Δ085.20 | Ανάπλαση και Ενοποίηση του Παραλιακού Μετώπου Σούδας

Τίτλος: Ανάπλαση και Ενοποίηση του Παραλιακού Μετώπου Σούδας
Φοιτήτρια: Αριάδνη Γναφάκη

Επιβλέπουσα καθηγήτρια: ΠανίταΚαραμανέα

Σχολή: Πολυτεχνείο Κρήτης, ΠΜΣ Χώρος, Σχεδιασμός και Δομημένο Περιβάλλον, 2020

    Μικρό Λιμανάκι

ΤΟ ΘΕΜΑ – ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Ο γενικότερος προβληματισμόςσχετικά με το θέμα της εργασίας αφορά στη σχέση τουρισμού και ελεύθερου δημόσιου χώρου. To παραλιακό μέτωπο της Σούδας στα Χανιά, λόγω του επιβατικού λιμανιού, δέχεται μεγάλη τουριστική κίνηση κυρίως τους θερινούς μήνες, ενώ παράλληλα εμφανίζει ζητήματα μη συνεκτικότητας και έλλειψης οργανωμένου δημόσιου χώρου που θα μπορούσε να παραλάβει αυτήν την κίνηση.

Στο πλαίσιο της παρούσας μεταπτυχιακής διπλωματικής εργασίας επιχειρείται ο επανασχεδιασμός του παραλιακού μετώπου της Σούδας, από την περιοχή της ''Κάτω Σούδας'' μέχρι την πλατεία του οικισμού, με άξονα το τοπίο και το δημόσιο χώρο και με στόχο την ενοποίηση του μετώπου και τη σύνδεση του με τον οικισμό, ώστε να αποτελέσει έναν ισχυρό πυρήνα δημόσιων δραστηριοτήτων και προσέλκυσης των επισκεπτών - τουριστών αλλά και των κατοίκων της περιοχής.

ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ

Η ευρύτερη περιοχή του όρμου της Σούδας παρουσιάζει στρατηγικό ενδιαφέρον κυρίως λόγω της γεωγραφικής θέσης της αλλά και λόγω του γεγονότος ότι το λιμάνι της Σούδας είναι από τα ασφαλέστερα φυσικά λιμάνια της Μεσογείου.Σήμερα το μέτωπο συγκεντρώνει βιομηχανική, εμπορική, τουριστική, ναυταθλητική, εκπαιδευτική και αλιευτική χρήση και αποτελεί ένα πυρήνα ενεργών δραστηριοτήτων που όμως αναπτύσσονται μεμονωμένα.

Από την ανάλυση της περιοχής μελέτης προκύπτουν τα εξής συμπεράσματα: Το ανάγλυφο στην ευρύτερη περιοχή είναι ήπιο χωρίς ιδιαίτερες διακυμάνσεις, ενώ ενδιαφέρον παρουσιάζει η θέαση του υψώματος της Μαλάξας προς το Νότο και οι οπτικές ανταποκρίσεις που δημιουργούνται εντός του παραλιακού μετώπου.Όσον αφορά τις χρήσεις γης, πρόκειται για περιοχή με χρήση κατοικίας στο μεγαλύτερο τμήμα της, ενώ η χρήση του λιμανιού καταλαμβάνει μεγάλο τμήμα του παραλιακού μετώπου. Ωστόσο παρατηρείται και μία αρκετά μεγάλη έκταση η οποία μπορεί να χαρακτηριστεί ως φυσικό τοπίο.Το υφιστάμενο φυσικό περιβάλλον της περιοχής είναι πλούσιο, με τοπική βλάστηση και ρέματα που διατρέχουν εγκάρσια την περιοχή και καταλήγουν στη θάλασσα. Ωστόσο το παραλιακό μέτωπο εμφανίζει μία εικόνα υποβάθμισης και επιμόλυνσης ως αποτέλεσμα των χρήσεων του λιμανιού και της επέκτασης του οικισμού πολύ κοντά στις κοίτες των ρεμάτων.

