Διπλωματική: Μία συνομιλία μεταξύ
τοπίου και κατασκευής. Επανεξετάζοντας στοιχεία ανώνυμης αρχιτεκτονικής: το
παράδειγμα του ημινομαδικού συστήματος κτηνοτροφίας στην ευρύτερη περιοχή του
Παρνασσού
Φοιτήτρια: Κονδυλία Σεφερλή- Φραντζή
Επιβλέπουσα: Καραμανέα Πανίτα
Σχολή: Πολυτεχνείο Κρήτης, 2021
“Ενώ γύρω μας όλα
αλλάζουν, τα αρχέτυπα παραμένουν αναλλοίωτα μέσα στον χρόνο, ως προς τα υλικά,
τον τρόπο κατασκευής και την φόρμα, για να εξυπηρετούν άμεσες ανάγκες”1. “Τα
μαντριά, παρότι χώροι μελλοθανάτων, φαίνεται να αποτελούν δοχεία ζωής
προσαρμοσμένα με μοναδικό τρόπο στο τοπίο, με καλό προσανατολισμό και αερισμό,
φυσικά υλικά και μια απλότητα στη δομή τους”2.
Η παρούσα διπλωματική
εργασία έχει ως αφετηρία την κατανόηση της σημαντικότητας αυτών των κατασκευών
στην πάροδο του χρόνου, ως ενεργά στοιχεία ανώνυμης αρχιτεκτονικής. Κύρια
εργαλεία καθίστανται, η χαρτογράφηση, η έρευνα πεδίου και οι βιβλιογραφικές
αναφορές. Μέσα από την κατανόηση των παραμέτρων όσον αφορά στην τοποθεσία, στην
κατασκευή και στη λειτουργία τους, προκύπτουν οι σχεδιαστικές αρχές, ευέλικτες
στην εποχικότητα της λειτουργίας καθώς η, ανάλογα με την εποχή μετακίνηση των
κοπαδιών, είναι αναγκαία. Σκοπός της διπλωματικής εργασίας είναι να προτείνει
τις συνθήκες συνέχειας και επαναπροσδιορισμού του τύπου αυτής της
δραστηριότητας. Προτείνεται ένα
σύγχρονο μοντέλο ημινομαδικού συστήματος κτηνοτροφίας, που διασφαλίζει
καλύτερες συνθήκες διαβίωσης των ζώων και του κτηνοτρόφου διατηρώντας μια σχέση
ενσωμάτωσης της κατασκευής στο τοπίο, σε αντιδιαστολή με τις μεγάλες μονάδες
μαζικής κτηνοτροφικής παραγωγής. Σε επιλεγμένες τοποθεσίες του Παρνασσού, μία
χειμερινή και μία θερινή, χωροθετείται ένα σύστημα μαντριών, με κοινές
σχεδιαστικές αρχές και ευελιξία προσαρμογής στις εκάστοτε γεωμορφολογικές και
κλιματικές συνθήκες.
1. Τριανταφύλλου, Γ. Αρχέτυπα. Από τις
καλύβες και τα μαντριά στη σύγχρονη τέχνη και αρχιτεκτονική. Κ. Αδάμ Εκδοτική,
2010. σ. 5
2. Τριανταφύλλου, Γ. Αρχέτυπα. Από τις
καλύβες και τα μαντριά στη σύγχρονη τέχνη και αρχιτεκτονική. Κ. Αδάμ Εκδοτική,
2010. σ. 15
O McHarg παρατηρεί τις αλλαγές που προκαλούνται από τον άνθρωπο
στο τοπίο και υποστηρίζει πως οι αλλαγές αυτές θα πρέπει να κρίνονται με βάση
τους φυσικούς νόμους. Ο σχεδιασμός κατά McHarg, ξεκινά από την αρχή ότι πριν σχεδιαστεί ένας χώρος
διερευνάται το σχέδιο– πρότυπο που η φύση έχει διαμορφώσει. Όταν επιθυμούμε τη
διαμόρφωση ενός χώρου είναι προτιμότερο λοιπόν να ψάξουμε το σχέδιο που η φύση
έχει εγκαταστήσει, παρά να σχεδιάσουμε ένα άλλο αυθαίρετα.
Ένα χαρακτηριστικό
παράδειγμα σχεδιασμού βασισμένο στις αρχές του Μc Harg θα μπορούσαν να αποτελούν οι
πρωταρχικές δομές κατοίκησης των κτηνοτρόφων, διάσπαρτες στον Ελλαδικό χώρο.
Πιο συγκεκριμένα, στην πορεία των διαδρομών
αυτών των νομαδικών συνήθως, φυλών παρατηρούνται κατασκευές σε
συνομιλία με τα τοπιακά χαρακτηριστικά.
Σε δεύτερη ανάγνωση αυτές
οι αυθαίρετες κατασκευές θα μπορούσαμε
να πούμε ότι έχουν καταφέρει να υλοποιήσουν ένα πρότυπο βιοκλιματικού
σχεδιασμού.
Μέσα από την παρατήρηση
των συγκεκριμένων κατασκευών και διερευνώντας τη δημιουργική τους σύγχρονη
συνέχεια, προέκυψε η ανάγκη καταγραφής - χαρτογράφησης των παραγόντων επιλογής
του χώρου εγκατάστασης τους.
Προσεγγίζοντας ολιστικά
την έρευνα αυτή, καταγράφηκαν υλοποιημένες παλαιότερες και πιο σύγχρονες
κατασκευές και αναδείχθηκε η δομή και η πυκνότητα τους στο χώρο. Προσδιορίζεται
έτσι μία κοινή λογική στη κατασκευαστική του προσέγγιση άμεσα αναγνωρίσιμη.
Η έρευνα πεδίου σε
συνδυασμό με τις σχετικές βιβλιογραφικές αναφορές, απέδωσαν την κωδικοποίηση
των παραγόντων επιρροής στη χωροθέτηση
και την κατασκευή των εγκαταστάσεων αυτών. Η κωδικοποίηση αυτή έδωσε τις
κατευθύνσεις για ένα κοινό πλαίσιο αρχών
σχεδιασμού.
Καταλήγοντας στη πρόταση,
επιλέγεται η εφαρμογή ενός ευέλικτου συστήματος που θα ακολουθεί την
εποχικότητα της εγκατάστασης της συγκεκριμένης δραστηριότητας.
Χωροθετείται σε δύο
διακριτούς τόπους χειμερινής και θερινής διαμονής με όρους ενσωμάτωσης στο φυσικό
τους περιβάλλον.
