Φοιτητής: Κατσάρας Αναστάσιος
Επιβλέποντες: Πατρίκιος Γιώργος, Κεβεντσίδης Κωστής, Κοζόκος Τάκης
Σχολή: ΔΠΘ, 2022
Η παρούσα διπλωματική εργασία περιέχει μία πρόταση για τη δημιουργία οικοκοινότητας στον αστικό ιστό της Θεσσαλονίκης, στο εγκαταλελειμμένο πρώην στρατόπεδο Καρατάσιου.
Παράλληλα προτείνεται η συνολική ανάπλαση της ευρύτερης περιοχής ώστε να προσφέρεται ένας δημόσιος χώρος με πολλά οφέλη για το κοινό και την πόλη.
Σκοπός είναι η ανάδειξη ενός εναλλακτικού μοντέλου ζωής που να σέβεται το περιβάλλον, την ανάγκη του ανθρώπου για σύνδεση με τη φύση αλλά και την επιθυμία του για κατοίκηση σε πόλη ώστε να απολαμβάνει τα οφέλη της.
Ως οικοκοινότητες, οι οποίες ήταν η βασική έμπνευση αυτού του εγχειρήματος, ορίζονται οι πλήρως λειτουργικοί οικισμοί, φτιαγμένοι για την ανθρώπινη κλίμακα, στους οποίους οι δραστηριότητες είναι ακίνδυνα ενσωματωμένες στον φυσικό κόσμο, με τρόπο υποστηρικτικό προς την υγιή ανθρώπινη ανάπτυξη, που μπορούν να συνεχιστούν επ' αόριστον στον μέλλον, και συνδυάζουν την κοινωνικότητα-συλλογικότητα, τη σύνδεση με το φυσικό περιβάλλον, την αυτάρκεια, τη φυσική δραστηριότητα αλλά και τη δυνατότητα για ποιοτική ξεκούραση και για ελεύθερο χρόνο.
Συνεπώς, βασικό μέλημα ήταν η προσπάθεια μεταφοράς των προαναφερθεισών αξιών στα δεδομένα της πόλης, αλλά και η υπογράμμιση της σημασίας διεκδίκησης ελεύθερων αναξιοποίητων χώρων σε πόλεις που ασφυκτιούν για τη μεταμόρφωσή τους για το κοινό όφελος.
Ο νέος εναλλακτικός τρόπος ζωής που παρουσιάζεται μέσα σε αυτό το εγχείρημα συνδέει το άτομο άμεσα με την ικανοποίηση των καθημερινών του αναγκών: συλλογική παραγωγή της τροφής του, στέγαση σε ένα φυσικό περιβάλλον για το οποίο μεριμνά το ίδιο και η κοινότητα που ανήκει, επικοινωνία με τα υπόλοιπα άτομα και ψυχαγωγία μέσω των δραστηριοτήτων που οργανώνονται. Παράλληλα, βοηθάει το άτομο να αντιληφθεί την αξία της κοινής δράσης στο πλαίσιο της ομάδας, γιατί χάρις σε αυτήν εξασφαλίζει αυτά που χρειάζεται, και να δημιουργήσει έτσι μια βαθύτερη και ουσιαστικότερη σύνδεση με τους συνανθρώπους του.
Η οικοκοινότητα σχεδιάστηκε ώστε να περιλαμβάνει βιοκλιματικές κατοικίες για μόνιμους κατοίκους, οι οποίοι προορίζονται να έχουν καθοδηγητικό και εκπαιδευτικό ρόλο στο εγχείρημα, καθώς και για κατοίκους βραχυπρόθεσμης διαμονής, οι οποίοι σκοπό έχουν την κοινοτική συμβίωση σε φυσικό περιβάλλον με αντάλλαγμα την προσφορά αγροτικής εργασίας (αγροτουρισμός) ή με αντίτιμο (τουρισμός). Ο σχεδιασμός περιλαμβάνει ακόμη υπαίθριες εκτάσεις καλλιέργειας καθώς και εγκαταστάσεις ενυδρειοπονίας για την κάλυψη των αναγκών τροφής των κατοίκων της οικοκοινότητας, επίσης αστικούς λαχανόκηπους για τους κατοίκους της γειτονικής περιοχής, χώρους εστίασης όπου θα προσφέρονται τα παραγόμενα προϊόντα, χώρους συνάντησης, αποκατεστημένα κτήρια του πρώην στρατοπέδου με νέες πολιτιστικές και εκπαιδευτικές χρήσεις, ποδηλατικές και περιπατητικές διαδρομές, αθλητικές εγκαταστάσεις, χώρους αναψυχής με έντονο το στοιχείο του πρασίνου.
Να σημειωθεί ότι στην εργασία περιλαμβάνεται σφαιρική πρόταση για τον τρόπο λειτουργίας της οικοκοινότητας, την κάλυψη των οικονομικών και ενεργειακών αναγκών της και τη διαχείριση των φυσικών της πόρων.
Το εγχείρημα στοχεύει:
• Σε ενεργειακή αυτονομία χρησιμοποιώντας μόνο ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
• Στη δημιουργία βάσης επιστημονικής έρευνας και πράξης μέσω της συνεργασίας του με πανεπιστήμια της πόλης, καθώς και στην εξέλιξη καινοτόμων τεχνολογιών καλλιέργειας τροφίμων με όφελος και των κατοίκων της οικοκοινότητας και της επιστημονικής κοινότητας.
