Διπλωματική εργασία: Αντικαρκινικό θεραπευτήριο και κέντρο έρευνας στην Κύμη Ευβοίας
Φοιτητής: Αριστοτέλης – Ιωάννης Καλέρης
Επιβλέπων: Ιωάννης Ζαχαριάδης
Σχολή: ΕΜΠ, 2021
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η παρούσα διπλωματική εργασία αποτελεί μια
μελέτη για τον σχεδιασμό μιας ογκολογικής κλινικής και ενός ερευνητικού κέντρου
για τον καρκίνο στην Κύμη Ευβοίας. Η ιδέα για την εγκατάσταση του διπλού αυτού
προγράμματος προέκυψε μέσα από ενός είδους διαλεκτική με τον τόπο και την
ιστορία του. Η Κύμη είναι η γενέτειρα του μεγάλου γιατρού και ερευνητή του
καρκίνου Γεώργιου Παπανικολάου. Πρόσφατα ιδρύθηκε από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
και τον Δήμο Κύμης – Αλιβερίου το «Ινστιτούτο Τεκμηρίωσης, Πληροφόρησης και Έρευνας
του καρκίνου Γεώργιος Ν. Παπανικολάου» με έδρα την Κύμη. Έτσι, το πρόγραμμα
αυτής της μελέτης αποτελεί μια πρόταση για επέκταση της εμβέλειας του
Ινστιτούτου και στην παροχή νοσηλευτικών και ιατρικών υπηρεσιών καθώς και την
εφαρμοσμένη έρευνα.
Τα δεδομένα που αφορούν την Εύβοια ως προς τις
παροχές υγείας σε ασθενείς µε καρκίνο μπορούν να ενισχύσουν την ιδέα της
χωροθέτησης μιας ογκολογικής κλινικής στην περιοχή. Βάσει του Ογκολογικού Χάρτη
Ελλάδος που δηµοσιεύεται από την Εταιρεία Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας, στην
Εύβοια δεν υπάρχει καµία ογκολογική κλινική. Συνεπώς οι ασθενείς καταφεύγουν σε
νοσοκοµεία εκτός νομού και δη στην Αθήνα αλλά και στη Λαµία ή το Βόλο.
ΤΟ ΟΙΚΟΠΕΔΟ
Το οικόπεδο το οποίο μελετάται αποτελεί
ιδιοκτησία της Εκκλησίας και κατά την περίοδο 1927 – 1970 στέγαζε το
επονομαζόμενο «Μυλωνοπούλειο Εκκλησιαστικό Ιδρυμα». Το σηµείο παρουσιάζει
ορισµένα χαρακτηριστικά που το καθιστούν ενδιαφέρον ως προς την µελέτη µιας εν
δυνάµει αξιοποίησης του. Τα χαρακτηριστικά του που ξεχωρίζουν είναι:
Η τοµή: Στη δυτική πλευρά του οικοπέδου, η βόρεια παρειά του µε την νότια
έχουν υψοµετρική διαφορά µεγαλύτερη των 20 µέτρων. Παράλληλα ο ορισµός τους
οικοπέδου από τον δρόµο που σχηµατίζει µια φουρκέτα προσδίδει ιδιαίτερη
γεωµετρία στο περίγραμμα του.
Το
οικόπεδο ως όψη της εισόδου του οικισµού: Η στροφή που
περιβάλλει το οικόπεδο αποτελεί την τελευταία φουρκέτα της ανάβασης από το
λιμάνι προς τον οικισμό της Κύμης. Το μέτωπο αυτής της πλαγιάς με τα παλιά
κτήρια του ορφανοτροφείου λειτουργούν ως όψη ολόκληρου του οικισμού ο οποίος
αναπτύσσεται πίσω από αυτά ως ένα «εσωτερικό».
