις του πλήθους που ταξιδεύει ανάμεσά τους, όσο και από το
ισχυρό αποτύπωμα των υφιστάμενων σημείων αναφοράς, η Ομόνοια αποτελεί τον τόπο
που ενσαρκώνει σε μεγάλο βαθμό την έννοια της αρνητικής ελευθερίας κατά τον Berlin, είναι δηλαδή μια έκταση όπου το ατομικό πεδίο δράσης, δεν υπόκειται σε
καταναγκασμό.
Όσον αφορά στην πρόσφατη ιστορία της, οι χρήστες
της πλατείας, και κυρίως οι θαμώνες της, διήγαγαν μια ζωή αποκλίνουσα από αυτό
που θεωρείται φυσιολογικό και αποδεκτό από το κοινωνικό σύνολο, την εκάστοτε
χρονική περίοδο. Ως μόνο μέσο για αυτή τους την ‘‘αντίσταση’’, ο εαυτός τους.
Μέσω μιας διαδικασίας συνεχούς κίνησης και
μεταγραφής ανάμεσα στα επιμέρους κείμενα που αποτέλεσαν τον θεωρητικό κορμό
αυτής της εργασίας, βασικότερο ρόλο από τα οποία έπαιξε το ''Ομόνοια 1980, του
Γιώργου Ιωάννου, παράγονται χωρικές σχέσεις που αποτυπώνονται σε ένα πλατό στο
οποίο πραγματοποιούνται αρχιτεκτονικές επεμβάσεις σημειακά.
Στοιχεία του περιβάλλοντος, όπως οι στοές, τα ίχνη
των προηγούμενων χρήσεων, η εγκατάλειψη του υφιστάμενου κτιριακού αποθέματος
αλλά και το αποτύπωμα της κοινωνικής ζωής που λάμβανε χώρα στην πλατεία,
μετατρέπονται σε εργαλεία σύνθεσης ενός νέου δημόσιου χώρου.
Με αυτόν τον τρόπο, η πλατεία Ομονοίας εκπληρώνει
τον ρόλο της ως αφηγητή, επαναλαμβάνοντας αέναα μια ιστορία, που θα μπορούσε να
είναι και η δική της.