• Στην οικονομική αυτάρκεια του χώρου η οποία σκοπεύεται να εξασφαλισθεί μέσω:
α) εσόδων από τις πωλήσεις των μεριδίων των καλλιεργειών των αστικών λαχανόκηπων που θα καταβάλλονται από τους κατοίκους σαν αντάλλαγμα της παροχής του χώρουβ) εσόδων από πωλήσεις τροφίμων από τις υπαίθριες καλλιέργειες αλλά και από τις εκτάσεις ενυδρειοπονίαςγ) εσόδων από τα σεμινάρια και εργαστήρια που θα πραγματοποιούνται στα αποκατεστημένα κτίριαδ) εσόδων του εστιατορίου,ε) ενοικίου των τουριστών
• Σε συνεργασία με άλλες οικοκοινότητες, με ανταλλαγή προϊόντων αλλά και με όποιον άλλο τρόπο προκύψει.
Ιδιαίτερη σημασία δόθηκε στη χωροταξική μελέτη του εγχειρήματος (χωροθέτηση, χάραξη δρόμων, πεζοδρομήσεις, σύνδεση με πόλη).
Οι συνθετικές χαράξεις προέκυψαν με την επεξεργασία πολλών δεδομένων. Έγινε προσπάθεια διατήρησης και ανάδειξης όσων περισσότερων προϋπαρχόντων στοιχείων εξυπηρετούν την ιδέα αλλά και συμβολίζουν τον τόπο. Τέτοια στοιχεία είναι το ρέμα, το φυσικό πράσινο, τα κτήρια που έχουν μείνει στο στρατόπεδο, οι αθλητικές εγκαταστάσεις αλλά και υπάρχουσες χαράξεις που διασχίζουν την βλάστηση.
Με βασικό γνώμονα την αναψυχή, σχεδιάζονται φυσιολατρικές διαδρομές περιμετρικά του στρατοπέδου, παραρεμάτιες διαδρομές, και διαδρομές γύρω από πλούσια υπάρχουσα βλάστηση. Προτείνεται ενίσχυση του υφιστάμενου πρασίνου σε αναξιοποίητους χώρους.
Παράλληλα υπάρχει ενίσχυση των αθλητικών εγκαταστάσεων και υποδομών για φυσική δραστηριότητα.
Οι χώροι στάθμευσης βρίσκονται στα όρια της περιοχής για την αποφυγή ρύπανσης.
Στους εσωτερικούς δρόμους του πάρκου επιτρέπονται οχήματα μόνο για λειτουργικούς σκοπούς και έκτακτη ανάγκη.
Η τοποθέτηση των υπαίθριων καλλιεργειών γίνεται μακριά από τον πυκνό αστικό ιστό με σκοπό την προστασία από την ρύπανση .Οι αστικοί λαχανόκηποι χρειάζονται πιο άμεση σύνδεση με τους κατοίκους των γειτονικών περιοχών και βρίσκονται σε μικρότερη απόσταση από τους κεντρικούς δρόμους αλλά και πάλι με κάποια απόσταση από τον αστικό ιστό.
Τα αλλεπάλληλα θεματικά πάρκα με την γραμμική τους μορφή έρχονται σε αρμονία με το ρέμα. Οι πλατείες δημιουργούνται με σκοπό να λειτουργούν σαν σημεία σύνδεσης με την πόλη, σαν υποδοχείς, σαν κομβικά σημεία και σαν συνδετικοί κρίκοι.
Τα όρια της οικοκοινότητας σχηματίζονται σαν αποτέλεσμα όλων των προαναφερθέντων παραμέτρων.
Οι καλλιέργειες ενυδρειοπονίας βρίσκονται σε άμεση σχέση με την οικοκοινότητα αλλά και κοντά σε θέσεις στάθμευσης, διευκολύνοντας τους ανθρώπους της επιστημονικής κοινότητας που θα τις επισκέπτονται ή θα έχουν λειτουργικό ρόλο σε αυτές.
Ο κεντρικός ελεύθερος χώρος των αστικών camping στοχεύει στην δυνατότητα σύνδεσης των τουριστών με τους αγροτουρίστες. Το κάθε camping έχει από μία κεντρική πλατεία.
Οι βασικές ροές κίνησης αποσκοπούν σε άμεση περιήγηση στο χώρο για τις καθημερινές δραστηριότητες.
Ο σχεδιασμός των υδάτινων ροών αποσκοπεί στην συλλογή όμβριων υδάτων και στην άρδευση των καλλιεργειών, των αστικών λαχανόκηπων, και στις εκτάσεις ενυδρειοπονίας.
Παράλληλα οι υδάτινες χαράξεις που ξεκινούν από το ψηλότερο σημείο των θεματικών πάρκων και διασχίζουν το camping καταλήγοντας στις κεντρικές πλατείες λειτουργούν σαν στοιχείο δροσισμού για το καλοκαίρι αλλά και σαν σημείο χαλάρωσης και συνάντησης.
Οι νέες προτεινόμενες πεζοδρομήσεις λειτουργούν ως προέκταση των χαράξεων της πρότασης και ενοποιούν τις ήδη υπάρχουσες πεζοδρομημένες αστικές διαδρομές.
Τα ζητήματα που καλείται να αντιμετωπίσει η πρόταση είναι: Η βιωσιμότητα της οικοκοινότητας σε όλες τις πτυχές, κοινωνικές, περιβαλλοντικές και οικονομικές, η σχέση που δημιουργείται μεταξύ οικοκοινότητας και πόλης και η εκπαιδευτική φύση του προτεινόμενου εγχειρήματος.
Μπορείτε να διαβάσετε εδώ ολόκληρο το τεύχος της εργασίας.