Τα
παλαιότερα κτήρια/αρχιτεκτονικά θραύσματα, µνήµες της χρήσης του οικοπέδου στο
παρελθόν: Στο οικόπεδο βρίσκονται 2 εκκλησίες, από τις
οποίες ο Ι. Ν. Αγ. Παντελεήµονα είναι η παλαιότερη και χτίστηκε το 1925. Επίσης
στο οικόπεδο βρίσκεται το µαυσωλείο του ευεργέτη Ιωάννη Μυλωνόπουλου το οποίο
παρουσιάζει μορφολογικό ενδιαφέρον ενώ στον περιβάλλοντα χώρου του βρίσκονται
και κάποια γλυπτά. Από τα υπόλοιπα κτίσματα του οικοπέδου, εντάσσεται και
επαναχρησιμοποιείται ως μέρος της πρότασης, το κτήριο το οποίο στέγαζε το
ορφανοτροφείο που είναι το πιο έντονα συνδεδεµένο µε τον τόπο λόγω της χαρακτηριστικής
νότιας όψης του, την οποία πρώτη αντικρίζει κανείς προσεγγίζοντας την Κύµη
ερχόµενος από το λιµάνι.
ΣΥΝΘΕΣΗ: Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ ΣΕ ΚΑΤΟΙΚΗΣΙΜΟ ΧΩΡΟ
Η σχεδιαστική διερεύνηση για την υλοποίηση του
προγράμματος και την «εγκατάσταση» του στο παρόν οικόπεδο επικεντρώνεται στο
πώς το κατηφορικό έδαφος του οικοπέδου μέσω της διαχείρισης της τομής, μπορεί
να μεταμορφωθεί σε όψη δίνοντας τη δυνατότητα ενός «κτηρίου» με τις ζητούμενες
χρήσεις. Δηλαδή πως από το τοπογραφικό που αποτυπώνει απλά το κατηφορικό
έδαφος, η χρήση της τομής θα δώσει την δυνατότητα όψης. Σκοπός είναι να
δημιουργηθεί αναλόγως του τρόπου προσέγγισης μια διπλή υπόσταση ως «έδαφος» και
ως «κτήριο» που παραπέμπει στην λογική ενός υπόσκαφου έργου μεγάλης κλίμακας.
Η πρόταση, ως κάτοψη δωμάτων, αρθρώνεται σε
τρία βασικά μέρη, δηλαδή τρία διαφορετικά εδάφη/δώματα. Αριστερά ένα «σκληρό»
έδαφος μέσα στο οποίο αναπτύσσεται η κλινική. Δεξιά, μια «λίμνη» κάτω από την
οποία βρίσκεται το Ερευνητικό. Ανάμεσα στα δύο, ένας κήπος που αναπτύσσεται σε
δύο επίπεδα, μέρος του οποίου γίνονται οι υπάρχουσες εκκλησίες και το
μαυσωλείο. Η τριπλή διάρθρωση του θέματος εμφανίζεται και στην όψη. Αριστερά
αναπτύσσεται η κλινική, δεξιά το ερευνητικό κέντρο και ανάμεσα ο κήπος, ο
οποίος «διπλώνει» (σε όψη) ως ένας καταρράκτης νερού που τρέχει σε όλο το μήκος
λειτουργώντας ως διά-κοσμος μεταξύ των δύο άλλων μερών/κόσμων της σύνθεσης. Το
νερό εδώ έχει έναν έντονα συμβολικό χαρακτήρα καθώς από την αρχαιότητα
συνδέεται με τους χώρους θεραπείας και η σχέση αυτή συντηρείται ζωντανά μέχρι
και σήμερα.
Η ΚΛΙΝΙΚΗ
Η σκέψη πίσω από τον σχεδιασμό της κλινικής αποκαλύπτεται
μέσα από την κίνηση σε τομή. Η αφήγηση της κίνησης εξελίσσεται ως εξής:
ερχόμενος από το δρόμο συναντάς το χώρο στάθμευσης της κλινικής που
αναπτύσσεται στο δώμα της. Ο χώρος εισόδου στο κτήριο βρίσκεται μια στάθμη κάτω
από τη γέφυρα που οδηγεί από το δρόμο στο parking. Η λογική αυτής της κίνησης
που ξεκινά από τη γέφυρα και σε επαναφέρει στο ίδιο σημείο ένα επίπεδο πιο κάτω
επαναλαμβάνεται και στο εσωτερικό του κτηρίου. Ο άξονας της γέφυρας και της
εισόδου στην κλινική ορίζουν ένα κεντρικό χώρο υποδοχής και επιλογής όλων των
κινήσεων ο οποίος ανοίγεται προς τη θέα.
