Διπλωματική εργασία: Διελεύσεις Λευκάδος. Διαμορφώσεις στο παράκτιο βορειοανατολικό μέτωπο της Λευκάδας και αποκατάσταση/επανάχρηση του παλαιού οινοποιείου ΤΑΟΛ
Φοιτήτριες: Βασιλείου Αλεξάνδρα, Βουκελάτου Αικατερίνη
Επιβλέπων: Νικόλαος Σκουτέλης
Σχολή: Πολυτεχνείο Κρήτης, 2021
Η παρούσα διπλωματική εργασία πραγματεύεται την
ενεργοποίηση της παράκτιας περιοχής στα βορειανατολικά της νήσου Λευκάδας. Μέσα
από ένα ενιαίο σύνολο επεμβάσεων εντάσσονται τα υπάρχοντα ίχνη μνήμης με σκοπό
την ανάδειξή τους ξανά ως ζωντανά στοιχεία της πόλης χωρίς να διαταράσσεται η
κυριαρχία του φυσικού τοπίου. Η περιοχή μελέτης αποτελείται από τρεις ενότητες
που σήμερα δεν συγκροτούν ένα ενιαίο σύνολο. Το μεσαιωνικό φρούριο της Αγίας
Μαύρας ως τοπόσημο και η είσοδος στο νησί, το βιομηχανικό ανενεργό σήμερα κέλυφος
του παλαιού Οινοποιείου ΤΑΟΛ και η Πλατεία Άγγελου Σικελιανού στην είσοδο της
πόλης με τον Δημοτικό κήπο “Μποσκέτο” όπου
φέρει σημαντικά στοιχεία της διαχρονικής πολιτιστικής δράσης και της συλλογικής
μνήμης των κατοίκων. Με βασική επιδίωξη την ενίσχυση του διαλόγου μεταξύ
παρόντος και παρελθόντος, προτείνεται αρχικά η δημιουργία ενός δικτύου
πεζοδρόμων που συνδέει το παραλιακό μέτωπο της πόλης με την ευρύτερη περιοχή
του κάστρου. Αυτοί σχεδιάζονται ώστε να
εισχωρούν, να οργανώνουν και να ενοποιούν τα κομβικά σημεία της περιοχής
μελέτης τόσο μεταξύ τους όσο και με την ιστορική πόλη της Λευκάδας.
Το βιομηχανικό κέλυφος του ΤΑΟΛ και το κάστρο της Αγίας
Μαύρας ως δύο κτίσματα διαφορετικών ιστορικών φάσεων σε συνάρτηση με το φυσικό
περιβάλλον, συνιστούν ένα ιδιαίτερο τοπίο με πολλαπλές αναγνώσεις και
ταυτότητες. Οι περιπατητικές διαδρομές τόσο στο φρούριο όσο και στο ΤΑΟΛ,
αποσκοπούν στην εξωτερική προσέγγιση και ανάδειξη τους.
Επιχειρείται μια
νέα προσέγγιση της εισόδου του παλαιού οινοποιείου κατά τον άξονα βορρά – νότου.
Δημιουργώντας μια παράλληλη στο κάστρο της Αγίας Μαύρας εσωτερική περιήγηση, το
κτήριο θα αποτελέσει ένα πέρασμα και τη μετάβαση από και προς το φυσικό τοπίο
αλλά και αναπόσπαστο στοιχείο αυτού. Ταυτόχρονα, οι δύο διακριτές φάσεις
κατασκευής του πυροδότησαν την διαμόρφωση μιας σχέσης αποκλιμάκωσης του
αυστηρού του περιγράμματος. Ως βασική χειρονομία επιλέγεται η διάνοιξη της
βόρειας όψης του νεότερου τμήματος, προκειμένου να επιτευχθεί ο άμεσος διάλογος
με το φυσικό τοπίο. Στον νέο ημιυπαίθριο χώρο που προκύπτει, τοποθετούνται
εφήμερες ελαφριές κατασκευές για την προβολή τοπικών προϊόντων και τη φιλοξενία εκθέσεων
και εκδηλώσεων, όπως αυτές του Διεθνούς Φεστιβάλ Φολκλορ και του Φεστιβάλ Λόγου
και Τέχνης. Παράλληλα, επιλέγεται η διατήρηση του αρχικού κτίσματος ως κλειστός
χώρος και η μετατροπή του σε μουσείο οίνου με χώρους εκθέσεων ελεύθερης
περιήγησης, εκπαιδευτικά εργαστήρια σχετικά με την παραγωγή οίνου, χώρους
προβολών και ενημέρωσης καθώς και υπόγειο χώρο οινογευσίας και αποθήκευσης κρασιού.
Στη συνέχεια, επιχειρείται η συρραφή των δύο διακριτών
σήμερα δημόσιων χώρων στην είσοδο της πόλης (πλατεία Άγγελου Σικελιανού και
Μποσκέτο), λειτουργώντας ενοποιητικά με τους υφιστάμενους πεζοδρόμους του
οργανικού αστικού ιστού. Έτσι, η νέα πλατεία οργανώνεται σε δύο επίπεδα. Στο
επίπεδο της πόλης, επανασχεδιάζεται το ήδη υπάρχον αναψυκτήριο «Μαργαρίτα», προστίθενται
στοιχεία νερού ενώ σε συνέχεια της πλατείας σχεδιάζεται ημι-υπαίθριος χώρος
στάθμευσης. Βασικό πυρήνα της πλατείας αποτελεί το υπερυψωμένο τμήμα της από το
οποίο πραγματοποιείται η μετάβαση από το αστικό στο φυσικό πάρκο, το Μποσκέτο.
Στα πλαίσια της πρότασης, επιζητούμε τον
επαναπροσδιορισμό του Μποσκέτο ως μικρό ανθώνα στην είσοδο της πόλης της
Λευκάδας. Ροές δεντροφυτεύσεων που συμπληρώνουν την υπάρχουσα βλάστηση,
οργανώνουν το πάρκο ορίζοντας περιπατητικές διαδρομές. Ανάμεσα στα δέντρα και
κατά μήκος των διαδρομών αυτών τοποθετούνται οι προτομές των Λευκάδιων ποιητών.
Επιπλέον, επιδιώκουμε τη σύγχρονη μεταγραφή στοιχείων από προηγούμενες φάσεις του Μποσκέτο, που
συγκροτούσαν την ταυτότητά του όπως αυτή διαμορφώθηκε στη μνήμη των κατοίκων
του νησιού. Ως μεταφορά της παλιάς λίθινης περίφραξης στο βόρειο τμήμα του πάρκου, σχεδιάζεται μια σύμμικτη
κατασκευή με πεσσούς από μπετόν και μεταλλικά μέρη. Με στόχο να λειτουργήσει ως
σημείο στάσης και αναψυχής, συντίθεται σε τρία τμήματα: μικρή σκηνή- καθιστικά-
στέγαστρο.
Ως υπενθύμιση της σημαντικότητας του παλαιού υδραγωγείου
για την πόλη της Λευκάδας, σχεδιάζεται
ένα σημείο στάσης κυκλικού σχήματος με έντονο το στοιχείο του νερού.
Συγκεκριμένα, σε ένα ημικυκλικό τοιχίο τοποθετείται μια σειρά από κρήνες ως
αναφορά στις πέντε κρήνες που υδροδοτούσαν την πόλη από την εποχή της
Τουρκοκρατίας. Στην απόληξη του τοιχίου αυτού, σε γραμμικό άξονα, τοποθετείται κρουνός,
αντίστοιχος εκείνου που υπήρχε τη δεκαετία του 1950 κοντά στον Πόντε.