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ - ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ

Η  πρόταση  για  το  παραλιακό  μέτωπο  βασίζεται  σε  μία  στρατηγική  ενοποίησης  και  ανάδειξης  των  επιμέρους  τοπίων που το αποτελούν.Πρόκειται για μία πρόταση με κύριους άξονες: 1) την οικολογία, 2) τη σχέση της φύσης με την πόλη και 3) τη δημιουργία νέων πυρήνων δραστηριοτήτων.

Η οπτική  αντίληψη του τοπίου, καθορίζει  τα  σημεία  στάσης  και  κίνησης  στο  παραλιακό  μέτωπο.Η  φύτευση οργανώνεται,  ώστε  να  μπορεί  να αποτελέσει  συνθετικό στοιχείο και να  προσδώσει  χαρακτήρα στο τοπίο.Η πρόταση αποτελεί μία σύνθεση από καμπύλες και ευθείες  χαράξεις. Οι καμπύλες αναφέρονται στο φυσικό τοπίο, δίνουν ροή και συνέχεια στο χώρο και εξυπηρετούν συνθετικά την ανάγκη για οριοθέτηση των επιμέρους τοπιακών ενοτήτων. Οι ευθείες αναφέρονται στην πόλη και δημιουργούν εξάρσεις - εκτονώσεις στο παραλιακό μέτωπο.Οι επιμέρους τοπιακές ενότητες διαμορφώνονται ανάλογα με τα υφιστάμενα χαρακτηριστικά τους και με σκοπό την ενοποίηση του μετώπου και την απόδοση χαρακτήρα στην κάθε επιμέρους περιοχή. Οι χωρικές μεταβάσεις γίνονται αισθητές από τις αλλαγές στα υλικά των δαπέδων, τα οποία ‘’διαλύονται’’ το ένα μέσα στο άλλο.

ΣΧΕΔΙΟ ΓΕΝΙΚΗΣ ΔΙΑΤΑΞΗΣ

Ξεκινώντας από τα δυτικά, στο λιμανάκι της ιχθυόσκαλας, έχουν χρησιμοποιηθεί χαράξεις από την πόλη, οι οποίες καταλήγουν ως προβλήτες στη θάλασσα. Από το σημείο αυτό ξεκινάει μία διαδρομή – ‘’αγκαλιά’’ στο παραλιακό μέτωπο με σημεία στάσης και θέασης του τοπίου. Το υλικό του δαπέδου μετατρέπεται από σκυρόδεμα, σε ξύλο και από ξύλο σε πατημένο χώμα όσο κινούμαστε προς τα ανατολικά, από το αστικό προς το φυσικό τοπίο. Οι προβλήτεςπου τέμνουν τη διαδρομή στο ενδιάμεσο, είναιεξάρσεις των ρεμάτων και των κινήσεων από την πόληοι οποίες εκτονώνονται στο μέτωπο. Η διαδρομή είναι άλλοτε συνεχής και άλλοτε σπαστή ανάλογα με τις ποιότητες του τοπίου. Στο σημείο εισόδου του εμπορικού λιμανιού, το υλικό γίνεται ξανά σκληρό και δημιουργείται μία κεντροβαρικήπλατεία, η οποία τοποθετείται σε κόμβο κινήσεων προς την πόλη και το παραλιακό μέτωπο. Βόρεια της πλατείας ξεκινάει μία σπαστή διαδρομή από σκυρόδεμα, με σημεία στάσης και θέασης η οποία καταλήγει σε εκθεσιακό περίπτερο. Μεταξύ της διαδρομής αυτής και του εμπορικού λιμένα, παρεμβάλλεται ως φίλτρο μία ζώνη φρυγανικού οικοσυστήματος. Νότια της κεντρικής πλατείας τοποθετείται σαν μεταβατικό στοιχείο μεταξύ φύσης και πόλης, η ενότητα βοτανικού πάρκου (αρωματικοί κήποι) και αμφιθεάτρου. Τέλος, η πλατεία της Σούδας ως απόληξη της διαδρομής στα ανατολικά, στρέφεται προς τη θάλασσα δημιουργώντας μία ενοποιητική σχέση του μετώπου με την πόλη.