Η κλινική αναπτύσσεται σε τέσσερις ορόφους. Η
είσοδος βρίσκεται στον ψηλότερο όροφο μαζί με τον χώρο υποδοχής, την γραμματεία
και τα γραφεία διοίκησης. Στο ίδιο επίπεδο βρίσκονται και όλοι οι χώροι που
αφορούν στην εξέταση και διάγνωση των ασθενών όπως γραφεία γιατρών,
ακτινολογικό τμήμα, αιματολογικό τμήμα καθώς και λοιποί χώροι για νοσηλευτές
αποθήκευση υλικών κ.α.
Κινούμενοι προς τα χαμηλότερα επίπεδα
συναντάμε τον όροφο στον οποίο συγκεντρώνονται όλοι οι χώροι θεραπείας με
αίθουσα χημειοθεραπείας, χειρουργεία, κλίνες Μ.Α.Θ. και Μ.Ε.Θ., αποθήκη
φαρμάκων, κεντρικό κλίβανο, γραφεία ειδικευόμενων, γραφεία αναισθησιολόγου
& εντατικολόγου γιατρού καθώς και μικρή αίθουσα συνεδριάσεων. Στην κάτοψη
του ορόφου αυτού ξεχωρίζουν οι χώροι της ακτινοθεραπείας που βρίσκονται στην
πάνω πλευρά του κεντρικού χώρου αναμονής. Η χωροθέτησή τους γίνεται εκτός του
παραλληλόγραμμου περιγράμματος του κτηρίου λόγω της ανάγκης μιας ανεξάρτητης
θεμελίωσης των τεράστιων φορτίων των τοίχων που θωρακίζουν τις αίθουσες
ακτινοθεραπείας καθώς και του μεγάλου φορτίου του εξοπλισμού. Η αίθουσα
ακτινοθεραπείας πλαισιώνεται από χώρους αποδυτηρίων, WC, control rooms καθώς
και φυσιοθεραπευτήριο.
Κάτω από τον όροφο θεραπείας το κτήριο της
κλινικής σχηματίζει πιλοτή, στην οποία στεγάζεται το cafe-εστιατόριο και ένα
μικρό πωλητήριο. Ο χώρος της πιλοτής και του cafe εκτονώνεται στον κήπο. Η
πιλοτή και οι χώροι του cafe λειτουργούν ως ένα «ενδιάμεσο» μεταξύ των
κατεξοχήν ιατρικών χώρων της κλινικής και των μονάδων νοσηλείας των ασθενών που
αναπτύσσονται κάτω από τον κήπο. Έτσι εξασφαλίζεται μια επιθυμητή απόσταση
μεταξύ των δωματίων νοσηλείας και των χώρων θεραπείας.
Η μονάδα νοσηλείας στο τελευταίο επίπεδο αναπτύσσεται
μέσα σε μια μεγάλη τριγωνική αίθουσα στην οποία μπορούν να γίνουν εγκαταστάσεις
δωματίων ασθενών. Τα δωμάτια αυτά αποτελούν αυτόνομες μονάδες/κάψουλες. Στις
οροφές των μονάδων υπάρχει ανοιγόμενο τμήμα με τζάμι και ρολό που φέρνει στο
εσωτερικό τους το φυσικό φως της αίθουσας. Η μεγάλη τριγωνική αίθουσα λούζεται
από φυσικό φως μέσα από φεγγίτες με έγχρωμα τοιχώματα στην οροφή της.
