Δ061.20 | Terra Alethea

Διπλωματική εργασία: Terra Alethea

Φοιτήτριες: Αλιφαντή Χριστίνα Άννα, Πικραμένου Ουρανία

Επιβλέπουσα: Ρόδη Άλκηστις

Σχολή: Πανεπιστήμιο Πάτρας, 2020

TERRA ALETHEA

Aρχιπέλαγος είναι η Δημοκρατία που, όπως η θάλασσα, ενώνει και ταυτόχρονα διατηρεί τις διαφορές που χωρίζουν τα νησιά της...

Aρχιπέλαγος είναι η Eυρώπη που ο καλύτερος τρόπος για να ενωθεί είναι να νιώσει περήφανη για την ποικιλία της και να τη διατηρήσει...

Η εργασία βασίζεται στον ορισμό της Αλήθειας, που προέρχεται από το στερητικό “α” και τη λήθη (M.Heidegger). και τοποθετείται στις Κυκλάδες με επίκεντρο τη Δήλο, το βασικό οικονομικό κέντρο της αρχαίας Ελλάδας. Σύμφωνα με το  μύθο εκεί γεννήθηκαν ο Απόλλωνας και η Άρτεμις από τη Λητώ.

Η κεντρική της ιδέα, συνοψίζεται σε τρεις έννοιες: το μύθο, τη μνήμη και το Αρχιπέλαγος. «Οι αξίες του Αρχιπελάγους συνενώνουν τα νησιά αλλά και τα κρατάνε μακριά το ένα από το άλλο. Αποτελούν διασταυρούμενες τροχιές των εθνών και των πολιτισμών.» (M. Cacciari, 1996). Οι αρχιτεκτονικές μας παρεμβάσεις διαθέτουν κοινό λόγο, παρ’ όλο που διαφέρουν ενώ λειτουργούν και αυτόνομα. Εξελίσσονται σε ομόκεντρους νοητούς κύκλους με πυρήνα τη Δήλο και δύνανται να επεκταθούν και εκτός του συμπλέγματος.

Σκοπός είναι η ενεργοποίηση των παρακάτω νησιών χρησιμοποιώντας τρεις αρχιτεκτονικούς χειρισμούς: Διαδραστικές εγκαταστάσεις στη Νάξο και Πάρο, διαδρομές-πορείες, στη Δήλο και Μύκονο και ενεργοποίηση θεάσεων στη Τήνο και Ρήνεια.

Στόχος είναι μια «ιεροτελεστική» αρχιτεκτονική που δεν επιβάλλεται με τη μορφή της, αλλά διαμορφώνει τις συνθήκες ενός σκοπού. Δημιουργεί ενέργεια και πυροδοτεί νέα συναισθήματα.

Mykonos • Κατώφλι

Ανύψωση: 373 μ

Πληθυσμός: 10.134 (2011)

Έκταση: 106 τχλμ

Η βασική ιδέα της παρέμβασης είναι η απόκρυψη της θεάς προς το ”αστικό” τοπίο της Μυκόνου που με τα χρόνια έχει μετασχηματιστεί περισσότερο σε αστικό παρά σε εκείνο το τοπίο των Κυκλάδων που μπορεί να μεταφέρει την μνήμη ενός τόπου “Ιερού”.

Πρόκειται για την αφετηρία του ταξιδιού προς την Δήλο.

Μεταφορικά ο επισκέπτης αποκόπτεται από κάθε σύγχρονο ερέθισμα, που σήμερα κατοικεί στις Κυκλάδες και έρχεται σε αντιπαράθεση με:

- το γαλάζιο του ουρανού

- βαθυγάλαζη θάλασσα

- άνυδρο τοπίο

- αλμύρα

- καυτός ήλιος

- κύματα (ήχος)

Κυριολεκτικά, είναι το πρώτο στάδιο εισόδου της Δήλου.

- ενημέρωση - εισιτήρια

- μικρή έκθεση για την ιστορία της Δήλου

- μύηση για το αρχιπέλαγος (βιωματική εμπειρία)

- επιβίβαση στο καράβι

Rineia • Ανοίκειο

Ανύψωση: 136 μ

Πληθυσμός:0 (2001)

Έκταση: 13,9 τχλμ

Κατά την είσοδο του καραβιού στο Λιμάνι της Δήλου ο ταξιδιώτης έχει οπτική προς το ανατολικό άκρο της Ρήνειας.

Στην αρχαιότητα η Ρήνειας ήταν η σκιά της Δήλου, μέσω της νήσου Ρήνειας επιτευχθεί στην αρχαιότητα και η “κάθαρση” στο νησί που γεννήθηκε ο Απόλλωνας.