Το μικρό λιμανάκι επιλύεται με χαράξεις από την πόλη που οδηγούν στο νερό. Οι φυτεύσεις ενισχύουν αυτήν την απόφαση, καδράροντας τη θέα. Μια χάραξη από βασικό οδικό άξονα που καταλήγει στην πλατεία, γίνεται στοιχείο που διαχωρίζει δύο χωρικές ενότητες, στα δυτικά την ενότητα αθλητισμού και στα ανατολικά  την ενότητα της ιχθυόσκαλαςκαι καταλήγει σε προβλήτα. Το βασικό υλικό στο δάπεδο της πλατείας είναι το σκυρόδεμα, το οποίο στην επαφή με το φυσικό τοπίο αρχίζει και σπάει, ενώ ταυτόχρονα αναμιγνύεται με το ξύλο, πραγματοποιείται δηλαδή μία χωρική μετάβαση μέσω των υλικών, όπως αναφέρθηκε παραπάνω.

    Άλσος Ευκαλύπτων

Η διαδρομή από ξύλο καταλήγει στο άλσος των ευκαλύπτων, όπου το ξύλο αρχίζει να διαλύεται και συναντάει το σταθεροποιημένο χώμα. Η πορεία ανάμεσα στους ευκάλυπτους δημιουργεί κοιλότητες – εσωστρεφή σημεία στάσης με θέα τη θάλασσα. Το ρέμα παραλαμβάνει μία εγκάρσια κίνηση από την πόλη, η οποία καταλήγει ως έξαρση σε προβλήτα στη θάλασσα. Σημαντικό στοιχείο της παραρεμάτιας ζώνης είναι η εποχικότητα. Ο κυκλικός χρόνος επιφέρει αλλαγές στη φύτευση, οι οποίες γίνονται έντονα αντιληπτές από τον περιπατητή, καθώς οι εποχές εναλλάσσονται.

    Κεντρική Πλατεία | Αρωματικοί Κήποι | Αμφιθέατρο στο Τοπίο

Η κεντρική πλατεία που συνδέει την πόλη με το μέτωπο, τοποθετείται πάνω σε σημαντικό κόμβο κινήσεων στην είσοδο του εμπορικού λιμένα. Η πλατεία παραλαμβάνει τις καμπύλες χαράξεις από το τοπίο, οι οποίες εμφανίζονται ως συνέχεια  και στο βοτανικό πάρκο και καταλήγουν στη δημιουργία αμφιθεάτρου, με ‘’φυσική’’ πλάτη (ψηλά δέντρα) στα μεγάλα βιομηχανικά κτήρια (σιλό).

    Πλατεία Οικισμού

Το χαρακτηριστικό της πλατείας του οικισμού είναι ο προσανατολισμός προς τη θάλασσα. Έχουν χρησιμοποιηθεί ευθείες χαράξεις, οι οποίες εσωκλείουν δεντροστοιχίες, φυτεμένα παρτέρια και υδάτινες λωρίδες που καδράρουν τη θέα προς τη θάλασσα.

ΠΡΟΤΑΣΗ ΦΩΤΙΣΜΟΥ

Στόχος της πρότασης φωτισμού είναι ο επαρκής φωτισμός των χώρων και παράλληλα η αποφυγή φωτορύπανσης και επιβάρυνσης των οικοσυστημάτων. Ο φωτισμός επικεντρώνεται σε οδικούς άξονες και μονοπάτια, ενώ οι φυλλωσιές των δέντρων δε φωτίζονται ποτέ άμεσα. Τα φώτα που βρίσκονται μέσα σε άλση και πάρκα, ρυθμίζονται με φωτοκύτταρα, ώστε να μπορούν να αλλάζουν την ένταση φωτισμού ανάλογα με την κίνηση που υπάρχει κάθε φορά, υποβοηθώντας έτσι το οικοσύστημα να λειτουργήσει φυσικά.