Στο επίπεδο αυτό υπάρχει επίσης σταθμός νοσοκόμων
με χώρο διανυκτέρευσης, η κεντρική ιματιοθήκη και το πλυντήριο καθώς και άλλοι
αποθηκευτικοί και βοηθητικοί χώροι. Η στάθμη αυτή έχει ανεξάρτητη είσοδο από το
επίπεδο και το parking του κάτω δρόμου με δικό της χώρο υποδοχής/reception.
Η στάθμη αυτή συνδέεται μέσω μιας ζώνης
κίνησης που εκτείνεται πίσω από την κουρτίνα νερού της όψης με το ερευνητικό
κέντρο και την αίθουσα πολλαπλών χρήσεων στην πλευρά της στροφής.
Τέλος, ο δεξιός πυρήνας κατακόρυφων κινήσεων
της κλινικής που τέμνει αυτή την ζώνη κίνησης συνδέεται με το νεκροτομείο, το
οποίο βρίσκεται σε χαμηλότερη στάθμη και εξυπηρετείται από δική του ράμπα η
οποία αναπτύσσεται πίσω από την κουρτίνα νερού και το συνδέει απευθείας με το
κάτω parking εξασφαλίζοντας την ιδιωτικότητα και την αυτονομία που απαιτείται,
λύνοντας έτσι το πρόβλημα της εξόδου του σε σχέση με τις υπόλοιπες κινήσεις του
κτηρίου.
ΤΟ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ
Το ερευνητικό κέντρο αναπτύσσεται κατά μήκος
της νότιας πλευράς του οικοπέδου από το υπάρχον κτήριο μέχρι τη στροφή.
Περιοριστικός όρος ήταν να αποφευχθεί ο σχεδιασμός μιας «όψης» δίπλα στην
χαρακτηριστική παλιά όψη του ορφανοτροφείου, με τα μπαλκόνια ανά δωμάτιο, που
της δίνουν μια πιο «αστική» κλίμακα σε σύγκριση με το ερευνητικό που απαιτούσε
διαφορετικής κλίμακας χειρισμούς. Από αυτή τη συνθήκη προήλθε η ιδέα να
σχηματιστεί το ερευνητικό από μια ακολουθία τοιχίων από εμφανές σκυρόδεμα που
βγαίνουν μέσα από το παλιό κέλυφος και αυξάνονται σταδιακά σε μήκος
καταλήγοντας να γίνονται συνεχή για να ακολουθήσουν την στροφή. Έτσι
επιτυγχάνεται μια ουδέτερη επαναλαμβανόμενη έκφραση σε όψη που «επιτρέπει» την
ιδιαιτερότητα της παλιάς. Το αριστερό κομμάτι του ερευνητικού που αναπτύσσεται
εντός του παλιού κελύφους εξαρτάται ως προς τον σχεδιασμό της κάτοψης του από
την θέση των ανοιγμάτων στην παλιά όψη. Το δεξί κομμάτι στη στροφή λειτουργεί
ανεξάρτητα με δική του είσοδο από τον κήπο καθώς έχει ένα δημόσιο χαρακτήρα
αφού αποτελεί ένα μικρό συνεδριακό κέντρο.
Το ερευνητικό κέντρο σχετίζεται άμεσα µε την
κλινική και αποτελεί µια προέκταση του προγράμματος της ακολουθώντας το παράδειγμα
πολλών σύγχρονων αντίστοιχων κλινικών, οι οποίες βρίσκονται σε άμεση σχέση µε
ένα ερευνητικό κέντρο ώστε να μπορούν να πραγματοποιούν γενετικά τεστ στους
ασθενείς, να παρέχουν ειδικές εξατομικευμένες θεραπείες και να µην ακολουθούν
απλά τα γενικευμένα πρωτόκολλα θεραπείας.
Στο ερευνητικό κέντρο πέρα από την πτέρυγα των
εργαστηριακών χώρων στεγάζονται χώροι γραφείων και διοίκησης, βιβλιοθήκη,
εκθεσιακοί χώροι, εστιατόριο, θέατρο χωρητικότητας 60 ατόμων και όλοι οι
απαραίτητοι βοηθητικοί χώροι των παραπάνω λειτουργιών.