Πρόκειται για μια παρέμβαση “landart” που ο επισκέπτης βλέπει από το καράβι λίγο πριν αποβιβαστεί στη Δήλο.

Πιο συγκεκριμένα θεωρούμε Ρήνεια ένα μεταβαλλόμενο τοπίο που βασίζεται στην λανθάνουσα εικόνα και την οφθαλμαπάτη και έτσι, η αλήθεια αποκαλύπτεται σιγά σιγά.

Έτσι, ενώ πλησιάζει το καράβι για να δέσει στο λιμάνι της Δήλου, ο επισκέπτης αντιλαμβάνεται το απόμακρο του νησιού μέσω τοιχείων που εγγράφονται σε κύκλο και δημιουργούν νέες θεάσεις ευθείας πορείας.

Delos • ἀ-λήθεια

Ανύψωση: 112 μ

Πληθυσμός: 14 (2001)

Έκταση: 3.4 τχλμ

“Μια ουτοπία πού υπήρξε!”

Η βασική ιδέα για την παρέμβαση της Δήλου, πήγασε από τα αρχαιολογικά ευρήματα που βρίσκονται στο βυθό. Eντοπίστηκαν και αποτυπώθηκαν τοίχοι κτισμάτων στον αιγιαλό κατά μήκος της ακτογραμμής, σε βάθος περίπου 5 μ. στον κόλπο του παλιού λιμανιού.

Έτσι, στόχος είναι να ενωθεί το λιμάνι με τη Ιερή λίμνη όπου ο μύθος λέει ότι γεννήθηκε ο Απόλλωνας. Μέσα από μια πορεία η οποία εκτείνεται και μέσα στο νερό ο επισκέπτης έρχεται σε επαφή με τα νέα ευρήματα. Το πέρασμα, επί της ουσίας είναι μια ενεργοποίηση της μνήμης μέσα από τις αισθήσεις.

Σαν επισκέπτης:

- Ακούω το κύμα και μου τραβάει την προσοχή.

- Νιώθω την παρουσία της θάλασσας και αντιλαμβάνομαι το τοπίο μέσα από μηχανισμούς που ενεργοποιούν το θυμικό.

- Ακούω το κύμα και μου τραβάει την προσοχή.

- Νιώθω την παρουσία της θάλασσας και αντιλαμβάνομαι το τοπίο μέσα από μηχανισμούς που ενεργοποιούν το θυμικό.

Τέλος προσπαθώ να οικειοποιηθώ το ανοίκειο του ίδιου του Τόπου.

“Μόνο όταν ο φιλόσοφος (Μ. Χάιντεγγερ) αποβιβάζεται και περπατά στα χώματα της Δήλου, του αποκαλύπτεται - εκδηλώνεται, ή δηλούται (εκ του “Δήλος”) - το ιδιοσυστασιακό στοιχείο του ελληνικού, ως κάτι που ταυτόχρονα φανερώνεται αλλά και είναι πάντοτε ριζικά συγκαλυμμένο.“

σελ. 227 “η τρέλα του τόπου” Ζ. Κοτιώνης

Naxos • Πολύτοπο

Ανύψωση: 1002 μ

Πληθυσμός: 17.970 (2011)

Έκταση: 429,79 τχλμ

Η περιοχή γύρω από το Φλεριό, πλούσια σε παχιά επιφανειακά στρώματα καλής ποιότητας μαρμάρου αποτέλεσε λίκνο της ανάπτυξης της ελληνικής μαρμαρικής και πλαστικής. Η μεγάλη ακμή των λατομείων των Μελάνων σημειώνεται τον 7ο και 6ο αιώνα. Μερικά από τα εντυπωσιακότερα γλυπτά και οικοδομήματα των χρόνων αυτών στη Νάξο, τη Δήλο και σε άλλα μέρη της Ελλάδας συνδέονται με την εργασία στα αρχαία λατομεία της περιοχής, στα οποία σώζονται ημιτελή, σε διάφορα στάδια κατεργασίας, αγάλματα και άλλα έργα.

Η σημασία του ιερού έγκειται σ’ αυτήν ακριβώς την ιδιαιτερότητά του: ότι μας φέρνει κοντά στην εργασία των λατόμων και στα πρώτα βήματα της εξέλιξης της ελληνικής μαρμαρικής τέχνης που ξεκίνησε σ’ αυτήν εδώ την περιοχή.

Οι Νάξιοι προχώρησαν πρώτοι στην ευρεία χρήση του ευγενούς αυτού υλικού στην αρχιτεκτονική και την πλαστική. Οι τεχνίτες τους, ξεκινώντας από τα εκτεταμένα επιφανειακά λατομεία της περιοχής, ανάμεσα στο Φλεριό των Μελάνων και την Ποταμιά και δουλεύοντας στη Νάξο, στο ιωνικό νησιωτικό κέντρο της Δήλου, στην Αθήνα, τη Βοιωτία και σε άλλες πιο μακρινές περιοχές, πρωτοπόρησαν κατά τον 7ο και τον 6ο π.Χ. αιώνα στην ανάπτυξη της μνημειώδους μαρμάρινης ελληνικής αρχιτεκτονικής και πλαστικής.

Σε μεγάλη έκταση στα υψώματα της περιοχής έχουν διατηρηθεί πλούσια λείψανα της αρχαίας λατομικής δραστηριότητας, που συνεχίσθηκε με μικρότερη ένταση και κατά την υπόλοιπη αρχαιότητα.

- Πολυμεσικές εφήμερες εγκαταστάσεις με στόχο τον μετασχηματισμού χωρικών σχέσεων που Προϋπήρχαν στον τόπο.

Κούρος Φλέριος

Χαρακτηριστικό επιτύμβιο άγαλμα αρχαϊκής περιόδου. Γυμνός άντρας σε υπερφυσικό μέγεθος 5 m στη θέση αυτή υπήρχε μικρό λατομείο! Παρέμβαση με ηχητική εγκατάσταση που δίνει την αίσθηση λαξεύσης.

Κούρος φαραγγιού

To άγαλμα στην προκειμένη περίπτωση βρέθηκε τυχαία στην περιοχή αυτή διότι έσπασε κατά τη μεταφορά του. Πρόταση επαυξημένης πραγματικότητας. Σε μεταφέρει σε ένα χώρο Μουσείου με απώτερο σκοπός τον επαναπροσδιορισμό της μνήμης και την κριτική για το νέο αποστειρωμένο αποσπασματικό μουσείο. Θεωρούμε ότι στην σημερινή του κατάσταση ο επισκέπτης αντιλαμβάνεται τις δύσκολες συνθήκες στα αρχαία λατομεία.

Paros • Θησαυρός

Ανύψωση: 724 μ

Πληθυσμός: 13.710 (2011)

Έκταση: 196,3 τχλμ

Η παρέμβαση στο νησί της Πάρου τοποθετείται σε δύο εισόδους των αρχαίων στοών των λατομείων, κοντά στην περιοχή Μαράθι. Στόχο είναι η ενεργοποίηση της μνήμης του επισκέπτη μέσω της διαδραστικότητας.

Οι στοές σήμερα δεν είναι πλέον προσβάσιμες λόγο της κακής συντήρησης ενώ στην αρχαιότητα η εξόρυξη μέσα σε αυτές γινόταν με το φως τον λύχνων, εξού και το ο όνομα “Λυχνίτης”.

Στοά 1

- Εκμεταλλευόμενοι την υλικότητα, τοποθετούμε ένα κύβο λαξευμένου μαρμάρου ο οποίος έρχεται σε αντίλογο με το ακατέργαστο υλικό των τοιχωμάτων.

Στοά 2

- Εκμεταλλευόμενοι τη διαπερατότητα του υλικού, ο επισκέπτης αναβιώνει τη συνθήκη εξόρυξης μέσω λίχνων.

Tinos • Πρίσμα

Ανύψωση: 726 μ

Πληθυσμός: 8.63 (2011)

Έκταση: 197 τχλμ

Η παρέμβαση της Τήνου τοποθετείται σε μια μικρή βραχονησίδα που ονομάζεται Πλανήτης και είναι προσβάσιμη από το κυρίως νησί. Βασίζεται στον υπερτοπικό χαρακτήρα της ευρύτερης πρότασης, καθώς από το συγκεκριμένο σημείο δημιουργούνται διαφορετικές θεάσεις διαφόρων τοποσήμων αλλά και του νησιού της Τήνου.

Πρόκειται για μια πορεία στην οποία ο επισκέπτης μπορεί να έρθει σε συνδιαλλαγή με το κυκλαδίτικο τοπίο, καθώς αλλάζουν οι θεάσεις του, αλλά επίσης και να κοιτάξει σε εντελώς νέα κατεύθυνση προς το βόρειο Αιγαίο.

Τέλος, μέσα από μια ρωγμή και το βύθισμα στο βράχο, ο επισκέπτης εστιάζει στα στοιχεία που χαρακτηρίζουν το ελληνικό τοπίο και πιο συγκεκριμένα το κυκλαδίτικό τοπίο: θάλασσα και ήλιος.