Το νερό που καλύπτει το δώμα του ερευνητικού κέντρου
λειτουργεί ως ένα σύστημα παθητικού δροσισμού και θέρμανσης για το κτήριο. Το
σύστημα αυτό ονομάζεται roof pond και λειτουργεί ως εξής:
Κατά τη χειμερινή περίοδο η επιφάνεια νερού
αφήνεται εκτεθειμένη στον ήλιο και θερμαίνεται ενώ το βράδυ καλύπτεται από
κινητά πανέλα μόνωσης και μεταφέρει θερμότητα προς το εσωτερικό. Το καλοκαίρι
ακολουθείται η αντίστροφη διαδικασία. Αφήνουμε τη νύχτα το νερό ανοιχτό να
δροσιστεί ενώ την ημέρα το καλύπτουμε με τις μονώσεις για να διατηρήσει την
θερμοκρασία του και να μεταφέρει επαγωγικά δροσιά προς το εσωτερικό.
Για την κάλυψη της δεξαμενής απαιτείται ένα
αυτόματο σύστημα μετακίνησης των πανέλων μόνωσης. Τα πανέλα συγκεντρώνονται σε
3 θέσεις μεταξύ τοιχίων, όταν το νερό θέλουμε να είναι εκτεθειμένο. Ο ρυθμός αύξησης
των μεγεθών των τοιχίων και η απόσταση τους είναι όλα νούμερα ακολουθίας
φιμπονάτσι που δίνει αριθμούς ως άθροισμα των προηγούμενων. Αυτό έχει δώσει τη
δυνατότητα να καλυφθεί η συνολική επιφάνεια του νερού ως πολλαπλάσιο του μήκους
των τοιχίων που συγκεντρώνουν τις μονώσεις. Για τη μετακίνηση των πανέλων
υπάρχουν πλαϊνοί μεταλλικοί οδηγοί για να γίνονται οι απαραίτητες μετακινήσεις
για το άνοιγμα και το μάζεμα των μονώσεων.
ΒΙΝΤΕΟ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ (WALKTHROUGH / FLYTHROUGH)
Στους παρακάτω συνδέσμους μπορείτε να βρείτε
βίντεο τύπου walkthrough/flythrough που προσφέρουν προοπτικά απόψεις του συνόλου της πρότασης:
- Κινούμενος από την Κύμη προς το Λιμάνι
(κίνηση από πάνω προς τα κάτω) https://www.youtube.com/watch?v=cEn3fKnA1yY&ab_channel=AristotelisKaleris
- Κινούμενος από το Λιμάνι
προς την Κύμη (κίνηση από κάτω προς τα πάνω) https://www.youtube.com/watch?v=6Z_zZA5Ym-g&ab_channel=AristotelisKaleris
_________________________________________________________________________________________________________________
Diploma thesis: Cancer
clinic and research center in Kymi Evia
Student: Kaleris
Aristotelis
Supervisor: Ioannis
Zachariadis
University: National
Technical University of Athens
ABSTRACT
The present thesis
presents the design of a cancer clinic and a research center in Kymi, Evia. The
idea of this dual use program emerged from a dialectical relation to the
history of Kymi. Kymi is the birthplace of the famous doctor and cancer
researcher George Papanikolaou. In the last few years, the University of
Thessaly alongside with the Municipality of Kymi - Aliveri established the
«George Papanikolaou Research, Information and Documentation Cancer Institute»
based in Kymi. In this direction, the program of this study is a proposal for
the expansion of the services of the Institute in the fields of nursing and
medical services and applied research.
The project begins
with the selection and study of a site owned by the church, which hosted the
so-called «Mylonopouleio Ecclesiastical Foundation» during the period 1927 -
1970. The site is distinctive for its steepness, its special geometry, its
landmark position at the entrance to the town of Kymi and also for its several
architectural fragments that memorize its previous use. The main objective of
the presented design inquiry is the transformation of the steep site into a
habitable space and how this transformation can be established in order to meet
the strict specifications of the envisaged program.
